Sosyal Medyanın Aracılığında Narsisizm ve Benlik Sunumunun Akıllı Telefon Bağımlılığı Üzerindeki Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 80 - 96, 25.03.2025

Hamide Sarıtaş , Şükrü Balcı

https://doi.org/10.11616/asbi.1585768

Öz

Teknoloji, toplumsal değişime neden olan unsurlar arasında yer almaktadır. İletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler hem toplumsal iletişim hem de bireysel iletişim biçimlerini etkilemektedir. Bireylerin kişilik özellikleri de iletişim kurma ve iletişim araçlarını kullanma biçimleri üzerinde etkili olmaktadır. Narsisizm ve benlik sunumu kişilik özellikleri ile akıllı telefon bağımlılığı ilişkisinde sosyal medya kullanımının aracılık rolünün araştırıldığı bu çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Türkiye evreninde İstanbul, İzmir, Antalya, Ankara, Samsun, Diyarbakır ve Erzurum ilinde 18-65 yaş aralığında bulunan 3231 gönüllü katılımcı örnekleminde gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcıların cinsiyeti, eğitim durumu ve ikamet ettiği il ile akıllı telefon bağımlılığı arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir. Narsisizm, benlik sunumu, sosyal medya kullanımı ve akıllı telefon bağımlılığı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur. Araştırmada yapılan yol analizi sonuçlarına göre narsisizm, benlik sunumu ve sosyal medya kullanımının akıllı telefon bağımlılığına etki ettiği görülmüştür. Ayrıca narsisizm ve benlik sunumu ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişkide sosyal medya kullanımının kısmi aracılık rolünün olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akıllı Telefon Bağımlılığı, Narsisizm, Benlik Sunumu, Sosyal Medya Kullanımı

Destekleyen Kurum

Bu çalışma TÜBİTAK tarafından desteklenmiştir.

The Effects of Narcissism and Self-Presentation Mediated by Social Media on Smartphone Addiction

Öz

Technology is among the factors that cause social change. Developments in communication technologies affect both social and individual communication styles. Individuals' personality traits also are alson effective in the way they communicate and use communication tools. Quantitative research method was employed in the study in which the mediating role of social media use in the relationship between narcissism and self-presentation personality traits and smartphone addiction. The study was conducted with a sample of 3231 volunteer participants aged in the range of 18-65 in Istanbul, Izmir, Antalya, Ankara, Samsun, Diyarbakır and Erzurum in Türkiye. According to the results of the research, a significant difference was found between the participants' gender, education level and province of residence and smartphone addiction. A significant relationship was also found among narcissism, self-presentation, social media use and smartphone addiction. According to the results of the path analysis conducted in the study, narcissism, self-presentation and social media use were found to affect smartphone addiction. In addition, it was determined that social media use has a partial mediating role in the relationship between narcissism and self-presentation and smartphone addiction.

Anahtar Kelimeler

Smartphone Addiction, Narcissism, Self-Presentation, Social Media Use

Kaynakça

• Akın, A., Özbay, A., & Baykurt, İ. (2015). Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği'nin Türkçe Formu'nun Geçerliliği ve Güvenilirliği. 647- 650. https://toad.halileksi.net/wpcontent/uploads/2022/07/sosyal-medya-kullanimi-olcegi-toad.pdf adresinden alındı.
• Akkaş, İ. (2021). Teknoloji Bağımlılığı, 2. Basım, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Ames, D. R., Rose, P., & Anderson, C. P. (2006). The NPI-16 As A Short Measure of Narcissism. Journal of Research in Personality, 40(4), 440-450. doi:https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.jrp.2005.03.002
• Bal, E. (2014). Teknoloji, Gençlik ve Mobil Yaşam - Gündelik Yaşamda Cep Telefonu Kullanım Alışkanlıkları-. Konya: Literatürk Yayınları.
• Balcı, Ş. ve Gargalık, E. (2020). Narsisistik Kişilik Özellikleri ile Sosyal Medya Kullanımı Arasında Bir Bağlantı Var Mı? Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 125-140.
• Balcı, Ş. ve Sarıtaş, H. (2019). Sosyal Medya Kullanımının Bir Belirleyicisi Olarak Narsisizm: Konya’da Yaşayan Kullanıcılar Üzerine Bir İnceleme. Akdeniz İletişim Dergisi, 31, s. 689-709.
• Bekaroğlu, E. ve Yılmaz, T. (2020). Akıllı Telefon Bağımlılığı. C. Şahin, & S. Günüç içinde, Teknoloji Bağımlılıkları (s. 103-115). Ankara: Nobel Yayınları.
• Berger, A. A. (2018). Medya Çözümleme Teknikleri, 5. Basım, (N. Pembecioğlu, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
• Boz, N. (2012). Yeni İletişim Ortamlarında Dijital Kimlik ve Benlik Sunumu. 2012: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Casale, S. ve Banchi, V. (2020). Narcissism and Problematic Social Media use: A Systematic Literature Review. Addictive Behaviors Reports, 11.
• Chayko, M. (2018). Süper Bağlantılı İnternet, Dijital Medya& Tekno-Sosyal Hayat. İstanbul: Der Yayınları.
• Çakmak, V. (2018). Online Benlik Sunumu ve Narsisizm Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma. AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 9(30), 137-152.
• Çelikkalp, Ü., Bilgiç, Ş., Temel, M., ve Saraçoğlu Varol, G. (2020). The Smartphone Addiction Levels and the Association With Communication Skills in Nursing and Medical School Students. Journal of Nursing Research, 28(3), s. 1-9.
• Devran, Y. ve Elitaş, T. (2017). Yeni İletişim Teknolojilerini Uzaktan Eğitime Entegrasyonu Sürecinde Sanal Sınıf Ortamları: ATAUZEM Örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(2), s. 213-225.
• Dündar, İ. P. ve Gürocak, K. (2013). Yeni İletişim Teknolojilerinin Yazılı Basın İşletmeleri Üzerindeki Etkisi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 10(12), s. 121-127.
• Fegan, R. B. Ve Bland, A. R. (2021). Social Media Use and Vulnerable Narcissism: The Differential Roles of Oversensitivity and Egocentricity. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(17), s. 1-14.
• Giordano, C., Salerno, L., Ravia, L., Cavani, P., Coco, G. L., Tosto, C. ve Blasi, M. D. (2019). Magic Mirror on the Wall: Selfie-Related Behavior as Mediator of the Relationship Between Narcissism and Problematic Smartphone Use. Clinical Neuropsychiatry, 16(5-6), s. 197-205.
• Goljovic, N. (2024). Perfectionistic Self-Presentation and Smartphone Addiction: The Role of Instagram Use Motives and Behaviours. Psihološka Istraživanja, s. 1-24.
• Güneş, H. K., Fidan, A. ve Genç, Z. (2013). Mobil Yaşam: Akıllı Telefonlar ve Mobil Trendler. 7. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Horwood, S. ve Anglim, J. (2021). Self and Other Ratings of Problematic Smartphone Use: The Role of Personality and Relationship Type. Computers in Human Behavior, 116.
• Hussain, Z. (2015). Smartphone Use, Addiction, Narcissism, and Personality. International Journal of Cyber Behavior, Psychology and Learning, 5(1), s. 17-32.
• Jenkins-Guarnieri, Michael, A., Wright, S. L., & Johnson, B. (2013). Development and Validation of A Social Media Use Integration Scale. Psychology of Popular Media Culture, 2(1), 38-50. doi:https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/a0030277
• Karasar, N. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Krämer, N. C. ve Winter, S. (2008). Impression Management 2.0: The Relationship of Self-Esteem, Extraversion, Self-Efficacy, and Self-Presentation Within Social Networking Sites. Journal of Media Psychology Theories Methods and Applications, 20(3), s. 106-116.
• Kuyucu, M. (2019). The History Evolution of Radio in the World on Its Digital Journay. H. Babacan, & A. Temizer içinde, Academic Studies in Social, Human and Administrative Sciences-2019 (s. 53-60). Montenegro: IVPE.
• Kwon, M., Kim, D.-J., Cho, H., & Yang, S. (2013). The Smartphone Addiction Scale: Development and Validation of a Short Version for Adolescents. PLoS One, 8(12). doi:https://doi.org/10.1371%2Fjournal.pone.0083558
• Livingstone, S. (2008). Taking Risky Opportunities in Youthful Content Creation: Teenagers' Use of Social Networking Sites for Intimacy, Privacy and Self-Expression. New Media & Society, 10(3), s. 1-17.
• Mafteri, A. ve Pătrăușanu, A.-M. (2023). Digital Reflections: Narcissism, Stress, Social Media Addiction, and Nomophobia. The Journal of Psychology, 158(2), s. 147-160.
• Michikyan, M., Dennis, J., & Subrahmanyam, K. (2014). Can You Guess Who I Am? Real, Ideal, and False Self- Presentation on Facebook Among Emerging Adults. Emerging Adulthood, 3(1), 55-64. doi:https://doi.org/10.1177/2167696814532442
• Noyan, C. O., Darçın, A. E., Nurmedov, S., Yılmaz, O., & Dilbaz, N. (2015). Akıllı Telefon Bağımlılığı Ölçeğinin Kısa Formunun Üniversite Öğrencilerinde Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16(1), 73-81.
• Park, B.-W. ve Lee, K. C. (2011). The Effect of Users’ Characteristics and Experiential Factors on the Compulsive Usage of the Smartphone. Ubiquitous Computing and Multimedia Applications, s. 438-446.
• Raskin, R., & Terry, H. (1988). A Principal-Components Analysis of the Narcissistic Personality Inventory and Further Evidence of Its Construct Validity. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 890-902.
• Rosen, L. D., Whaling, K., Carrier, L. M., Cheever, N. A., & Rokkum, J. (2013). The Media and Technology Usage and Attitudes Scale: An empirical investigation. Computers in Human Behavior, 29(6), 2501-2511. doi:https://doi.org/10.1016%2Fj.chb.2013.06.006
• Samaha, M. ve Hawi, N. S. (2016). Relationships among Smartphone Addiction, Stress, Academic Performance, and Satisfaction with Life. Computers in Human Behavior, 57, s. 321-325.
• Sever, Y., Ergüzel, T. T. ve Sayır, G. H. (2019). Akıllı Telefon Bağımlılığı. Current Addiction Research, 3(1), s. 25-30.
• Sunday , O. J., Adesope, O. O. ve Maarhuis, P. L. (2021). The Effects of Smartphone Addiction on Learning: A Meta-Analysis. Computers in Human Behavior Reports, 4.
• Şeker, S., ve Korkurt, A. (2005). Tehlikeli Oyuncak: Cep Telefonu. İstanbul: Hayy Kitap.
• Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson Publications.
• Tekin, D. (2021). Sanal Kibir: Sosyal Medya ve Narsizm'in Dansı. N. T. Ünal içinde, Sosyal Medya Psikolojisi (s. 239-252). İstanbul: Der Yayınları.
• Timisi, N. (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitapevi.
• Tutar, H., Yılmaz, M. K. ve Eroğlu, Ö. (2014). Genel ve Teknik İletişim (6 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• TÜİK. (2021, Eylül 2020). Türkiye Nüfusu İl ve İlçelere Göre Nüfus Bilgileri. doi:https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=nufus-ve-demografi-109&dil=1.
• Wang, J.-L., Wang, H.-Z., Gaskin, J. ve Wang, L.-H. (2015). The Role of Stress and Motivation in Problematic Smartphone Use among College Students. Computers in Human Behavior, 53, s. 181-188.
• Yakın, M. (2006). Bilgi İletişim Teknolojileri ve Medya. Z. B. Vural içinde, Bilgi İletişim Teknolojileri ve Yansımaları (s. 7-43). Ankara: Nobel Yayınları.
• Yam, F. C. ve İlhan, T. (2020). Modern Çağın Bütünsel Teknolojik Bağımlılığı: Phubbing. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), s. 1-15.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamali Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yeşilay. (2022). Teknoloji Bağımlılığı. İstanbul: Yeşilay Yayınları.
• Young-Chang, L., Namhee, K., Sung-Jin, K. ve Boseong, K. (2020). The Effects of Adult Attachment and Covert Narcissism on Smartphone Addiction in College Students. Science of Emotion and Sensibility, 23(1), s. 103-112.