Türkiye’deki Özel Güvenlik Görevlileri ve Yöneticileri Tarafından Benimsenen Meslek Etiği Değerleri

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 829 - 850, 30.11.2024

Uğur Demirci , Maksut Yüksek , Ceylan Gazi Uçkun , Orkun Konak , Bayram Karakurt

https://doi.org/10.11616/asbi.1453708

Öz

Etik ilkelerin varlığı, mesleğin profesyonelleşme düzeyini işaret etmektedir. Türkiye’de, özel güvenlik görevlileri için yayınlanmış meslek etiği ilkeleri bulunmamaktadır. Meslek etiği ilkelerinin oluşturulmasında meslek mensuplarının görüşleri önemlidir. Bu bağlamda araştırma, Türkiye’deki özel güvenlik görevlisi ve yöneticilerinin benimseyerek uygulamalarına yansıttıkları meslek etiği değerlerini tespit etmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden biri olan tekli durum çalışması çerçevesinde keşfedici durum çalışması olarak desenlenmiştir. Araştırma kapsamında 3.612 özel güvenlik görevlisi ve yöneticisinden veri toplanmıştır. Verinin analizi neticesinde, elde edilen 37 kodun beş tema altında toplandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel güvenlik, Etik, Meslek etiği

Etik Beyan

Polis Akademisi Başkanlığı Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulunun 13.04.2023 tarih ve 2023/2 sayılı Kararı

Destekleyen Kurum

İçişleri Bakanlığı ve YÖK arasında imzalanan "Özel Güvenlik Eğitimlerini Geliştirme, Alan/Branş Eğitimleri (ÖZGE) Projesi" kapsamında gerçekleştirilen çalışma

Proje Numarası

2022/1

Professional Ethical Values Adopted by Private Security Officer and Managers Working in Turkey

Öz

The existence of ethical principles indicates the level of professionalization of the occupation. In Turkey, there are no published principles of professional ethics for private security officers. The opinions of members of the profession are important in establishing professional ethics principles. In this context, the research was carried out to determine the professional ethics values that have adopted and reflected in private security officers and managers’ practices in Turkey. The research was designed as an exploratory case study within the framework of single case study, which is one of the qualitative research methods. Within the scope of the research, data was collected from 3,612 private security officers and managers. As a result of the data analysis, it was determined that the obtained 37 codes were collected under five themes.

Anahtar Kelimeler

Private security, Ethics, Professional ethics

Proje Numarası

2022/1

Kaynakça

• Adams, A.A. (2014), Security Ethics: Principled Decision-Making in Hard Cases, (Ed.: M.Gill), The Handbook of Security, s.959-979, London: Palagrave Macmillan.
• Adolf, D. (2012), Ethics in Security Management: Development of a Theoretical Model, Journal of Applied Security Research, 8(1), s. 38-60. https://doi.org/10.1080/19361610.2013.738399
• Akdoğan, H. (2003), Muhasebe Meslek Etiğinin Kamunun Aydınlatılmasındaki Önemine Meslek Mensuplarının Yaklaşımları, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Altın, Ş. (2017), Perakendecilik Sektöründeki Satış Elemanlarının Örgütsel Bağlılık, Meslek Etiği Algılamaları, İş Tatmini ve Tükenmişliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Altınbay. A. (2022), Muhasebe Meslek Mensuplarının Etik İklim Algısının İşgören Performansı ve İş Doyumu İle İlişkisi, EKEV Akademi Dergisi, 90(1), s.1-18.
• Aproser. (2024), https://www.aproser.es/web/wp-content/uploads/2016/06/Act-5-2014-on-Private- Security.-Unofficial-translation.pdf, Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Arda, B. (2004), Etiğe Kavramsal Giriş ve Temel Yaklaşımlar, Bilim Etiği ve Bilim Tarihi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Aslimoski, P. ve Gerasimoski, S. (2012), The Importance of Ethics in Realizing the Private Security, International Scientific Conference Security and Euroatlantic Perspectıves of the Balkans,(Tam metin bildiri), s.174-185.
• Attia, A., Shankarmahesh, M.N. ve Singhapakdi, A. (1999), Marketing Ethics: A Comparison of American and Middle-Eastern Marketers, International Business Review, 8, s.611–632.
• Aydın, İ. (2002), Yönetsel Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Bellis, C. (2000), Professions in Society. Australian Actuarial Journal, 6 (1), s.1-32.
• Bengtsson, M. (2016), How to Plan and Perform a Qualitative Study Using Content Analysis, NursingPlus Open, 2, s.8-14.
• Birinci, G., Kılıçer K., Ünlüer, S. ve Kabakçı, I. (2009), Eğitim Teknolojisi Alanında Yapılan Durum Çalışması Araştırmalarının Yöntemsel Değerlendirilmesi. III. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Born, H., Caparini, M., Cole, E. ve Scherrer, V. (2007), Geneva centre for the democratic control of armed forces (DCAF), Policy Paper-No20. https://www.dcaf.ch/sites/default/files/publications/documents /PP20_Born_Caparini_Cole_.pdf Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Button, M. ve Dalda, Y. (2014), Private Security Regulation in the European Union: Lessons for Turkey. http://sivilgozetim.org.tr/web_arsiv/Source/Publication /en/A.A.4_Private_Security_Regulation_in_the_European_Union_and_Turkey.pdf Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Buyruk Akbaba, A. N. (2018), Muhasebede Etik, Mesleki Değerler, Etik ve Tutum, IES 4 Kapsamında İnceleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20 (Özel Sayı), s.762-778.
• Christián, L. (2017), The Role of Complementary Law Enforcement Institutions in Hungary: Efficient Synergy in the Field of Complementary Law Enforcement – A New Approach, Public Security and Public Order, (18), s.132–139.
• Cooper, P., Brady, L., Hardeman, O. H., Hyde, A., Naff, K. C., Ott. J. S. ve White, H. (1998), Public Administration for the Twenty-First Century, Harcourt Brace College Publishers, Fort Worth.
• Crabtree, B. F. ve Miller, W. L. (1999), Doing Qualitative Research, Sage Publications.
• Creswell, J.W. (1998), Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing among Five Traditions, London: SAGE Publications.
• Creswell, J.W. (2012), Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative Research (4. Baskı). Boston: Pearson Education Inc.
• Çetin, A., Güleç, R., ve Kayasandık, A. E. (2015), Etik İklim Algısının Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Tükenmişliğin Aracı Değişken Rolü, Electronic Journal of Vocational Colleges, (October/Ekim), s.18-31.
• Çukacı, Y. C. (2006), Kamuyu Aydınlatmada Muhasebe Meslek Elemanının Etik Anlayışı ve İzmir İlinde Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (1), s.89-111.
• Davey, L. (1991), The Application of Case Study Evaluations. (Çeviri, Tuba GÖKÇEK) Research & Evaluation, 2(9), https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/90882, Erişim tarihi: 15.02.2024.
• Demirci, U. (2021a), Özel Güvenlik Görevlilerinin Profesyonelleşme Tutumları: Türkiye’de Amprik Bir Çalışma, Verimlilik Dergisi, 2, s.157-176.
• Demirci, U. (2021b), Özel Güvenlik Meslek İmajı ve Üniformanın Etkisi. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 10(2), s.595-620.
• Demirci, U. (2022), Türkiye’de Gerçekleştirilen Güvenlik İşbirliğinin Özel Güvenlik Görevlilerinin Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyetlerine Etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), s.583-604.
• Demirci, U. ve Çengel, R. (2021), Türkiye’de Özel Güvenlik Uygulamalarının Temel Prensipleri, (Ed: B.Selçuk; S.Ünal; Y.L.Mert), Sosyal Bilimlerde Akademik Çalışmalar 2, s.197-217. İzmir: Duvar Yayınları, ISBN: 978-625-7502-77-1.
• DeSensi, J. ve Rosenberg, D. (1996), Ethics in Sport Management, Fitness Information Technology, Morgantown, WV.
• Dolaşır, S. (2005), Antrenörlerin Mesleki Etik İlkelere Uyma Düzeylerine İlişkin Antrenör ve Sporcu Görüşleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Durkheim, E. (1986), Meslek Ahlakı. (Çev.: M. Karasan), Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Feil, A. A., Diehl, L. ve Schuck, R. J. (2017), Professional Ethics and Accounting Students: Analysis of The Intervening Variables, Cadernos EBAPE.BR, 15(2), s.256-273.
• Genelge (2007), Kolluk Etik İlkeleri Genelge. https://www.bursa.pol.tr/kolluk-etik-ilkeleri-genelge Erişim tarihi: 30.01.2024
• Gerorge, B. ve Kimber, S. (2014), The History of Private Security and Its Impact on the Modern Security Sector, (Ed.: M. Gill), s.21-40, The Handbook of Security, London: Palagrave Macmillan.
• Gümüş, O. (2019), Profesyonelleşme ve Özel Güvenliğin Profesyonelleşme Düzeyinin Araştırılması, Yayınlaşmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• GÜSOD (2024), Güvenlik Servisleri Organizasyon Derneği. https://gusod.com.tr/etik-davranis-kurallari-ve- uygulama-prensipleri Erişim tarihi: 14.01.2024.
• Ha, K., Ka, K. ve Kim, J. (2016), Effects of the Work Ethic in Private Security Guards on Job Attitude and Job Immersion are Investigated, Public Value, 1(2), s.24-29.
• Ilgaz, S. ve Bilgili, T. (2006), Eğitim ve Öğretimde Etik. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), s.199–210.
• İşgüden, B. ve Çabuk, A. (2006), Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki Etkileri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (9), s.59-86.
• Jaramillo, F., Mulki, J. P. ve Boles, J. S. (2013), Bringing Meaning to the Sales Job: The Effect of Ethical Climate and Customer Demandingness, Journal of Business Research, 66, s. 2301–2307.
• KAAN (2024), Genel Kolluk Özel Güvenlik İşbirliği (KAAN) Uygulaması, https://www.egm.gov.tr /ozelguvenlik/kaan Erişim tarihi: 29.01.2024
• Kang, K. ve Kim, S. (2011), Effect of the Private Security Guard Unethical Work Ethic on Job Attitude and Customer Service, Convergence Security Journal, 11(2), s.55-64.
• Karayol, M. ve Yavuz Eroğlu, S. (2020), Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Mesleki Etik ve Mesleki Motivasyon Durumlarının İncelenmesi: Muş İli Örneği, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), s.655-664. https://doi.org/10.18506/anemon.683076
• Kısakürek, M. ve Alpan, N. (2010), Muhasebe Meslek Etiği ve Sivas İlinde Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (47), s.213-228.
• Kim, H. S. (2013), A Study on the Influence of the Work Ethic Cognition of Civil Security Industry Employees on the Organization’s Achievement -Mainly with Service Quality Mediated Effect-, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Suwon Kyonggi University.
• Kim, Y. ve Park, K. (2015). The Structural Relationships between Organizational Ethical, Job Satisfaction and Organizational Citizenship Behavior of Private Security Guards, Korean Science Journal, 42, s.59-85.
• Kuçuradi, İ. (1988), Etik. Ankara: Meteksan Yayınları.
• Kutlu, H.A. (2008), Muhasebe Meslek Mensupları ve Çalışanlarının Etik İkilemleri: Kars ve Erzurum İllerinde Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63 (2), s.143- 170.
• LeCompte, M.D. ve Goetz, J.P. (1982), Problems of Reliability and Validity in Ethnographic Research, Review of Educational Research, 52(1), s.31-60.
• Lefkowitz, J. (2006), The Constancy of Ethics Admits the Changing World of Work, Human Resource Management Review, 16, s.245-268.
• Livingstone, K. ve Hart, J. (2003), The Wrong Arm of The Law? Public Images of Private Security, Policing and Society, 13(2), s.159-170.
• Marks, M. ve Goldsmith, A. (2006), The State the People and Democratic Policing in South Africa, (Ed.: J. Wood ve B. Dupont), Democratic society and the governance of security, s.139-165, Cambridge, Cambridge University Press.
• Menekşe, R. (2008), Ankara’da Faaliyet Gösteren A Grubu Seyahat Acentalarında Çalışmakta Olan Personelin Tüketiciye Karşı Etik Davranışlarını Algılama Düzeyleri Üzerine Amprik Bir Araştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), s.83-117.
• Merriam, S. B. (1998), Qualitative Research and Case Study Applications in Education, San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers.
• Mevzuat Bilgi Sistemi (2024), Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=7190&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5 Erişim tarihi: 14.01.2024.
• Miles, M.B. ve Huberman, A.M. (1994), Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, London: SAGE Publications.
• Mulki J. P., Jaramillo, F. ve Locander, W. B. (2006), Effects of Ethical Climate and Supervisory Trust on Salesperson’s Job Attitudes and Intentions to Quit, Journal of Personal Selling & Sales Management, 26(1), s.19-26.
• NCJRS (1976), Codes of Ethics for Private Security Management and Private Security Employees, https://www.ojp.gov/pdffiles1/Digitization/38434NCJRS.pdf Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Othman, R., Omar, N., Azam, A., Ibrahim, S., Farouq, W. A., Rustam, N. ve Aris, N. A. (2014), Influence of Job Satisfaction abd Codes of Ethics on Integrity among Police Officers, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 145, s.266-276.
• Otlu, F. (1991), Muhasebe Mesleğinde Meslek Ahlakının Yeri ve Önemi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, s.125-142.
• Özdevecioğlu, M. ve Aksoy, M. S. (2005), Organizasyonlarda Sabotaj: Türleri, Amaçları, Hedefleri ve Yönetimi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1), s.95-109.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2010), Örgütsel Davranış, 4. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Pastor, J. (2003), The Privatization of Police in America. Jefferson. North Carolina, McFarland and Company Publishers Incorporated.
• Pehlivan-Aydın, İ. (2001), Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Rosenko, M. (1998), Etiğin Temelleri. Moskova: LANİ Yayınları.
• Sağlam, İ. (2016), Okul Öncesi Eğitimde Öğretmenlerin Meslek Etiği Farkındalık Düzeyleri ile İş Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SEESAG (2006), The Sarajevo Code of Conduct for Private Security Companies, https://www.seesac.org /f/docs/Private-Security-Companies/The-Sarajevo-Code-of-Conduct-for-Private-Security-Companies- EN.pdf, Erişim tarihi: 05.01.2024.
• Shernock, S. K. (2010), The Effect of Patrol Officers’ Defensiveness toward the Outside World on Their Ethical Orientations, Criminal Justice Ethics, 9(2), s.24-42.
• SIA (2024), https://www.securityindustry.org/about-sia/bylaws-policies-and-rules/sia-membership-code- of-ethics/, Erişim tarihi: 10.01.2024.
• Steinberg, S. S. ve Austern, D. T. (1996), Hükümet Ahlak ve Yöneticiler, (Çev.: T. Ergun), Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Yayını.
• Stockholder, K. (1997), Regulation of the Private Security Industry in British Columbia, Correspondence to Ujal Dosanjh, British Columbia Civil Liberties Association.
• Şen, M. L. (1998), Kamu Yönetiminde Yozlaşmanın Önlenmesinde Yönetsel Etik Yaklaşımı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TFF (2024), TFF Etik Kurulu Talimatı, https://www.tff.org/Resources/TFF/Documents/TALIMATLAR/Etik-Kurulu- Talimati.pdf, Erişim tarihi: 01.07.2024.
• TOBB, (2014), Özel Güvenlik Sektör Raporu, https://www.tobb.org.tr/ Documents/yayinlar /2014/ozel_guvenlik_ meclisi_int.pdf, Erişim Tarihi: 10.01.2024.
• Torlak, Ö. (2001), Pazarlama Ahlakı, İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Türkiye Bilimler Akademisi (2002), Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• Van Steden, R., van der Wal ve Lasthuizen, K. (2014), Overlapping Values, Mutual Prejudices: Emprical Research in to the Ethos of Police Officers and Private Security Guards, Administration & Society, s.1-31.
• Wakefield, A. (2003), Selling Security, The Private Policing of Public Space, Cullompton: Willan, https://doi.org/10.4324/9781843924852
• Westmarland, L. (2006), Police Ethics and Integrity: Breaking the Blue Code of Silence, Policing and Society, 15(2), s.145-165.
• Wilensky, H. L. (1964), The Professionalization of Everyone?, American Journal of Sociology, 70, s.137-158.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zainal, Z. (2007), Case Study as A Research Method, Jurnal Kemanusiaan, 9, s.1-6.