GENÇ KIZLARDA BEDEN ALGISI VE OBEZİTE FOBİNİN, SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE PSİKOLOJİK İYİ OLUŞA ETKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1-Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 350 - 368, 29.10.2023

Yasemin Şanlı , Demet Çelik

https://doi.org/10.38021/asbid.1341211

Öz

Bu çalışma ile genç kızların beden algısının nasıl olduğu, obezite fobi düzeyleri, beden algısı ve obezite fobi düzeylerinin sosyal görünüş kaygıları ve psikolojik iyi oluşlarına etkisinin olup olmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışma kesitsel ve tanımlayıcı tipte olup üniversitede öğrenim gören genç kızlar ile ‘Google Forms’ kullanılarak online olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 401 genç kız oluşturmuştur. Veriler, Kişisel Bilgi Formu, Vücut Algısı Ölçeği (VAÖ), Obezite Fobi Skalası (OFS), Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SGKÖ) ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (PİOO) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin istatistiksel analizinde SPSS programı kullanılmış ve tanımlayıcı ölçütler, t testi, tek yönlü varyans analizi ve pearson korelasyon testinden yararlanılmıştır. Katılımcıların vücut ağırlığını normal olarak ifade edenlerin VAÖ, kendini zayıf veya kilolu olanlara göre daha yüksek olduğu, kilolu olarak ifade edenlerin SGKÖ, kendini zayıf veya kilolu olanlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Hayatının bir döneminde diyet yapanların hiç yapmayanlara göre SGKÖ ve VAÖ toplam puan ortalamalarının arasında anlamlı istatiksel bir farklılık gözlemlenmiştir. Fiziksel aktivite yapan öğrencilerin OFS puan ortalaması ve PİOÖ toplam puan ortalaması fiziksel aktiviteyi hiç yapmayan ya da ara sıra yapanlara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. PİOÖ ile VAÖ arasında pozitif yönde orta düzeyde bir ilişki olduğu (r=0,441 ;p<0,05), VAÖ ile SGKÖ arasında ise negatif yönde orta düzeyde bir ilişki olduğu saptanmıştır (r=-0,379 ; p<0,05). Sonuç olarak vücut algısı iyi olanların psikolojik iyi oluşlarının da iyi olduğu ve daha az sosyal görünüş kaygısı duydukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Genç Kızlar, Beden Algısı, Obezite, Sosyal Görünüş

THE EFFECT OF BODY PERCEPTION AND OBESITEPHOBIA ON SOCIAL APPEARANCE ANXIETY AND PSYCHOLOGICAL WELL-BEING IN YOUNG GIRLS

Öz

With this study, it was aimed to determine how the body image of young girls, obesity phobia levels, body image and obesity phobia levels have an effect on their social appearance anxiety and psychological well-being. The study is of cross-sectional and descriptive type and was conducted online using 'Google Forms' with young girls studying at university. The sample of the study consisted of 401 young girls. Data were collected using Personal Information Form, Body Image Scale (BIS), Obesity Phobia Scale (OPS), Social Appearance Anxiety Scale (SAAS), and Psychological Well-Being Scale (PWBO). SPSS program was used in the statistical analysis of the data and descriptive criteria, t test, one-way analysis of variance and pearson correlation test were used. It was determined that those who expressed their body weight as normal had a higher BIS than those who were underweight or overweight, and those who expressed themselves as overweight had higher SAAS than those who were underweight or overweight. A statistically significant difference was observed between the mean SAAS and BIS total scores of those who had diets at one point in their life compared to those who did not. It has been determined that the average score of OPS and the total mean score of PWBO of the students who do physical activity are higher than those who do not do physical activity at all or occasionally. It was determined that there was a moderate positive correlation between PWBO and BIS (r=0.441 ;p<0.05), and a moderate negative correlation between BIS and SAAS (r=-0.379 ; p<0.05). As a result, it was seen that those with good body perception also had good psychological well-being and had less social appearance anxiety.

Anahtar Kelimeler

Young Girls, Body Perception, Obesity, Social Appearance

Kaynakça

• Aceijas, C., Waldhäusl, S., Lambert, N., Cassar, S., ve Corassa, RB. (2017). Determinants of health-related lifestyles among university students. Perspectives in Public Health, 137(4), 227-236.
• Akman, T. C., Yarar, F., ve Taşlı, K. (2021). Üniversite öğrencilerinde vücut yağ oranının sosyal görünüş ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Fen ve Sağlık Dergisi, 2(1), 176-183.
• Akpınar, S., ve Yağan, K. (2019). Fitness merkezlerine giden bireylerin sosyal görünüş kaygı düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal araştırmalar Dergisi, 12(68), 1436-1441.
• Akyol, B., Söğüt, K., Konar, N., ve Canpolat, B. (2018). Sedanter görme engelli kadınlarda kilo fobi ile egzersiz alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 102-110.
• Altinok, A., ve Kara, A. (2017). Relationship between body image, psychological symptom level and interpersonal style: Alternative models. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30, 170-180. Doi:10.5350/DAJPN201730030173-84
• Atar, Ö. G., ve Ulusoy, Ş. G. (2020). Sosyal medyada ördek sendromu: İnstagram üzerinden bir değerlendirme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 925-51.
• Aydın, E., Birol, S. Ş., ve Temel, V. (2018). Üniversite takımlarında oynayan sporcuların psikolojik iyi oluş düzeylerinin belirlenmesi. Journal of Human Sciences, 15(3), 1541-1550.
• Başar, S., ve Sarı, İ. (2018). Düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 25-34.
• Cangur, S., Yaman, C., Ercan, I., Yaman, M., ve Tok, S. (2017). The relationship of anthropometric measurements with psychological criteria in female athletes. Psychol. Health Med., 22, 325–331. Doi: 10.1080/13548506.2016.1234714.
• Claes, L., Hart, T. A., ve Smits, D. (2012). Validation of the social appearance anxiety scale in female eating disorder patients. Eur Eat Disord Rev., 20(5), 406- 409. Doi: 10.1002/erv.1147
• Çetinkaya, B., Gülaçtı, F. ve Çiftci, Z. (2019). Lise öğrencilerinin sosyal görünüş kaygı düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 904-922. DOI: 10.26466/opus.523444
• Dean, E., Haywood, C., Hunter, P., Austin, N., ve Prendergast, L. (2020). Body image in older, in patient women and there lationship to BMI, anxiety, depression, and other sociodemographic factors. Int J GeriatrPsychiatry, 35, 182–187. Doi: 10.1002/gps.5233
• Doğan, T., (2010) Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 151-159.
• Elmas, L. Yüceant, M., Ünlü, H., ve Bahadır, Z. (2021). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile psikolojik iyi oluş durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sportive, 4(1), 1-17.
• Emadpoor, L., Lavasani, M. G., ve Shahcheraghi, S. M. (2016). Relationship between perceived social support and psychological well-being among students based on mediating role of academic motivation. International Journal of Mental Health and Addiction, 14(3), 284-290
• Ferreiro, F., Seoane, G., ve Senra, C. (2014). Toward understanding the role of body dissatisfaction in the gender differences in depressive symptoms and disordered eating: a longitudinal study during adolescence. J Adolesc, 37, 73-84.
• Goulimaris, D., Mavridis, G., Genti, M., ve Rokka, S. (2014). Relationships between basic psychological needs and psychological well-being in recreational dance activities. Journal of Physical Education and Sport, 14(2), 277.
• Hamurcu, P., Öner, C., Telatar, B., ve Yeşildağ, Ş. (2015). Obezitenin benlik saygısı ve beden algısı üzerine etkisi. Türk Aile Hekimliği Dergisi, 19, 122- 128.
• Hart, T. A., Flora, D. B., Palyo, S. A., Fresco, D. M., Holle, C., ve Heimberg, R. C. (2008). Development and examination of the social appearance anxietyscale. Assessment, 15, 48-59.
• Hovardaoğlu, S. (1992). Vücut algısı ölçeği. Psikiyatri, Psikoloji, Psikofarmakoloji (3P) Dergisi, 1(2).
• İraz, R., Arıbaş, A. N., ve Özşahin, F. (2021). Algılanan sosyal destek ve psikolojik iyi oluş ilişkisi: üniversite öğrencileri örneği. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 363-376.
• Kaplan, V. (2022). Öğrencilerin sosyal görünüş kaygı düzeylerinin incelenmesi (Kayseri ili örneği). Humanistic Perspective, 4(1), 107-125. Doi:10.47793/hp.1051321
• Kaplan, V., Polat, B., ve Ertuğrul, A. E. (2021). Öğrencilerin yaşadıkları sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluş algıları arasındaki ilişki. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 1029-1056.
• Kara, A. (2016). Sosyal görünüş kaygısı ile utangaçlık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 95- 106.
• Kılıç, M., ve Karakuş, Ö. (2016). Üniversite öğrencilerinin sosyal görünüş kaygıları ile benlik saygıları ve yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 3637-3852.
• Koçak, S., Hurmeriç I., ve Saraç, L. (2005). Determining there lationships among body mass index, body composition and attitudes toward fat people. The ICHPER-SD Annivarsary World Congress, İstanbul, November 9-13.
• Lewis, S., Thomas, S. L., Warwick Blood, R., Castle, D. J., Hyde, J., ve Komesaroff, P. A. (2011). How do obese individual sperceive and respond to the different types of obesity stigma that they encounter in their dailylives? A qualitative study. Social Science & Medicine, 73(9), 1349-1356.
• Mandleco, B., ve McCoy, K. (2007). Growth and development of the adolescent. Nicki L. Potts, Barbara L. Mandleco (Ed.), Pediatric Nursing içinde, Canada: Thomson, 310-348.
• Ojala, K., Tynjälä, J., Välimaa, R., Villberg, J., ve Kannas, L. (2012). Overweight adolescents’ self-perceived weight and weight control behaviour: HBSC Study in Finland 1994–2010. Journal of Obesity, 180176. Doi: 10.1155/2012/180176.
• Okumuşoğlu, S. (2017). Diyet yapan kadınlarda beden algısı, benlik saygısı, yaş ve vücut kitle indeksi ilişkisinin araştırılması. Ulakbilge ,5(13), 1171-1181.
• Öcalan, D., Ceylantekin, Y., Kunduracılar, Z., ve Doğan, T. (2020). Üniversite öğrencilerinde beden kitle indeksi, tükenmişlik düzeyi ve iyilik hâli arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Diyab Obez, 3, 270-278.
• Öksüz, Y. (2012). Üniversite öğrencilerinin özerklik düzeyleri ile vücut algıları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 69-77.
• Önal, S., Koca Özer, B., Sağır, M., Sağır, S., Özdemir, A., Acar, S., ve Meşe Yavuz, C. (2019). Üniversite öğrencilerinde beden algısı ve beden kitle endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi, DTCF Dergisi, 59, 543-558.
• Robinson, B., Bacon, L. C., ve O'reilly J. (1993). Fatphobia: Measuring, understanding, and changing anti fat attitudes. Int J Eat Disord,14(4), 467-480.
• Sanlier, N., Pehlivan, M., Sabuncular, G., Bakan, S., ve Isguzar, Y. (2018). Determining there lationship between body mass index, healthy lifestyle behaviors and social appearance anxiety. Ecol Food Nutr., 57(2), 124- 139. doi: 10.1080/03670244.2017.1419343
• Sebire, S. J., Standage, M., ve Vanstreenkiste, M. (2008). Development and validation of the goal content for exercise questionnaire. J Sport Exercise Psy, 30(4), 353-377.
• Singh, M. M., Ashok, L., Binu, V. S., Parsekar, S. S., ve Bhumika, T. V. (2015). Adolescents and Body Image: A cross sectional Study. The Indian Journal of Pediatrics, 82(12), 1107- 1111.
• Telef, B.B. (2013). Psikolojik İyi Oluş Ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
• Ulaş-Kadıoğlu, B., Uncu, F., Nazik, F., ve Sönmez, M. (2015). İki farklı üniversitede eğitim gören üniversite öğrencilerinin kilofobi ve fiziksel aktivite düzeyleri. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi, 1(2), 77-86.
• Walter, O., ve Shenaar-Golan, V. (2017). Effect of the parent-adolescent relationship on adolescent boys' body image and subjective well-being. Am J MensHealth,11(4),920-929.
• Yalçın, İ., ve Ayhan, C. (2020). Sportif rekreasyonel etkinliklere katılan kadınlarda fiziksel görünüş mükemmelliyetçiliği ve psikolojik iyi oluşun öz güven üzerine etkisi. Spormetre, 18(1), 205-212.
• Yamak, B., İmamoğlu, B., ve Çebi, M. (2016). Adölesanların fiziksel uygunluk seviyelerinin vücut imajı, benlik tasarımı ve stres düzeyine etkisi. Akademik Sosyal Çalışmalar Dergisi, 4(34), 191-201.
• Yaşartürk, F., Çalık, F., Kul, M., Türkmen, M., ve Akyüz, H. (2014). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulunda okuyan öğrencilerin sosyal fiziki kaygı durumlarının incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport, Special, 2(1), 863-869.
• Yener, S. ve Çankır, B. (2017). İş’te pozitif davranış. Çizgi Kitabevi.