Öğretmenlerde Fiziksel Aktivite Düzeyleri ile Obezite Sıklığı ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki

Yıl 2023, , 419 - 435, 28.06.2023

Murat Akbal , Zekeriya Goktas

https://doi.org/10.38021/asbid.1239024

Öz

Çalışmanın hedefi, öğretmenlerin fiziksel aktivite (FA) seviyeleri ile obezite prevalansı ve yaşam doyumu (YD) arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Çalışma betimsel nitelikte olup genel tarama modellerinden ilişkisel tarama yöntemine göre yapılmıştır. Araştırmaya 401 öğretmen gönüllü olarak katılmıştır. Veriler betimsel istatistik kullanılarak çözümlenmiştir, t-testi, anova testi kullanılmıştır. Öğretmenlerin FA düzeyleri ve (YD) incelendiğinde %28,7'sinin aktif olmadığı, %44,6'sının orta derecede aktif ve %26,7'sinin aktif olduğu; %17,2'sinin çok az yaşam doyumuna, %40,6'sının orta yaşam doyumuna, %34,4'ünün yüksek yaşam doyumuna, %7,0'inin tam yaşam doyumuna sahip olduğu belirlendi. Beden kitle indeksi (VKİ) incelendiğinde öğretmenlerin %1,2 sinin zayıf, %54,1 inin sağlıklı kilolu, %35,7 sinin fazla kilolu, %9,0’ının da obez olduğu saptanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre öğretmenlerde YD ile FA katılım düzeyleri arasında zayıf düzeyde ve pozitif doğrultuda ilişki olduğu görülmektedir. YD ile VKİ arasında, VKİ ile FA arasında anlamlı ilişki tespit edilmemiştir. FA düzeylerinin cinsiyete, medeni duruma, aktif spor yapılmasına göre, yaşam doyumu düzeylerinin cinsiyete, medeni duruma, gelire, yaşa göre, VKİ ‘nin cinsiyete, medeni duruma, gelire, yaşa göre anlamlı şekilde farklılaştığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenler, Fiziksel Aktivite Katılım Düzeyi, Obezite, Yaşam Doyumu

The Relationship Between Physical Activity Level of Teachers, Obesity Prevelance and Life Satisfaction

Öz

The present study aims to determine the relationship between teachers' physical activity (PA) levels, obesity prevalence, and life satisfaction (LS). The study has a descriptive nature, and it was conducted following the relational screening method, which is a general screening model. A total of 401 volunteer teachers were included in the study. Descriptive statistics, t-tests, and ANOVA tests were used for data analysis. When the PA levels and LS of the teachers were examined, it was found that 28.7% were inactive, 44.6% were moderately active, and 26.7% were active; It was determined that 17.2% had very little LS, 40.6% had medium LS, 34.4% high LS, 7.0% full LS. When the body mass index (BMI) was examined, it was determined that 1.2% of the teachers were underweight, 54.1% were healthy weight, 35.7% were overweight, and 9.0% were obese. The study's findings showed a weak and positive relationship between teachers' LS and PA participation levels. The results indicated that PA levels differed significantly according to gender, marital status, and active sports, and LS levels differed significantly according to gender, marital status, income, age, BMI according to gender, marital status, income, and age.

Anahtar Kelimeler

Teachers, Level of Physical Activity Participation, Obesity, Life Satisfaction

Kaynakça

• Ağca, G. (2019). Ortaöğretim kurumlarında çalışan öğretmenlerin fiziksel aktivite düzeylerinin yaşam kalitesine olası etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Amasya.
• Akcan, E. (2018). Lise öğrencilerinde benlik saygısı ve yaşam doyumu ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Aksu, E. O. (2018). Beden eğitimi ve spor öğretmen adaylarının fiziksel aktivite düzeylerinin akademik başarıları ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Trabzon.
• An, H. Y., Chen, W., Wang, C. W., Yang, H. F., Huang, W. T., & Fan, S. Y. (2020). The relationships between physical activity and life satisfaction and happiness among young, middle-aged, and older adults. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(13), 4817. https://doi.org/10.3390/ijerph17134817
• Aslan, C. S., İnan T., & Akalan C. (2010). Profesyonel bir futbol takımı ile beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin bazı fiziksel ve fizyolojik özelliklerinin karşılaştırılması. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(1), 47-58.
• Aydıner, B. B. (2011). Üniversite öğrencilerinin yaşam amaçlarının alt boyutlarının genel öz yeterlik yaşam doyumu ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı, Sakarya.
• Ayhan, Y. F. (2014). Çocukluk ve ergenlik dönemindeki fiziksel aktivite deneyimleri ile yetişkinlikteki fiziksel aktivite düzeyleri ve beden kompozisyonlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Muğla.
• Aysan, F., & Bozkurt, N. (2004). Okul psikolojik danışmanlarının yaşam doyumu, stresle başa çıkma stratejileri ile olumsuz otomatik düşünceleri: İzmir ili örneklemi. XIII. Ulusal eğitim bilimleri kurultayı, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya, Türkiye.
• Bai, X., Guo, Y., & Fu, Y. (2018). Self-image and intergenerational relationships as correlates of life satisfaction in Chinese older adults: will gender make a difference? Ageing & Society, 38(7), 1502-1519. Doi:10.1017/S0144686X17000113
• Bal, H. (2001). Bilimsel araştırma yöntem ve teknikleri (SDÜ Yayın no. 20). Süleyman Demirel Üniversitesi Basımevi.
• Baranowski, T., Bouchard, C., Brıcker, T., Heath, G., Strong, W. B., Truman, B., & Washington, R. (1992). Assessment, prevalance and cardiovascular benefits of physical activity and fitnessin youth. Medicine Science and Sports Exercise. 24(6), 237–247.
• Barut, Y., & Kalkan, M. (2002). Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 66-77.
• Batoulia, S. A. H., & Saba V. (2017). At least eighty percent of brain grey matter is modifiable by physical activity: A review study. Behavioural Brain Research, 332(4), 217. https://doi.org/10.1016/j.bbr.2017.06.002
• Bilici, M. F. (2019). Beslenme ve obezite. İçinde Ç. Yaman (Ed.) Adolesan dönemde physical activity, spor ve beslenmenin sportif performans ve fiziksel gelişime etkisi (1. Baskı., ss. 166-177), Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (15. Baskı). Pegem Akademi.
• Craig, C. L., Marshall, A. L., Sjöstörm, M., Bauman, A. E., Booth, M. L., & Ainsworth, B. E., (2003). Pratt M, Ekelund U ve Yngve A. International physical activity questionnaire: 12-Country reliability and validity. Medicine & Science İn Sports & Exercise, 35(8), 381- 1395.
• Dağlı, A., & Baysal, N. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçe ’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59). https://doi.org/10.17755/esosder.263229
• Demiralp, F. D. Ö. (2006). Pediatrik obezitede melanokortin 4 reseptör geni, plazminojen aktivatör inhibitör 1 geni (- 675 4g/5g), tümör nekrozis faktör alpha (-308 G/A), yağ asiti bağlama proteini -87 T/C ve interlökin -6 (-174 G/C) gen değişimlerinin önemi ve siRNA yaklaşım ile fonksiyon tayini. Selçuk İletişim, 2014, 8(2), 149-176.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa4901_13
• Edwards, P., & Tsouros, A. D. (2006). Promoting physical activity and active living in urban environments: the role of local governments. WHO Regional Office Europe. 16. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/98424/E89498.pdf adresinden 12 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Elçi, G., Doğan, M., & Gürbüz, B. (2019). Bireylerin rekreasyonda algılanan sağlık çıktıları ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Sport Exercise and Training Sciences-IJSETS, 5(3), 93- 106. https://doi.org/10.18826/useeabd.536833
• Erbay, L. (2015). Çalışmanın evli kadınlarda depresyon, anksiyete ve yaşam doyumu üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, İstanbul.
• Erdoğan, M., Certel, Z., & Güvenç, A. (2011). Masa başı çalışanlarda fiziksel aktivite düzeyi: Obezite ve diğer özelliklere göre incelenmesi (Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Örneği). Spor Hekimliği Dergisi, 46(3), 097- 107.
• Fişne, M. (2009). Fiziksel aktivitelere katılım düzeyinin üniversite öğrencilerinin akademik başarıları iletişim becerileri ve yaşam tatminleri üzerine etkilerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Spor Yöneticiliği Anabilim Dalı, Kayseri.
• Genç, A., Şener, Ü., Karabacak H., & Üçok, K. (2011). Kadın ve erkek genç erişkinler arasında fiziksel aktivite ve yaşam kalitesi farklılıklarının araştırılması. Kocatepe Tıp Dergisi, 12(3), 145- 150.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS Statistics 26 step by step: A simple guide and reference (16. Baskı). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429056765
• Gök, O. (2022). Farklı meslek gruplarında yer alan bireylerin fiziksel aktivite yapma durumlarının yaşam doyumları ile ilişkisinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 2), 1125-1138. Doi: https://doi.org/10.38021asbid.1193041
• Gün, A. (2018). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin egzersiz bağımlılık durumlarına göre fiziksel aktivite ve vücut kitle indekslerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Erzincan.
• Gür, H., & Küçükoğlu, S. (1992). Yaşlılık ve fiziksel aktivite (9. Baskı). Roche Yayınları.
• Hallal, P. C., Victora, C. G., Wells, J. C. K., & Lima, R. D. C. (2003). Physical inactivity: Prevalence and associated variables in Brazilian adults. Medicine and Science in Sports and Exercise, 35(11), 1894- 1900.
• Hampton, N. Z., & Marshall, A. (2000). Culture, gender, self-efficacy, and life satisfaction: A comparison between Americans and Chinese people with spinal cord injuries. Journal of Rehabilitation, 66(3), 21.
• Hatemi, H., Turan, N., Arık, N., & Yumuk, V. (2002). Türkiye'de obezite ve hipertansiyon taraması sonuçları (TOHTA). Endokrinolojide Yönelişler Dergisi, 11(1), 1-16.
• Hintikka, J., Koskela, T., Kontula, O., Koskela, K., Koivumaa-Honkanen, H. T., & Viinamäki, H. (2001). Religious attendance and life satisfaction in the finnish general population. Journal of Psychology and Theology, 29(2), 158-164. https://doi.org/10.1177/009164710102900207
• Kalkavan, A., Özkara, A. B., Alemdağ, C., & Çavdar, S. (2016). Akademisyenlerin fiziksel aktiviteye katılım düzeyleri ve obezite durumlarının incelenmesi. International Journal of Sport Culture and Science, 4(1), 329- 339. Doi: 10.14486/IntJSCS561
• Kara, F. M., Gürbüz, B., & Sarol, H. (2018). Yetişkinlerde serbest zamanda sıkılma algısı, algılanan sosyal yetkinlik ve benlik saygısı düzeyinin incelenmesi. Uluslararası Spor, Egzersiz ve Antrenman Bilimi Dergisi- USEABD, 4(4), 113-121. Doi:10.18826/Useeabd.473994
• Karaaslan, İ., Tuna, U., & Serkan, E. (2020). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Journal of Health and Sport Sciences, 3(1), 7-18.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi (26. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Linn, L. S., Yager, J., & Cope, D. (1985). Health status, job sat-isfaction, job stress and life satisfaction among academic andclinical faculty. JAMA, 254(19), 2775-2782. Doi:10.1001/jama.1985.03360190081029
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2022). Https://Www.Meb.Gov.Tr/2021-2022-Orgun-Egitim İstatistikleriAciklandi/Haber/27552/Tr adresinden 03 Ekim 2022 tarihinde alınmıştır.
• Oerbeck, B., Overgaard, K., Pripp, A. H., Aase, H., Reichborn-Kjennerud, T., & Zeiner, P. (2019). Adult ADHD symptoms and satisfaction with life: Does age and sex matter? Journal of Attention Disorders, 23(1), 3–11. Https://Doi.Org/10.1177/1087054715612257
• Önmen, H. (2021). Rekreasyonel amaçlı egzersiz yapan bireylerin mutluluk düzeyleri ile yaşam doyumlarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rekreasyon Yönetimi Anabilim Dalı, Konya.
• Özer, M., & Karabulut, Ö. Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Geriatri, 6(2), 72–74.
• Özkara, A. B., Kalkavan, A., & Çavdar, S. (2015). Spor bilimleri alanında eğitim alan üniversite öğrencilerinin yaşam doyum düzeylerinin araştırılması. International Journal of Science Culture and Sport, 3, 336-346. Doi: 10.14486/IJSCS293
• Özkul, R., & Cömert, M. (2018). Ortaokul öğretmenlerinde yaşam doyum düzeyi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 707–724. Https://Doi.Org/10.17556/Erziefd.418640
• Öztürk, M. (2005). Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Öztürk, P., & Koca, C. (2019). Generational analysis of leisure time physical activity participation of women in Turkey, leisure studies, 38(2), 232-244, Doi:10.1080/02614367.2019.1569112
• Özüdoğru, E. (2013). Üniversite personelinin fiziksel aktivite düzeyi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Öğretimi Ana Bilim Dalı, Burdur.
• Recepoğlu, E. (2013). Öğretmen adaylarının yaşam doyumları ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 311-326.
• Rice, R. W., Mcfarlin, D. B., Hunt, R. G. V., & Near, J. P. (1985). Job importance as a moderator of the relationship between job satisfaction and life satisfaction. Basic and Applied Social Psychology, 6(4), 297-316. https://doi.org/10.1207/s15324834basp0604_2
• Satman, İ., Yılmaz, T., Şengül. A., Salman, S., & Salman, F. (2002). Population-based study of diabetes and risk characteritics in Turkey. Diabetes Care 2002; 25(9), 1551-6. https://doi.org/10.2337/diacare.25.9.1551
• Sevimli, D. (2008). Erişkinlerde fiziksel aktivite-beden kitle indeksi ilişkisinin araştırılması. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(6), 523-528.
• Şahin, F. Y., & Sarıdemir, T. (2017). Okul müdürlerinin liderlik stillerine göre öğretmenlerin yaşam doyumlarının ve evlilik doyumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 391-425.
• Şanlı, E., & Güzel, N. A., (2008). Öğretmenlerde fiziksel aktivite düzeyi-yaş, cinsiyet ve beden kitle indeksi ilişkisi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(3), 23-32.
• Taştan, Y. (2022). Spor merkezlerinde düzenli egzersiz yapan bireylerin fiziksel aktivite ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi, Aydın.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (3. Basım). Nobel Yayın Dağıtım.
• Tunç, S. (2019). İş doyumunun yaşam memnuniyetine etkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). Türkiye sağlık araştırması (Yayın No. 33661). Https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/IndeX?P=Turkiye-Saglik-Arastirmasi-2019-33661 adresinden 10 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Uysal, E. (2019). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde çalışan ve çalışmayan kadınların duygusal yeme durumunun vücut ağırlığı ve yaşam doyumu üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Eastern Mediterranean University (EMU)-Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ). Gazimağusa.
• Ünal, S., Karlıdağ, R., & Yoloğlu, S. (2001). Hekimlerde tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4(2), 113-118.
• Vural, Ö., Eler, S., & Güzel, N. A., (2010). Masa başı çalışanlarda fiziksel aktivite düzeyi ve yaşam kalitesi ilişkisi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2, 69-75. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000178.
• Walker, G. J., & Kono, S. (2018). The effects of basic psychological need satisfaction during leisure and paid work on global life satisfaction, The Journal of Positive Psychology, 13(1), 36-47, DOI: 10.1080/17439760.2017.1374439.
• World Health Organization. (2008). Waist circumference and waist–hip ratio: report of a who expert consultation. Geneva: World Health Organization. 20 Https://Www.Who.İnt/Publications/İ/İtem/9789241501491 adresinden 09 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• World Health Organization. (2021). Https://Www.Who.İnt/News-Room/Fact-Sheets/Detail/Obesity-And- Overweight adresinden 04 Aralık 2022 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, Y. (2019). Egzersiz yapan ve yapmayan üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Rekreasyon Anabilim Dalı, Sakarya.
• Yıldız, M. (2016). Üniversite öğrencilerinde duygusal zekâ yaşam doyumu ve depresyonun cinsiyet ve sınıf seviyelerine göre etkileri. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 6(11), 451-474.
• Yılmaz, E., & Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin iş yerinde yalnızlıkları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 59-69.