KÜRESELLEŞME, SOSYAL AĞLAR VE GÖZETİM TOPLUMU BAĞLAMINDA MAHREMİYET SORUNLARI: INSTAGRAM İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 22, 69 - 88, 25.01.2021

Kumsal Dilara Özkan

Öz

Gözetim geçmişten günümüze iktidarın gücünü daim kılmak
için başvurmuş olduğu bir olgudur. Gözetimin birçok alanda uygulandığı
bilinmektedir. Gözetimin ilk örnekleri mimari açıdan
bilinen panoptikon adlı uygulamalar olsa da günümüzde artarak
çok daha çeşitli bir hal almıştır. Panoptik evren ve teknolojik
uygulamalarda karşımıza çıkan gözetim olgusu bireylerin de
teknolojiyi aktif kullanmasıyla ile mümkün hale gelmektedir.
Gönüllü olarak kullandığımız internet ve sosyal ağlar birçok
kişisel bilgimize sahip olmaktadır. Bireyin paylaşım yapma
arzusu ve birçok yeni trendin takibi sonucu mahrem bilgilerin
paylaşımı normalleşmiş ve bir yaşam biçimine dönüşmüştür.
Evlerin yatak odalarından gidilen kamusal mekânlara kadar
bireyler bire bir takip edilebilir duruma gelmiştir. Özellikle
yeni bir yaşam tarzı olarak paylaşma kültürünün yerleşmesi
içten içe birey olarak farklı ve özel olduğunu gösterme arzusu
ile açıklanabilmektedir. Neden en sevdiğimiz yemekleri
ya da hayatımızda iyi giden, olumlu unsurları paylaşıyoruz
sorusunun karşılığında gelen cevapla aslında artık hayatımızı
tanımadığımız insanlara gösterme arzusu yatmaktadır. Çalışma
kapsamında Instagram aplikasyonunda gözetim ve dikizleme
pratiklerinin uygulandığı ve sosyal medyayı aktif bir
şekilde kullanan üç Instagram fenomeninin içerik analizine
yer verilmiştir. İçerik analizinde Mart 2020 tarihine ait tüm
paylaşımların kategoriler üzerinden analizi yer almakta ve üç
birimleştirme kategorisi ile de analiz ayrıntılandırılmaktadır.
Instagram fenomenlerinin seçiminde amaçlı örneklem yöntemi
kullanılmıştır . Çalışma sonucunda, örneklem olarak incelenen
fenomenlerin paylaşımları özelinde mahrem algısının değiştiği
gözlenmiştir. Gözetim kültürü özelinde paylaşımların kişisel
bilgileri içerdiği ve sosyal ağların bu bilgileri kamuya açık hale
getirdiği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gözetim, İnternet, Mahremiyet, Küreselleşme, Medya

Kaynakça

• Adorno, T. (2011). Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi, (Çev. Nihat ÜLNER, Mustafa TÜZEL, Elçin GEN), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Aziz, A. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayınları, Ankara.
• Bauman, Z. (2010). Küreselleşme (Çev. Abdullah YILMAZ), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Bauman, Z. ve Lyon, D. (2013). Akışkan gözetim (E. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Berger, A. A. (2018). Medya Çözümleme Teknikleri (Çev. Nilüfer PEMBECİOĞLU), Nobel Yayınları, Ankara.