Organizational Dehumanization Scale: The Study of Adaptation to Turkish, Validity and Reliability

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 1, 390 - 403, 25.03.2025

Ahmet Tuncay Erdem , Ethem Merdan

https://doi.org/10.11616/asbi.1585799

Öz

The study aims to adapt the Organizational Dehumanization Scale developed by Bell and Khoury (2011) to Turkish and to conduct validity and reliability analyses. It is aimed to contribute to the national literature by adapting this scale to Turkish. In line with this purpose, the research question was determined as “Can the organizational dehumanization scale be adapted to Turkish??” The universe and sample of the study consist of the academic and administrative staff at Kırşehir Ahi Evran University. Data were obtained from 441 academic and administrative staff within the scope of the sample. Data were collected via an online survey. Exploratory, reliability and confirmatory factor analyses were applied to the obtained research data using SPSS 25 and AMOS 26 programs. Within the scope of the analysis, the scale's stability of the scale over time was determined by conducting a test-retest analysis, and then a relationship test was performed with the "Work Alienation Scale" to determine that the scale had similar validity. As a result of the analysis, the Organizational Dehumanization Scale, which consists of a single dimension and 8 statements, was adapted to Turkish. In this research, the first psychometric properties of the scale in the Turkish sample were established, validity and reliability studies were conducted, and during the research process, the Turkish Organizational Dehumanization Scale was observed to be consistent and reliable. With this study, we contributed to the national literature.

Anahtar Kelimeler

Dehumanization, Organizational Dehumanization, Validity, Reliability

Örgütsel İnsandışılaştırma Ölçeği: Türkçeye Uyarlama Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Öz

Araştırmanın amacı, Bell ve Khoury (2011) tarafından geliştirilmiş olan Örgütsel İnsandışılaştırma Ölçeğini Türkçeye uyarlamak, geçerlik ve güvenirlik analizlerini yapmaktır. Bu ölçeğin Türkçeye uyarlanması ile ulusal literatüre katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda araştırma sorusu “Örgütsel insandışılaştırma ölçeği Türkçeye uyarlanabilir mi?” şeklinde belirlenmiştir. Çalışmanın evren ve örneklemini, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nde görev yapmakta olan akademik ve idari personeli oluşturmaktadır. Örneklem kapsamında 441 akademik ve idari personelden veri elde edilmiştir. Veriler online anket ile toplanmıştır. Elde edilen araştırma verilerine SPSS 25 ve AMOS 26 programları kullanılarak; açıklayıcı faktör analizi, güvenirlik analizi ve doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Analiz kapsamında test tekrar test analizi yapılarak ölçeğin zamanla değişmezliği belirlenmiş akabinde “İşe Yabancılaşma Ölçeği” ile ilişki testi yapılarak benzer ölçek geçerliliğinin olduğu belirlenmiştir. Analiz sonucunda tek boyut ve 8 ifadeden oluşan Örgütsel İnsandışılaştırma Ölçeğinin Türkçeye uyarlama işlemi yapılmıştır. Bu araştırma ile ilgili ölçeğin Türk örneklemindeki ilk psikometrik özellikleri oluşturularak, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmış ve araştırma sürecinde Türkçe Örgütsel İnsandışılaştırma Ölçeğinin tutarlı ve güvenilir olduğu gözlenerek ulusal literatüre katkı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnsandışılaştırma, Örgütsel İnsandışılaştırma, Geçerlik, Güvenirlik

Kaynakça

• Açıkgöz, B. (2024), İnsanın İnsana ettiği: İnsandışılaştırma. Çalışma ve Toplum, 3(82), s. 963-992.
• Ahmed, I. ve Khan, M. K. (2016), Organizational Justice, Counterproductive Work Behavior and Turnover İntentions Relation: Mediation by Dehumanization and Moderation by Gender. Paradigms: A Research Journal of Commerce, Economics, and Social Sciences, 10(2), s. 111-123.
• Albright, J. J., ve Park, H. M. (2009), Confirmatory Factor Analysis Using Amos, Lisrel, Mplus, and Sas/Stat Calıs. Working Paper. The University Information Technology Services (UITS) Center for Statistical and Mathematical Computing, Indiana University. http://www.indiana.edu/~statmath/stat/all/cfa/index.html
• Altıntaş, M. (2024), Çalışma Yaşamındaki Negatif Dinamiklerin Çalışan Davranışlarına Etkisi: Sessiz İstifanın Aracılık Rolü. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), s. 255-274.
• Bashir, T., Ashraf, S. ve Bushra Akram, B. (2022), Genealogy of Dehumanization and Ethnocentricity in Muhammad Hanif’s Our Lady of Alice Bhatti. Palarch’s Journal Of Archaeology Of Egypt/Egyptology, 19(4), 1393-1405.
• Bell, C. M. ve Khoury, C. (2011), Organizational De/Humanization, Deindividuation, Anomie, and in/Justice. S. W. Gilliland, D. D. Steiner ve D. P. Skarlicki (Ed.) Research in Social Issues in Management. Emerging Perspectives on Organizational Justice and Ethics içinde (s. 167-197). Charlotte, NC, US: IAP Information Age Publishing.
• Bilginoğlu, E. ve Yozgat, U. (2022), Örgütsel insandışılaştırma ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişkide, İşe Angaje Olma ve İş Tatmininin Aracı Rolü. Journal of Management and Economics Research, 20(1), s. 1-18. https://doi.org/10.11611/yead.898416
• Brison, N., Stinglhamber, F., & Caesens, G. (2022). Organizational dehumanization. In Oxford research encyclopedia of psychology. https://oxfordre.com/psychology/display/10.1093/acrefore/9780190236557.001.0001/acrefore- 9780190236557-e-902 Erişim Tarihi: 06.01.2025
• Bruneau, E., Hameiri, B., Moore-Berg, S. L. ve Kteily, N. (2021), Intergroup Contact Reduces Dehumanization and Meta-Dehumanization: Cross-Sectional, Longitudinal, and Quasi-Experimental Evidence from 16 Samples in Five Countries. Personality and Social Psychology Bulletin, 47(6), s. 906-920.
• Caesens, G., Stinglhamber, F., Demoulin, S. ve De Wilde, M. (2017), Perceived Organizational Support and Employees’ Well-Being: The Mediating Role of Organizational Dehumanization. European Journal of Work and Organizational Psychology, 26(4), s. 527-540.
• Christoff, K. (2014), Dehumanization in Organizational Settings: Some Scientific and Ethical Considerations. Frontiers in Human Neuroscience, 8, s. 1–5.
• Cohen, L., Manion, L. ve Morrison, K. (2000), Research Methods in Education. (5th ed). Routledge Falmer, Taylor&Francis Group.
• Coşkun, A. (2014), Sağlık Hizmetleri Sektöründe Ahlaki Bir Sorun Olarak İnsandışılaştırma. İş Ahlakı Dergisi, 7(2), s. 9-51.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012), Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Delgado, N., Rodríguez-Pérez, A., Vaes, J., Leyens, J. P. ve Betancor, V. (2009), Priming Effects of Violence on Infrahumanization. Group Processes & Intergroup Relations, 12(6), 699-714.
• Demoulin, S., Nguyen, N., Chevallereau, T., Fontesse, S., Bastart, J., Stinglhamber, F. ve Maurage, P. (2021), Examining the Role of Fundamental Psychological Needs in the Development of Metadehumanization: A Multi-Population Approach. British Journal of Social Psychology, 60, 196–221.
• Erdem, A. T. (2021). Yıkıcı liderliğin örgütsel sapmaya etkisinde örgütsel sinizmin rolü: Konya ili gıda sektöründe bir uygulama. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(Toplum & Siyaset), 159-172.
• Erdem, A. T., & Alav, O. (2023). İletişim İsteksizliği Ölçeği: Türkçeye Uyarlama, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(3), 1387-1404.
• Erkorkmaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K. ve Sanisoğlu, S. Y. (2013), Doğrulayıcı Faktör Analizi ve Uyum İndeksleri. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), s. 210-223.
• Fornell, C. ve Larcker, D. F. (1981), Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error. Journal of Marketing Research, 18(1), s. 39-50.
• Geçkil, T. ve Tikici, M. (2015), Örgütsel Demokrasi Ölçeği Geliştirme Çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), s. 41-78.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. (2006), Multivariate Data Analysis. Uppersaddle River. In: NJ: Pearson Prentice Hall.
• Hair, J. F., Sarstedt, M., Ringle, C. M. ve Mena, J. A. (2012), An Assessment of the Use of Partial Least Squares Structural Equation Modeling in Marketing Research. Journal of the Academy of Marketing science, 40(3), s. 414-433.
• Haslam, N. (2006), Dehumanization: An Integrative Review. Personality and Social Psychology Review, 10(3), s. 252-264.
• Haslam, N. ve Loughnan, S. (2014), Dehumanization and Infrahumanization. Annual Review of Psychology, 65, s. 399-423.
• Hirschfeld, R. R., Feild, H. S. ve Bedeian, A. G. (2000), Work Alienation as an Individual‐Difference Construct for Predicting Workplace Adjustment: A Test in Two Samples. Journal of Applied Social Psychology, 30(9), s. 1880- 1902.
• Joreskog, K. ve Sorbom, D. (1993), Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. NY: University Press of America.
• Keenahan, D. (1990), Dehumanization: Understanding the Paradox of Human Interaction. Doctor of Philosophy Thesis. Department of Psychology. University of Wollongong.
• Kline, P. (2014), An Easy Guide to Factor Analysis. Routledge.
• Kline, R. B. (2011), Principles and Practice of Structural Equation Modeling (3. Baskı). New York, NY: Guilford.
• Lagios, C., Caesens, G., Nguyen, N. ve Stinglhamber, F. (2022), Explaining the Negative Consequences of Organizational Dehumanization. Journal of Personnel Psychology, 21(2), s. 86-93. https://doi.org/10.1027/1866- 5888/a000286
• Lagios, C., Stinglhamber, F., Restubog, S. L. D., Lagios, N., Brison, N. ve Caesens, G. (2024), When Organizational Dehumanization Hits Home: Short‐Scale Validation and Test of a Spillover–Crossover Model. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 97(3), s. 1037–1075. https://doi.org/10.1111/joop.12493
• MacKenzie, S. B., ve Podsakoff, P. M. (2012), Common Method Bias in Marketing: Causes, Mechanisms, and Procedural Remedies. Journal of Retailing, 88(4), s. 542-555.
• Merdan, E., & Erdem, A. T. (2024). Hizmet sabotajı ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik analizi. Denetişim, (31), 75-85.
• Mikkola, M. (2016), The Wrong of İnjustice: Dehumanization and its Role in Feminist Philosophy. New York, NY: Oxford University Press.
• Nguyen, N., Dao, Q. A., Nhan, T. L. A. ve Stinglhamber, F. (2021), Organizational Dehumanization and Emotional Labor: A Cross-Cultural Comparison Between Vietnam and the United Kingdom. J. Cross Cult. Psychol., 52, s. 43–60
• Özcan, K. ve Balyer, A. (2013), Liderlik Oryantasyon Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), s. 136-150.
• Richmond, V.P., McCroskey, J. C. ve McCroskey, L. L. (2005), Organizational Communication for Survival: Making Work, Work. USA: Pearson Education.
• Tutar, H. ve Erdem, A. T. (2022a), Örnekleriyle Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS Uygulamaları (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tutar, H., ve Erdem, A. T. (2022b). İşgören yıpranması ölçeği (İYÖ): Ölçek geliştirme çalışması. Journal of Economics, 7(18), 316-336.
• Utych, S. ve Fowler, L. (2021), More Human than Human: The Consequences of Positive Dehumanization. Administrative Theory & Praxis, 43(2), s. 190-208.
• Väyrynen, T. ve Laari-Salmela, S. (2015), Men, Mammals, or Machines? Dehumanization Embedded in Organizational Practices. Journal of Business Ethics, 147, s. 95–113.
• Zeid, M. A. G. A., Khedr, M. A., Rayan, H. N., Mostafa, B ve El-Ashry, A. M. (2024), The Relationship Between Organizational Dehumanization and Work Engagement: The Mediating Effect of Nurses’ Work Stress. BMC Nursing, 23(193), s. 1-11.