Performans Esnasındaki Üst Bilişsel Süreçler: Ölçek Uyarlama Çalışması

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 754 - 767, 28.12.2024

Beytullah Gürsal , Engin Gezer

https://doi.org/10.38021/asbid.1571801

Öz

Bu araştırmanın amacı Love, Dymand ve Lovell, (2019) tarafından geliştirilen “Metacognitive Processes during Performance Questionnaire)” (MPPQ) ölçeğinin Türkçeye uyarlanmasıdır. Araştırma Akarsu Kano, Atletizm, Badminton, Basketbol, Boks, Dağcılık, Fitness, Futbol, Futsal, Güreş, Hentbol, Kayak, Kick Boks, Masa Tenisi, Tenis, Rafting, Taekwondo, Voleybol ve Yüzme branşlarını aktif olarak yapan yaş ortalaması 22,54±1,32 olan 458 sporcu ile yapılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak gerçek ismi “Metacognitive Processes during Performance Questionnaire” (MPPQ) olan Türkçeye uyarlama çalışmaları araştırmacı tarafından yapılan Performans Esnasındaki Üst bilişsel Süreçler Ölçeği (PEÜSÖ) uygulanmıştır. Ölçeğin Türk sporcularında elde edilen puanların oluşturduğu faktör yapısını incelemek amacıyla (SPSS 22.0) “Açıklayıcı Faktör Analizi”, ölçeğin güvenirliğini test etmek amacıyla “Güvenirlik Analizi” ve modelin uygunluğunu test etmek için “Doğrulayıcı Faktör Analizi” kullanılmıştır. Sonuç olarak; geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılan 15 maddelik ölçeğin yüksek tutarlılık gösterdiği görülmüştür ve ölçeğin Türk kültüründe sporcuların üst bilişsel süreçlerini ölçmede güvenilir bir araç olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Performans Esnasındaki Üst bilişsel Süreçler, Üst Biliş, Performans

Metacognitive Processes during Performance: Practice of Scale Adaptation

Öz

The purpose of this research is to adapt the "Metacognitive Processes during Performance Questionnaire) (MPPQ) scale which was developed by Love, Diamond and Lovell (2019) into Turkish. The research was performed on 458 athletes of River Canoeing, Athletics, Badminton, Basketball, Boxing, Mountaineering, Fitness, Football, Futsal, Wrestling, Handball, Skiing, Kick Boxing, Table Tennis, Tennis, Rafting, Taekwondo, Volleyball and Swimming with an average age of 22.54±1,32. Scale of “Performans Esnasındaki Üst bilişsel Süreçler Ölçeği” (PEÜSÖ), adapted by the researcher from original “Meta-Cognitive Processes during Performance” (MPPQ) has been utilized as means of data collection. SPSS 22.0 was utilized to inspect the factor structures obtained through Turkish athletes in the research, “Reliability Analysis” to test the reliability, and “confirmatory factor analysis” to test the appropriateness of the test. Consequently, the 15-item questionnaire which was assessed in terms of reliability and validity has been proved to be highly consistent and to be a reliable tool to measure the meta cognitive processes.

Anahtar Kelimeler

Metacognitive Processes during Performance, Metacognitive, Performance

Kaynakça

• Akın, A. (2006). Başarı amaç oryantasyonları ile bilişötesi farkındalık, ebeveyn tutumları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler. Sakarya: Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Alcı, B., ve Altun, S. (2007). Lise öğrencilerinin matematik dersine yönelik özdüzenleme ve bilişüstü becerileri, cinsiyeti, sınıfa ve alanlara göre farklılaşmakta mıdır? Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1), 33-44.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
• Ashman, A. F., ve Conway , R. N. (1997). An İntroduction to Cognitive education. New York: Routledge.
• Bayraktar, B., ve Kurtoğlu, M. (2009). Sporda performans, etkili faktörler, değerlendirilmesi ve artırılması. Klinik Gelişim, 16-24.
• Bayram, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Best, J. R., ve Miller, P. H. (2010). A developmental perspective on executive function. Child development, 81(6), 1641-1660. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.2010.01499.x
• Bianco, V., Di Russo, F., Perri, R. L., ve Berchıccı, M. (2017). Different proactive and reactive action control in fencers’ and boxers’ brain. Neuroscience, 260-268. https://doi.org/10.1016/j.neuroscience.2016.12.006
• Blakey, E., ve Spence , S. (1990). Thinking for the Future. Emergency, 17(5), 11-14.
• Brown, A. (1987). Metacognition, Executive Control, Self-Regulation, and Other Mysterious Mechanisms. F. E. Weinert, ve R. H. Kluwe içinde, Metacognition, Motivasyon and Understanding. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. Ş., Özkahveci, Ö., ve Demirel, F. (2004). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4, 207-239.
• Corrıgan, J. D., ve Hınkeldey, N. S. (1987). Relationships between parts a and b of the trail making test. Journal Of Psychology, 43(3), 402-409. https://doi.org/10.1002/1097-4679(198707)43:4<402::AID-JCLP2270430411>3.0.CO;2-E
• Duman, B. (2008). Üstbilişsel-bilişsel farkındalık. B. Duman içinde, Öğretim ilke ve yöntemleri. Ankara: Maya Akademi.
• El- Hindi, E. (1996). Enhancing metacognitive awareness of college learners. Reading Horızons, 37, 214-230.
• Ercan, H. Y. (2013). Spor ve egzersiz psikolojisi. Ankara: Nobel.
• Ercan, İ., ve Kan, İ. (2004). Ölçeklerde güvenirlik ve geçerlilik. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30, 211-216.
• Erkan, U. (1998). Sporcular için zihinsel antrenör rehberi. Ankara: Bagırgan.
• Esin, N. M. (2014). Veri toplama yöntem ve araçları ve veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliliği . İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Everson, T. H., ve Tobıas, S. (1998). The ability to estimate knowledge and performance in college: A metacognitive analysis. Instructional Science, 26, 65-79. https://doi.org/10.1023/A:1003040130125
• Flavell, J. F. (1979). Metacognition and cognitive monitoring; A new area of cognitive—developmental ınquiry. American Psychologist, 34(10), 906-911. https://doi.org/10.1037/0003-066X.34.10.906
• Flavell, J. H. (1985). Cognitive development . Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Gama, C. A. (2004). Integrating metacognition instruction in interactive learning environments. England: Submitted for the Degree of Phd. Phil. University Of Sussex. https://doi.org/10.1007/978-3-540-30139-4_63
• Goos, M., Galbraith, P., ve Renshaw, P. (2000). A money problem: A source of insight into problem solving action . İnternational Journal for Mathematics Teaching and Learning, 80.
• Güngör, D. (2016). Psikolojide ölçme araçlarının geliştirilmesi ve uyarlanması kılavuzu. Türk Psikoloji Yazıları, 19, 104-112.
• Harada, C., Love, M. C., ve Triebel, K. L. (2013). Normal cognitive aging. Clinics in geriatric medicine, 29(4), 737-752. https://doi.org/10.1016/j.cger.2013.07.002
• Kanadlı, S., ve Sağlam, Y. (2013). Is metacognitive strategies effective ın problem solving. İlköğretim Online, 12(4), 1074-1085.
• Karaçam, Z. (2019). Ölçme araçlarının Türkçeye uyarlanması. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2, 28-37.
• Karakelle, S. (2012). Üst bilişsel farkındalık, zeka, problem çözme algısı ve düşünme ihtiyacı arasındaki bağlantılar. Eğitim ve Bilim, 37(164), 237-250.
• Karakoç, F. Y., ve Dönmez, L. (2014). Ölçek geliştirme çalışmalarında temel ilkeler. Tıp Eğitimi Dünyası, 13, 39-49. https://doi.org/10.25282/ted.228738
• Korhones, M. T., Mero, A., ve Suomınen, H. (2003). Age-Related differences in 100-m sprint performance in male and female master runners. Medicine and Science in Sports and Exercise, 35(8), 1419-1428. https://doi.org/10.1249/01.MSS.0000079080.15333.CA
• Kreutzer, M. A., Leonard, C., Flavell, J. H., ve Hagen, J. W. (1975). An interview study of children's knowledge about memory. Monographs of the Society for Research in Child Development, 40(1), 1-60. https://doi.org/10.2307/1165955
• Kuter, M., ve Öztürk, F. (1997). Antrenör ve sporcu el kitabı. Bursa: Gazetecilik ve Yayıncılık A.Ş Matbaası.
• London, K. (2011). Investigating differences in structural knowledge and metacognitive processes among lay lepers advanced students and senior professional therapists. College Park: Dissertation submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy . Faculty of the Graduate School of the University of Maryland.
• Love, S., Kannis-Dymand, L., ve Lovell, G. P. (2019). Development and validation of the metacognitive processes during Performances Questionnaire. Psychology of Sport and Exercise, 41, 91-98. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2018.12.004
• Marcell, T. J., Hawkıns, S. A., Tarpennıng, K. M., Hyslop, D. M., ve Wiswell, R. A. (2003). Longitudinal analysis of lactate threshold in male and female master athletes. Medicine and Science ın Sports and Exercise, 35(5), 810-817. https://doi.org/10.1249/01.MSS.0000065002.69572.6F
• Masui, C., ve De Corte, E. (1999). Enhancing learning and problem solving skills: Orienting and self-judging, two powerful and trainable learning tools. Learning and Instruction, 9(6), 517-542. https://doi.org/10.1016/S0959-4752(99)00012-2
• Mccormıck, A., Meıjen, C., ve Marcora, S. (2015). Psychological determinants of whole-body endurance performance. Sports Medicine, 45(7), 997-1015. https://doi.org/10.1007/s40279-015-0319-6
• Montgomery, H. E., Clarkson, P., Dollery, C. M., Prasad, K., Losi, M. A., Hemingway, H., . . . Humphries, S. (1997). Association of angiotensin-converting enzyme gene I/D polymorphism with change in left ventricular mass in response to physical training. Circulation, 96(3), 741-747. https://doi.org/10.1161/01.CIR.96.3.741
• Montgomery, H., Clarkson, P., Barnard, M., Bell, J., Brynes, A., Dollery, C., . . . Humphries, S. (1999). Angiotensin-converting-enzyme gene insertion/deletion polymorphism and response to physical training. Lancet, 353, 541-545. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(98)07131-1
• Moran, T. P. (2016). Anxiety and working memory capacity: A meta-analysis and narrative review. Psychological Bulletin, 142(8), 831-864. https://doi.org/10.1037/bul0000051
• Myerson, S., Hemingway, H., Budget, R., Martın, J., Humphries, S., ve Montgomery, H. (1999). Human angiotensin I- converting enzyme gene and endurance performance. Journal of Applied Physiology, 84(4), 1313-1316. https://doi.org/10.1152/jappl.1999.87.4.1313
• Pak , Ş. C. (2018). Opiyat kullanım bozukluğu olan hastalarda üstbilişlerin duygudurum, dürtüsellik ve aşerme ile ilişkisi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi Tıpta Uzmanlık Tezi.
• Paris, S. G., ve Winograd, P. (1990). How metacognition can promote academic learning and instruction . Dimensions of Thinking and Cognitive Instruction (s. 15-51). içinde
• Pintrich, P. R., ve De Groot, E. v. (1990). Motivational and self-regulated learning components of classroom academic performance. Journal of Educational Psychology, 82(1), 33-40. https://doi.org/10.1037/0022-0663.82.1.33
• Pintrich, P. R., Smith, D. A., Garcia, T., ve McKeachie, W. J. (1993). Reliability and predictive validity of the Motivated Strategies for Learning Questionnaire (MSLQ). Educational and Psychological Measurement, 53(3), 801-813. https://doi.org/10.1177/0013164493053003024
• Rubio, D. M., Berg-Weger, M., Tebb, S. S., Lee, E. S., ve Rauch, S. (2003). Objectifying content validity: Conducting a content validity study in social work research. Social Work Research, 27, 94-104. https://doi.org/10.1093/swr/27.2.94
• Saraç, S. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin üstbiliş düzeyleri, genel zeka ve okuduğunu anlama düzeyler arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul: Yayımlanmamış Doktora Tezi Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sarpy , S. A. (1998). The interactive effects of self-efficacy and metacognitive instruction on acquisition and transfer of complex decision-making behavior. New Orleans: The Doctor's Thesis Department of Psychology of The Graduate School of Tulane Unıversity.
• Schneider, W. (1988). Cognition, metacognition and reading. Educational Researcher, 17(3), 53-55. https://doi.org/10.2307/1174835
• Schoenfeld, A. (1985). Mathematical problem solving. San Diego: Academic Press.
• Schraw, G., ve Dennison, R. S. (1994). Assessing metacognitive awareness. Contemporary Educational Psychology, 19, 460-475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
• Seven, M. A., ve Engin, A. O. (2008). Öğrenmeyi etkileyen faktörler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 189-196.
• Simon, D., Kriston, L., Loh, A., Spies, C., Scheibler, F., ve Wills, C. (2010). Confırmatory Factor Analysis and Recommendations for İmprovement of the Autonomy-Preference-Index (API). Health Expectations, 13, 234-243. https://doi.org/10.1111/j.1369-7625.2009.00584.x
• Sümbüloğlu, K., ve Sümbüloğlu, V. (2014). Biyoistatistik. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Swanson, H. L., Christie, L., ve Rubadeau, R. J. (1993). The relationship between metacognition and analogical reasoning in mentally retarded, learning disabled, average, and gifted children. Learning Disabilities Research ve Practice.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Şengöz , N., ve Özdemir, G. (2016). Temel bileşenler analizi ve K-ortalama kümeleme yönteminin birlikte kullanımı: Bir ölçek uygulama- Combined use of principal component analysis and K-clustering method: A case study. Mehmet Akif ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 85-94.
• Tavcıoğlu, L. (1999). Spor psikolojisi-bilişsel değerlendirmeler. Ankara: Bagırgan.
• Taylor, S. (1999). Better learning through better thinking: developing students metacognitive abilities . Journal of College Reading and Learning , 30(1), 34-46. https://doi.org/10.1080/10790195.1999.10850084
• Tomkinson, G. R., Olds, T. S., ve Gulbin, J. (2003). Secular trends in physical performance of Australian children. Evidence from the talent search program. Journal of Sports Medicine and Physıcal Fitness, 43(1), 90-98.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi, kavramlar, ilkeler, yöntemler, kuramlar ve uygulamalar. Ankara: Kurtiş Matbaası.
• Victor , A. M. (2004). The effects of metacognitive instruction on the planning and academic achievement of first and second grade children. Chicago: Unpublished doctoral dissertation II Graduate College of the Illinois Istitute of Technology.
• Wang, C.-H., Chang, C., Liang, Y., Shih, C., Chiu, W., Tseng, P., . . . Juan, C. (2013). Open vs. closed skill sports and the modulation of inhibitory control. Plos One, 8(2). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0055773
• Wells, A. (2000). Emotional disorders and metacognition: Innovative cognitive therapy. Chichester: John Wiley and Sons.
• Woolfolk , E. A. (1998). Educational psychology. Boston: Allyn Bacon.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Spor bilimlerinde faktör analizi ve geçerlilik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yeşilyurt, S., ve Çapraz, C. (2018). Ölçme geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 251-264. https://doi.org/10.17556/erziefd.297741