Dede Korkut Hikâyelerinde Kahramanlık Miti

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 33, 157 - 169, 30.09.2024

Güler Küçükeroğlu

Öz

İnsanın anlam arayışının tezahürleri olarak görülen mitik üretimler, bilimin haklı şöhreti altında ezilmiş ve hayalî; ya da kurgu sıfatıyla geçmişin zırvaları olarak gözden düşmüştür. 19.yy’dan sonra, özellikle psikoloji kuramlarının etkisiyle, mecaz ve alegoriye dayanan bu dil, bazı gerçekliklerin sembolik ifadesi olarak değer kazanmıştır. Bu sembollerin altında yatan gizli anlamlar psikoloji, sanat, sosyoloji vs. pek çok alanın ilgisini çekmiştir. Rüya yorumları ve imge çalışmaları için anahtar vazifesi gören mitler, arketipsel psikoloji ile sanatsal çalışmalardan reklamcılık faaliyetlerine geniş bir yelpazede işlevsellik kazanmıştır. Kahramanın hikâyesine odaklanan çalışmalarıyla Joseph Campbell, monomit kavramını ileri sürmüş ve yeryüzünün farklı noktalarında, farklı zamanlarda insanların hemen hemen aynı ürünleri ürettiğini savunmuştur. İnsan ruhunun hemen her yerde aynı olması evrensel temaları meydana getirirken, dini, sosyal ve tarihî sebepler bu temalarda bazı farklılıklar oluşturmuştur. Arketip değeri taşıyan standart kalıbı bulmak kadar bir kültüre, sosyal yapıya ait ayrılan unsurların tespiti de önemlidir. Bu çalışmada, Dede Korkut Hikâyeleri Joseph Champbell’in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu isimli çalışması temel alınarak incelenecektir. Hikâyelerin incelenmesinde Otto Rank ve Lord Raglan’ın kahraman biyografilerine de temas edilerek her bir aşamanın kendi dinamikleri açısından değerlendirilmesi yapılacaktır. Çalışmanın amacı Türk kahraman tipinin kendi dinamiklerinin tespiti ve yol haritasının ortaya koyulmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Mit, Kahramanlık Miti, Monomit, Dede Korkut

The Myth of Heroism in Dede Korkut Stories

Öz

A mythical productions, which were seen as manifestations of man's search for meaning, were crushed under therightful fame of science and were discredited as imaginary or fictional nonsense of the past. After the 19th century, especially under the influence of psychological theories, this language, based on metaphor and allegory, gained value as the symbolic expression of some realities. The hidden meanings underlying these symbols are from psychology, art, sociology, etc. It has attracted the attention of many fields. Myths, which serve as keys to dream interpretations and image studies, have gained functionality in a wide range of areas, from archetypal psychology and artistic works to advertising activities. With his works focusing on the story of the hero, Joseph Campbell put forward the concept of monomyth and argued that people in different parts of the world, at different times, produced almost the same products. While the human spirit being the same almost everywhere creates universal themes, religious, social and historical reasons have created some differences in these themes. Identifying the distinctive elements of a culture and social structure is as important as finding the standard pattern that has archetypal value. In this study, Dede Korkut Stories, which are the cornerstone of Turkish history, will be examined based on Joseph Champbell's work titled The Hero's With a Thousand Faces In examining the stories, the hero biographies of Otto Rank and Lord Raglan will be touched upon and each stage will be evaluated in terms of its own dynamics. The aim of the study is to determine the dynamics of the Turkish hero.

Anahtar Kelimeler

Heroic Myth, Monomyth, Dede Korkut

Kaynakça

• ABRAHAM, K. (2017). Rüyalar ve Mitler. İstanbul: Pinhan Yay.
• ALSAÇ, F. (2022 ). Arketipik Bağlamda Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı ve Metinlerarası Göstergeler: Kirmanşah Hikâyesi Örneğiyle. Uluslararası Halk Bilimi Araştırmaları Dergisi. 5(2), 377-392.
• BAŞGÖZ, İ. (1998 ). Dede Korkut Destanı’nda Epitetler. Milli Folklor. 5(37 ), 23-35.
• CAMPBELL, J. & Moyers, B. (2007). Mitolojinin Gücü. İstanbul: MediaCat Yay.
• CAMPBELL, J. (2014). Yaratıcı Mitoloji. İstanbul: Islık Yay.
• CAMPBELL, J. (2015). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: İthaki Yay.
• CAMPBELL, J. (1988). Myths to Live By. Amerika: Later Printing.
• DÜZGÜN, Ü. K. (2012). Türk Destanlarında Merkezi Kahraman Tipinin Tipolojisi. Folklor/Edebiyat, 18(70), 9-46.
• ECO, U. (2017). Popüler Roman Kahramanları. İstanbul: Alfa Yay.
• ELİADE, M. (2016). Mitlerin Özellikleri. İstanbul: Alfa Yay.
• ELİADE, M. (2022). Edebi Dönüş Miti. İstanbul: Dergâh Yay.
• ERGİN, M. (2021). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• FRYE, N. (2015). Eleştirinin Anatomisi. İstanbul: Ayrıntı Yay.
• KLERK, I. (2011). Turkse Mythologıe. Netherlands : Instituut Voor Turkse Studıes.
• KÜÇÜKEROĞLU, G. (2018). Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun Romanlarında Kahramanlık Miti. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• LEVIS, G. (1974). The Book of Dede Korkut. Newyork: Pinguin Book.
• LEVI- STRAUSS, C. (2013). Mit ve Anlam. İstanbul: İthaki Yay.
• ÖLÇER ÖZÜNEL, E. (2014 ). Kendine Dönüşen Kahraman: Oğuz Kağan Destanı’nda İktidar ve Kut. Milli Folklor. 26/104. 5-15.
• ÖLÇER ÖZÜNEL, E. (2015 ). Baharı Getiren Bamsı Beyrek. Milli Folklor. 27(107), 34-48.
• RANK, O. (2016). Kahramanın Doğuş Miti. İstanbul: Pinhan Yay.
• RANK, O., RAGLAN, L. & DUNDES, A. (1990). The Quest of The Hero. Princeton University Press.
• SEGAL, R. (2004). Mit. Ankara: Dost Yay.
• TDK, (Türk Dil Kurumu). “Mit” Güncel Türkçe Sözlük. Erişim Tarihi (05.07.2024).