Farklı Spor Branşlardaki Kadın Sporcuların Cinsiyet Rollerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1-Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 699 - 710, 29.10.2023

Mine Koç , Hande İnan

https://doi.org/10.38021/asbid.1309198

Öz

Bu araştırma kadın sporcuların cinsiyet rolü özelliklerini çeşitli spor türleri açısından belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın örneklemi Güneydoğu Anadolu bölgesinde faaliyet gösteren amatör ve profesyonel kulüplerde lisanlı olarak spor yapan 185 kadın sporcudan oluşmaktadır. Bu araştırmada, veri toplama aracı olarak BEM tarafından geliştirilen Türkçeye uyarlaması Kavuncu (1987) tarafından gerçekleştirilen “BEM Cinsiyet Rolü Envanteri” ve araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde parametrik dağılımlarda bağımsız gruplar t testi (independent sample t test) ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmış, ANOVA analizlerinin anlamlı bulunan gruplar arası farklılıklar için ikinci seviye testi olan Tukey HSD kullanıldı. Araştırmanın sonucuna göre kadınsılık alt boyut puan (x̄=105,99) ortalaması kadınlık medyanın (x̄=116) altında aynı şekilde, Erkeklik alt boyut puan (x̄=103,91) ortalamasının da erkeklik meydanın (x̄=99) üstünde olduğu tespit edilmiştir. Kadınsılık puanları lisans yılı 11 ve üzeri olanların daha düşük lisans yılı olanlardan daha düşük çıkmıştır (p<0.05). Erkeksilik puanları mücadele sporu yapanlarda diğer spor dallarına göre yüksek çıkmıştır. Sonuç olarak sporun türü, branşı ve sporun uzun yıllar yapılması kadınların androjen role sahip olmalarını ve toplumsal cinsiyet rollerinde farklılaşmalar meydana getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Spor, Cinsiyet Rolü.

Analysing Gender Roles of Female Athletes Available in Different Branches of Sport

Öz

This study aims to identify the properties of female athletes’ gender roles from the aspect of various types of sport. The research sample was composed of 185 certified female athletes who did sport in amateur and professional clubs active in South east Anatolia. A personal information form developed by the researcher in addition to the BEM Gender Roles Inventory- which was developed by BEM and which was adapted into Turkish by Kavuncu (1987)- was used in the study as the tool of data collection. Independent samples t test and one-way variance analysis (ANOVA) were used in analysing the data in parametric distributions, and Tukey HSD- the second level test- was used for significant differences found between groups as a result of ANOVA. As a result, it was found that the femininity sub-factor score average (x̄=105.99) was below femaleness median (x̄=116) and that the masculinity sub-factor average (x̄=103.91) was above maleness median (x̄=99). Femininity scores were found to be lower in athletes who were certified for 11 years or more (p<0.05). Masculinity scores, on the other hand, were found to be higher in athletes of combat sports than in athletes of other sports. In conclusion, the types and branches of sport and being involved in sport for longer years were found to cause female athletes to have androgynous roles and led to differences in those athletes’ social gender roles.

Anahtar Kelimeler

Female, Sport, Gender Roles

Kaynakça

• Baştuğ, G. (2008). Bayan sporcuların bedenlerini algılama düzeyleri ve cinsiyet rolleri üzerine bir araştırma. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bem, S. L. (1974). The meausurement of psychologial androgyny. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 42, 155-162.
• Birrel, S. (1983). The psychological dimenson of female athletic participation. The Sporting Woman. Champaign: Human Kinetics Press, ,49-91.
• Burke, K. L. (1986). Comparison of psychological androgyny within a sample of female collegiate athletes who participate in sports traditionally appropriate and traditionally inappropriate for competition by females. Perceptual and Motor Skills, 63, 779-782.
• Challip, L., Villiger, J., & Duignan, P. (1980). Sex role identity in a select sample of women field hockey players. International Journal of Sport Psychology, 11, 240-248.
• Choi, P. Y. L. (2000). Femininity and the Physically Active Woman. Taylor & Francis Group: Routledge. London and Philadelphia.
• Colker, R., & Widom, C. S. (1980). Correlates of female athletic participation: Masculinity, femininity, self-esteem, and attitudes toward women. Sex Roles, 6, 47-58.
• Dökmen, Z. (1997). Çalışma, cinsiyet ve cinsiyet rolleri ile ev i̇şleri ve depresyon i̇lişkisi. Türk Psikolojisi Dergisi, 12(39), 39-56.
• Dökmen, Z. (1999). Bem cinsiyet rolü envanterinin kadınsılık ve erkeksilik ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-39.
• Durur, K. E. (2017). Sporda cinsiyetçilik ve haber metinlerinde kadın sporcuların temsili. Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırılmaları Dergisi, 14, 98-116.
• George, D., & Mallery, P. (2012). IBM SPSS Statistics 19 Step by Step: A Simple Guide and Reference [Paperback]. Pearson Higher Education.
• Hall, E. G., Durborow, B., & Progen, J. L. (1986). Selfesteem of female athletes and nonathletes relative to sex role type and sport type. Sex Roles, 15(8), 379-390.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık, 35. Basım.
• Kavuncu, A. N. (1987). Bem cinsiyet rolü envanteri’nin türk toplumuna uyarlama çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Koca, C., ve Aşçı, F. H. (2000). Farklı spor branşlarında yer alan bayan sporcularda ve sporcu olmayanlarda cinsiyet rolü eğilimi. 6. Hacettepe Spor Bilimleri Kongresi, 3-5 Kasım, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Koca, C., ve Aşçı, F. H., ve Kirazcı, S. (2004). Takım ve bı̇reysel sporlarla uğraşan kadın ve erkek sporcuların ve sporcu olmayanların toplumsal cı̇nsı̇yet rol eğı̇lı̇mı̇. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Dergisi, 9(2), 3-10.
• Kurç, G. (1999). Bazı kişisel sosyo-ekonomik kültürel değişkenlerin lise öğrencilerinin uyum alanları. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Markula, P. (2009). Olympic women and the media: International perspectives. London: Palgrave Macmillian.
• Öztürk, P., & Koca, C. (2017). Sporcu ergen kızların spora katılımının sosyo-ekolojik model ve toplumsal cinsiyet yaklaşımı bağlamında analizi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(3), 139-148.
• Riemer, B. A., & Visio, M. E. (2003). Gender typing of sports: An investigation of metheny's classification. Research Quarterly for Exercise and Sport, 74(2), 193-204.
• Salkind, N. J., & Ambron, S. R. (1987). Child Development, 5th ed. Holt, Rinehart and Winston, NewYork.
• Şöhret, H. (2019). Kadın sporcuların cinsiyet rolleri ile saldırganlık düzeylerinin ġüncelenmesi, Yüksek lisans Tezi, Yozgat Bozok Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yozgat.
• Vargel-Pehlivan, P (2017). Toplumsal cinsiyet bağlamında kuramsal yaklaşımlar: Bir literatür taraması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 497-521.
• Wedgwood, N. (2004). Kingking like a boy: Schoolgirl australian rules football and bi-gendered female embodiment. Sociology of Sport Journal, 21 (2), 140-162.
• Wells, C. L. (1991). Women, sport and performance: a physiological perspective. Champaig, IL: Human Kinetics Books.
• Wrisberg, C. A., & Draper, M. V., & Everett, J. J. (1988). Sex role orientations of male and female collegiate athletes from selected individual and team sports. Sex Roles, 19, 81-90.