Merak ve Keşfetme ile Durumsal İçsel Motivasyonun Rekreasyonel Akış Deneyimini Yordayıcı Etkisi: Doğa Sporcuları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 3, 703 - 714, 28.09.2023

Esra Emir Kadir Yıldız

https://doi.org/10.38021/asbid.1212113

Öz

Modern insan serbest zamanlarında tüm sorumluluklarından kendini uzaklaştıracak sihirli aktiviteyi bulmak ve kendini onun akışında, pozitif psikolojiye ait tüm duyguları yaşayarak kaybetmek ister. Birçok araştırmacı da zaman kullanımıyla ilgili; zamanı doğru insan ve aktivitelerle geçirmek, zaman geçirmek yerine zamanın tadını çıkarmak ve içinde bulunulan deneyimden keyif almanın önemini vurgulamaktadırlar. Bu bağlamda yapılan araştırmada merak ve keşfetme ile durumsal içsel motivasyonun rekreasyonel akış deneyimi üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Araştırmada nicel araştırma tekniklerinden betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya amaçlı örneklem yoluyla belirlenen ve doğa sporlarıyla uğraşan 18 yaş üstü 64 Kadın, 150 Erkek olmak üzere toplam 214 doğa sporcusu katılmıştır. Veri toplamak amacıyla araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, Rekreasyonda Akış Deneyimi Ölçeği, Durumsal İçsel Motivasyon Ölçeği ile Merak ve Keşfetme Ölçeği II kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25.0 paket programı kullanılmıştır. Çalışma sonucunda doğa sporları aktivitelerine düzenli olarak katılım göstermenin akış deneyimi gibi olumlu duygular yaşamayı pozitif yönde etkilediği ve içsel motivasyonu arttırdığı belirlenmiştir. Diğer yandan doğa sporları aktivitelerine katılan bireylerin ilgilendikleri aktivite ile ilgili kulüplere veya derneklere üye olmasının içsel motivasyonu ve akış deneyimini arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Fiziksel aktiviteye düzenli katılım ve ilgilenilen aktiviteye ilişkin sosyal ortamlarda, benzer deneyimler yaşayan bireylerle paylaşım içinde bulunmanın bireyi daha fazla motive ettiği ve akışta kalmasını sağlayabildiği söylenebilir. Rekreasyonel akış deneyimi üzerinde etkisi olan faktörlerin sırasıyla içsel motivasyon ve merak ve keşfetme olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akış Deneyimi, Merak ve Keşfetme, İçsel Motivasyon, Doğa Sporları, Flow Experience, Curiosity and Exploration, Instrinsic Motivation, Outdoor Sports

Predictive Effect of Curiosity and Exploration and Situational Intrinsic Motivation on Recreational Flow Experience: A Research on Outdoor Athletes

Öz

Contemporary men want to find the magic activity that will distract them from all their responsibilities in their free time and lose themselves in its flow by experiencing all the emotions of positive psychology. Regarding the use of time, many researchers emphasize the importance of spending time with the right people and activities, enjoying time instead of spending time and taking pleasure from experiences. In this context, the present study aims to research the effects of curiosity and exploration and situational intrinsic motivation on recreational flow experience. Descriptive and correlational survey model, which is one of the quantitative research techniques, was used in the study. A total of 214 outdoor athletes, 64 female and 150 male, over the age of 18, who were determined by purposeful sampling and who were engaged in outdoor sports, participated in the study. Personal Information Form prepared by the researchers, Recreational Flow Experience Scale, Situational Intrinsic Motivation Scale and Curiosity and Exploration Scale II were used to collect data. SPSS 25.0 package program was used in data analysis. As a result of the study, it was found that regular participation in outdoor sports activities had a positive effect on positive feelings such as flow experience and increased intrinsic motivation. It was also concluded that becoming members of clubs or associations related to the activity they were interested in increased the intrinsic motivation and flow experience of individuals who participated in outdoor sports activities. It can be said that regular participation in physical activity and sharing with individuals who have similar experiences in social environments related to the activity of interest can motivate individuals more and keep them in the flow. It was found that the factors that had an effect on recreational flow experience were intrinsic motivation and curiosity and exploration, respectively.

Anahtar Kelimeler

Flow Experience, Curiosity and Exploration, Instrinsic Motivation, Outdoor Sports

Kaynakça

• Aaker, J. L., Rudd, M., ve Mogilner, C. (2011). If money does not make you happy, consider time. Journal of Consumer Psychology, 21(2), 126-130.
• Acun, N., Kapıkıran, Ş., ve Kabasakal, Z. (2013). Merak ve keşfetme ölçeği II: Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Yazıları, 16(31), 74-85.
• Aydın, İ. (2020) Rekreasyonel fiziksel aktivitelere düzenli katılan bireylerde ilgilenim, algılanan sağlık çıktısı ve yaşam doyum ilişkisi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
• Ayhan, C., Eskiler, E., ve Soyer, F. (2020). Measuring flow experience in recreational participants: Scale development and validation. Journal of Human Sciences, 17(4), 1297-1311.
• Bacanlı, H., ve Türk Kurtça, T. (2020). Eğitim psikolojisi açısından merak: Genel bir değerlendirme. Journal of Education, 17(1), 103-120.
• Bernard, R. (2009). Music making, transcendence, flow, and music education. International Journal of Education & the Arts, 10(14), 1-22.
• Chalofsky, N. (2003). An emerging construct for meaningful work. Human Resource Development International, 6(1), 69-83. https://doi.org/10.1080/1367886022000016785
• Cheng, T. M., Hung, S. H., ve Chen, M. T. (2016). The influence of leisure involvement on flow experience during hiking activity: Using psychological commitment as a mediate variable. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 21(1), 1-19. https://doi.org/10.1080/10941665.2014.1002507
• Csikszentmihalyi, M. (1975). Beyond boredom and anxiety. San Francisco, CA: Jossey.
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row
• Csikszentmihalyi, M. (1997). Finding flow: The psychology of engagement with everyday life. New York: Basic Books.
• Csikszentmihalyi, M., ve Csikszentmihalyi, I. (1999). Adventure and the flow experience In: JC Miles, & S. Priest (Eds.), Adventure programming (pp. 153– 158). State College.
• Csikszentmihalyi, M., ve Robinson, R. E. (1990). The art of seeing: An interpretation of the aesthetic encounter. Getty Publications.
• Deci, E. L., Eghrari, H., Patrick, B. C. ve Leone, D. R. (1994). Facilitating internalization: The self-determination theory perspective. Journal of Personality, 62(1), 119-142. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1994.tb00797.x
• Fullagar, C. J., Knight, P. A., ve Sovern, H. S. (2012). Challenge/skill balance, flow, and performance anxiety. Applied Psychology, 62(2), 236-259. https://doi.org/10.1111/j.1464-0597.2012.00494.x
• Goleman, D. (2013). The focused leader. Harvard business review, 91(12), 50-60.
• Göksel, A. G., Zorba, E., Yıldız, M., ve Çağdaş, C. A. Z. (2020). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin taraftarı oldukları futbol takımına karşı psikolojik bağlılıklarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3800-3818.
• Havitz, M. E., ve Mannell, R. C. (2005). Enduring involvement, situational involvement, and flow in leisure and non-leisure activities. Journal of Leisure Research, 37(2), 152–177.
• Jackson, S., ve Csikszentmihalyi, M. (1999). Flow in sports. Champaign, IL: Human Kinetics.
• Jackson, S. A. (2012). Flow. In Ryan, R. M. (Ed.), The Oxford handbook of human motivation. Oxford University Press.
• Kashdan, T. B., ve Silvia, P. J. (2009). Curiosity and interest: The benefits of thriving on novelty and challenge. In C. R. Synder ve S. J. Lopez, (Ed.), Oxford handbook of positive psychology (367-375). USA: Oxford University Press.
• Kashdan, T. B., Gallagher, M. W., Silvia, P. J., Winterstein, B. P., Breen, W. E., Terhar, D. T., ve Steger, M. F. (2009). The curiosity and exploration inventory II: Development, factor structure, and psychometrics. Journal of Research in Personality, 43, 987-998.
• Kowal, J., ve Fortier, M. (1999). Motivational determinants of flow: Contributions from self-determination theory. The Journal of Social Psychology, 139, 355–368.
• Mannell, R. C., Zuzanek, J., ve Larson, R. (1988). Leisure states and “flow” experiences: Testing perceived freedom and intrinsic motivation hypotheses. Journal of Leisure research, 20(4), 289-304. https://doi.org/10.1080/00222216.1988.11969782
• Montgomery, D. C., Peck, E. A., ve Vining, G. G. (2012). Introduction to linear regression analysis. John Wiley & Sons.
• Nakamura, J., Tse, D. C. K., ve Shandland, S. (2019). Flow: The experience of intrinsic motivation. In R. Ryan (Ed.), The Oxford Handbook of Human Motivation (2nd ed., pp. 169-186). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780190666453.013.10
• Omodei, M. M., ve Wearing, A. J. (1990). Need satisfaction and involvement in personal projects: Toward an integrative model of subjective well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 59(4), 762-769. https://doi.org/10.1037/0022-3514.59.4.762
• Öğüt Eker, G. (2010) Futbolun dayanılmaz çekiciliği, büyülenen taraftar portresi, fanatizm ve beşiktaş. Milli Folklor Kültür ve Araştırma Dergisi, 22 (85), s.174.
• Özer, Ö. (2017). Rekreasyonel amaçlı fitness yapan bireylerin egzersiz motivasyon, beslenme değişim ve fiziksel aktivite düzeylerinin araştırılması. Doktora Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kütahya.
• Perry, S. K. (1999). Writing in flow. Cincinnati, OH: Writer’s Digest Books.
• Ryan, R. M. (1995). Psychological needs and the facilitation of integrative processes. Journal of Personality, 63(3), 397-427. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1995.tb00501.x
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. The American Psychologist, 55(1), 68–78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
• Ryska T. A. (2003). Sportsmanship in young athletes: The Role of competitiveness, motivational orientation, and perceived purposes of spot. The Journal of Psychology, 137(3), 273-292. https://doi.org/10.1080/00223980309600614
• Seligman, M. E. P., ve Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55(1), 5–14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5
• Somuncuoğlu, Y., ve Yıldırım, A. (1999). Relationship between achievement goal orientations and use of learning strategies. Journal of Educational Research, 92(5), 267–277.
• Sümbül, S., Asma, M., ve Yıldız, K. (2019). Doğa sporcularının merak ve keşfetme eğilimlerinin yaşam doyum düzeylerini yordayıcı etkisi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 229-242.
• Şirin, E. F., Çağlayan, H. S., Çetin, M. Ç., ve İnce, A. (2008). Spor yapan lise öğrencilerinin spora katılım motivasyonlarına etki eden faktörlerin belirlenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 98-110.
• Weissinger, E., ve Bandalos, D. L. (1995). Development, reliability and validity of a scale to measure intrinsic motivation in leisure. Journal of leisure Research, 27(4), 379-400. https://doi.org/10.1080/00222216.1995.11949756
• White, R. W. (1959). Motivation reconsidered. Psychological Review, 66(5), 297–333. https://doi.org/10.1037/h0040934
• Yeşil, D. (2021). Dönüt türünün içsel motivasyon, performansa yönelik öz-yeterlik ve dönüte yönelik yarar algısı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitim Ana Bilim Dalı.
• Yılmaz, B. (2006). Doğa sporlarına katılımın sosyal bütünleşmeye etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.