Evaluation Of Taxes Applied During Extraordinary Periods In Terms Of The Equality Principle: Wealth Tax Application

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 3, 1078 - 1102, 30.11.2024

Serdar Şahin , Emine Nur Özhan

https://doi.org/10.11616/asbi.1516477

Öz

Wealth tax was introduced in 1942 during World War II. It is a tax that was put into practice to meet the financing needs arising from the World War II and to ensure justice in the income distribution that was disrupted between the segments that got rich without any reason by taking advantage of the conditions of the period and the other segments. While the wealth tax has been subjected to intense political criticism, the criticisms against the wealth tax are actually related to the principle of equality, one of the tax principles. However, due to the lack of data due to the complex structure of the period, the subject has not been adequately examined in terms of the principle of equality. The aim of this study is to contribute to the literature by evaluating the wealth tax in terms of the principle of tax equality. In this context, in the study; Wealth tax has been examined in terms of the principle of equality in taxation, independently of social, political, ethnic or ideological debates. As a result, although various problems have arisen in tax implementation, it has been concluded that the subject of tax is theoretically regulated to ensure the principle of equality in taxation and that tax application is in accordance with horizontal and vertical equality.

Anahtar Kelimeler

Taxation in Extraordinary Periods, Wealth Tax, Principle of Equality in Taxation

Olağanüstü Dönemlerde Uygulanan Vergilerin Eşitlik İlkesi Açısından Değerlendirilmesi: Varlık Vergisi Uygulaması

Öz

Varlık vergisi 1942 yılında II. Dünya Savaşının ortaya çıkardığı finansman ihtiyacının karşılanması ve dönemin şartlarından faydalanarak sebepsiz zenginleşen kesimlerle diğer kesimler arasında bozulan gelir dağılımında adaletin sağlanması amacıyla uygulamaya konulan bir vergidir. Varlık vergisi siyasi açıdan yoğun eleştirilere uğrarken esasen varlık vergisine yöneltilen eleştiriler vergi ilkelerinden eşitlik ilkesi ile bağlantılıdır. Ancak dönemin karmaşık yapısından kaynaklı veri eksikliği nedeniyle konu eşitlik ilkesi açısından yeterince incelenmemiştir. Bu çalışmanın amacı vergide eşitlik ilkesi açısından varlık vergisini değerlendirerek literatüre katkıda bulunmaktır. Bu kapsamda çalışmada; sosyal, siyasi, etnik ya da ideolojik tartışmalardan bağımsız bir şekilde varlık vergisi vergilemede eşitlik ilkesi açısından incelenmiştir. Sonuçta her ne kadar vergi uygulanmasında muhtelif sorunlar baş göstermiş olsa da verginin konusunun teorik olarak vergilemede eşitlik ilkesinin sağlanmasına yönelik olarak düzenlendiği, vergi uygulamasının yatay ve dikey eşitliğe uygun olduğu kanaatine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Olağanüstü Dönemlerde Vergileme, Varlık Vergisi, Vergilemede Eşitlik İlkesi

Kaynakça

• Akbulut, E. Y. (1993). Harcamaların Sıçramalı Artışı Tezi: Askeri Darbelerin Kamu Harcamalarının Artış Trendi Üzerindeki Etkileri. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları Dergisi-2012, (35).
• Akdoğan, A. (2023). Kamu Maliyesi, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 23. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara
• Aktar,A. (2002). Varlık Vergisi ve Türkleşme Politikaları, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Arslan, G. (2015). Varlık Vergisi Kanunu’nun Çıkarılması, Uygulanması ve Sonuçlar I. Tarih Dergisi (61), 119-152.
• Biniş, M. (2015). Vergi Adaletini Sağlamaya Yönelik Bir Araç: Esnaf Muaflığı. Kastamonu Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 52-63.
• Bonin, J.M., Finch, B.W. ve Waters J.B. (1969). Alternative Tests of the Displacement Effect Hypothesis, Public Finance, Vol. 24, pp. 441-452.
• Cumhuriyet Gazetesi. (19/01/1940). Büyük Millet Meclisi Dün Milli Korunma Kanunu’nu İttifakla Kabul Etti.
• Çat, A., & Yardımcıoğlu, F. (2020). Vergi Adaletine Etki Eden Unsurlar Üzerine Bir Araştırma: Türkiye Örneği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6(1), 43-75.
• Demir, İ. C. (2018). Tax Schedules From The Perspective Of Taxpayers: Turkey Experience. Sosyoekonomi, 26(35), 11-26.
• Doğu, A. (2021). Millî Korunma Kanunu’nun Ceza Hükümleri ve Demokrat Parti Döneminde Uygulanması. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (39), 189-228.
• Dokuyan, S. (2015). Savaş Ekonomisi ve Varlık Vergisi Üzerine Bir Değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 23-56.
• Efobi, U. & Osabuohien, S. (2012). Government Expenditure in Nigeria: An Examination of Tri-Theoretical Mantras, Journal of Economic and Social Research, 14(2): 27-52.
• Eissa, N. (2020). Pandemic Preparedness and Public Health Expenditure, Economies, 8(3):60.
• Ertan, M. (2018). Toprak Mahsulleri Vergisinin Esasları ve Sonuçları: Toprak Mahsulleri Vergisi II. Aşar mıydı, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(2), 239-256.
• Friedman, M. (2021). Kapitalizm ve Özgürlük, (Çev.) Nilgün Hikmetoğlu & Doğan Erberk, Serbest Kitaplar, Ankara.
• Goffman, I. J. ve Mahar D. J. (1971), The Growth of Public Expenditures in Selected Developing Countries: Six Carribean Countries, 1940-65, Public Finance, 26(1), 57-74.
• Gupta, S.P. (1967). Public Expenditures and Economic Growth, Public Finance/Finances Publiques, XXII ( 4): 433-443.
• Güneş, Günver. Savaş Ekonomisi Uygulamaları İçinde II. Dünya Savaşı Yıllarında Aydın’da Varlık Vergisi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 18, sy. 37 (Şubat 2019): 645-76.
• Henry O. & Olekalns N. (2010). ''Peacock And Wiseman's Displacement Hypothesis: Some New Long-Run Evidence For The UK''. Applied Economics, 42(11):1455-1460.
• https://sozluk.gov.tr/
• https://teav.ankara.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12575/30006 /gokcen_uzer_cengelci_tez.pdf?sequence=1#:~:text=Ola%C4%9Fan%C3%BCst%C3%BC %20hal%20ilan%20edilmeksizin%2C%20Anayasa,ola%C4%9Fan%20d%C4%B1%C5%9F%C4%B1%20vergi%E2%80 %9D%20olarak%20adland%C4%B1r%C4%B1lmaktad%C4%B1r.
• https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ozden/003/
• İnan, A. (1973). Türkiye Cumhuriyeti’nin İkinci Sanayi Planı 1936, Önsöz: A. Afet İnan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Kafaoğlu, A. B. (2002). Varlık Vergisi Gerçeği, İkinci Baskı, Kaynak Yayınları- Siyasal Tarih ve Türkiye Dizisi, İstanbul.
• Karluk, R. (1996), Türkiye Ekonomisi, Beta Yayınları, İstanbul.
• Kayra, C. (2011). Savaş, Türkiye, Varlık Vergisi, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
• Kepenek, Yakup (2000), Türkiye Ekonomisi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kızılkaya, A. (2016). Ekonomik ve Siyasal Boyutlarıyla Varlık Vergisi. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 5(12), 85-95.
• Lewıs, B., (1984), Modern Türkiye’nin Doğuşu, Ankara: TTK Yayınları.
• Lonik, K. A. T. (1998). TheOrising Government Expenditure Growth İn Malaysia, 19611990: An Econometrics Analysis Of Wagner's Law, Keynesian Relation And Peacock-Wiseman Hypothesis, Doctoral Dissertation, University Of Leicester.
• Meyvacı H. I. (2010). Türk Vergicilik Tarihinde Olağanüstü Bir Vergi Uygulaması Örneği: Varlık Vergisi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
• Nadaroğlu, H. (1996), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Yayım Dağıtım, İstanbul.
• Nadi Y., (1942) Hükümet Yeni Tedbirlerini almıştır, Cumhuriyet Gazetesi, 12.10.1942, Sayı:6552.
• Nozick, R. (2015). Anarşi, Devlet ve Ütopya, (Çev.) Alişan Oktay, İstanbul: İstanbul Bilgi Yayınları.
• Öçal, Tezer (2005), Türkiye Ekonomisi, 2. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi.
• Ökte, F., (1951), Varlık Vergisi Faciası, İstanbul: Nebioğlu Yayınevi.
• Peacock, A. T. & Wiseman, J. (1961), The Growth of Public Expenditure in The United Kingdom, A Study by The National Bureau of Economic Research, Number 72, General Series, Published by Princeton University Press, Princeton.
• Piketty, Thomas. (2014), Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital, (Çev.) Hande Koçak. İş Bankası Kültür Yayınlar, İstanbul.
• Saraçoğlu F. & Özcan B. (2021). 2020 Yılında Koronavirüs Dolayısıyla Alınan Vergisel Önlemler Hakkında Bazı Düşünceler. Legal Mali Hukuk, 17(194), 383- 410.
• Son Posta Gazetesi, “Yerinde Bir Tedbir”, 12.11.1942, Sayı: 20203.
• Şahin, İ. (2023), Kurtuluş Savaşında Milli Birlik Ruhu (Sakarya Savaşında İkmal Faaliyetleri), Nobel Bilimsel Eserler, Ankara.
• Şen, Y., & Gümüş, S. (2015). İnsan Hakları Temelinde Azınlık Vergilemesi ve Türkiye Örneğinde Varlık Vergisi Değerlendirmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 93-113.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 11.11.1942 Tarih, Devre 6, Cilt 28, İçtima 4, 3. İnikat.
• Tezel,Y. (1982). Cumhuriyet Döneminin iktisadi Tarihi, Yurt Yayınları, Ankara.
• Turhan, S. (1998). Vergi Teorisi ve Politikası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Uluatam, Ö. & Methibay, Y. (2001), Vergi Hukuku, 5. Baskı, İmaj Yayıncılık,
• ÜNSAL, H. (2016). Doğal Afetlere Yönelik Vergi Politikaları ve Türkiye Uygulamalarının İncelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1-23.
• Vatan Gazetesi, 14 Mart 1944.
• Yılmaz, U., & Erkutlu, F. (2022). TÜRKİYE’DE SAVAŞ DÖNEMİNDE KARABORSACILIĞA KARŞI ALINAN BİR TEDBİR OLARAK VARLIK VERGİSİ. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 86-95. https://doi.org /10.46790/erzisosbil.1065441