Sevgi, Otorite Ve Ailede Tanınma Krizi: Kafka’nın Dönüşüm’üne Frommcu Bir Yaklaşım

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 36, 208 - 223

Gülistan Avşar , Şeyma Olcay Kaplan

https://doi.org/10.65083/asbider.1730176

Öz

Franz Kafka’nın Dönüşüm adlı kısa romanı, modern bireyin aile içindeki konumunu, değer görme ölçütlerini ve sevgi ilişkilerinin araçsallaştırılma biçimlerini ele alan çarpıcı bir edebî yapıttır. Gregor Samsa’nın dönüşümü, yalnızca fiziksel bir değişimi değil, aynı zamanda bireyin işlevsel roller üzerinden tanımlandığı bir toplumsal düzende insan olarak tanınma hakkını yitirişini simgeler. Bu çalışma, Dönüşüm’ü Erich Fromm’un sevgi, otorite ve yabancılaşma kuramları temelinde incelemektedir. Fromm’a göre sevgi, edilgin bir duygu değil; bilgi, sorumluluk, saygı ve ilgiyi içeren üretken bir eylemlilik hâlidir. Ancak Kafka’nın anlatısında, aile üyeleri arasındaki ilişkiler bu üretken boyutlardan yoksun, koşullu ve faydaya endekslenmiş bir yapıda sunulur. Gregor’un ailesine duyduğu bağlılık, özgür bir sevgi ilişkisi yerine, içselleştirilmiş bir görev ahlakı ve borçluluk duygusu etrafında şekillenir. Bu durum, Fromm’un “koşullu sevgi” eleştirisinin edebî düzlemdeki karşılığı olarak değerlendirilmektedir. Roman boyunca karakterlerin davranış örüntüleri ve diyalogları, Fromm’un sevgiyi ahlaki sorumlulukla bütünleştiren yaklaşımı çerçevesinde; saygı, sorumluluk, ilgi ve bilgi boyutlarını içeren kodlama kriterleri esas alınarak çözümlenmiş ve bu temalar üzerinden nitel içerik analizi yöntemiyle yapılandırılmıştır. Çalışmada ayrıca eser özelinde, irrasyonel otorite ve yabancılaşma gibi kavramlar aracılığıyla, modern kapitalist toplumun aile ilişkilerini nasıl işlevselleştirdiği, bireyin öz değerini nasıl dışsal beklentilere bağladığı ortaya konulmaktadır. Kafka’nın çizdiği aile yapısı, etik tanınmanın ortadan kalktığı, aidiyetin performansa bağlandığı, sevginin ise sürdürülebilir bir bağ olmaktan çıkarak sessiz bir dışlama mekanizmasına dönüştüğü bir norm alanını temsil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Franz Kafka , Dönüşüm , otorite , yabancılaşma , aile

Love, Authority, and the Crisis of Recognition in the Family: A Frommian Approach to Kafka’s The Metamorphosis

Öz

Franz Kafka’s short novel The Metamorphosis is a striking literary work that explores the position of the modern individual within the family, the criteria of recognition, and the instrumentalization of love relations. Gregor Samsa’s transformation symbolizes not merely a physical change but also the loss of the right to be acknowledged as a human being in a social order where individuals are defined through functional roles. This study examines The Metamorphosis through Erich Fromm’s theories of love, authority, and alienation. For Fromm, love is not a passive emotion but a productive activity that encompasses knowledge, responsibility, respect, and care. In Kafka’s narrative, however, family relations lack these productive dimensions and are portrayed instead as conditional and utility-driven. Gregor’s devotion to his family is shaped not by a free and reciprocal bond of love but by an internalized ethic of duty and a sense of indebtedness. This dynamic constitutes the literary embodiment of Fromm’s critique of “conditional love.”
Throughout the novel, characters’ behavioral patterns and dialogues are analyzed in light of Fromm’s conception of love as an integration of moral responsibility, using coding criteria based on respect, responsibility, care, and knowledge, and structured through qualitative content analysis. The study further demonstrates, via the concepts of irrational authority and alienation, how modern capitalist society instrumentalizes family relations and ties the individual’s self-worth to external expectations. The family structure Kafka depicts represents a normative sphere in which ethical recognition disappears, belonging is tied to performance, and love ceases to be a sustainable bond, becoming instead a silent mechanism of exclusion.

Anahtar Kelimeler

Franz Kafka , The Metamorphosis , authority , alienation , family.

Kaynakça

• Arık, Ş. (2013). Murat Gülsoy’un Geçmiş Zaman Elbiseleri İsimli Hikâyesi Ve Franz Kafka’nın Dönüşüm Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Edebîyat Fakültesi Dergisi, (29), 75–98.
• Ayberk, C. (2025). Mekânın Normale Uymak Ya Da Uymamak İşte Bütün Mesele Bu: Dönüşüm Öyküsünün Nitel Analizi. Coğrafi Bilimler Dergisi / Turkish Journal of Geographical Sciences, 23(1), 206–235. doi:10.33688/aucbd.1335087
• Bauman, Z. (2012). Akışkan aşk: İnsan ilişkilerinin kırılganlığına dair (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Versus Kitap.
• Bourdieu, P. (1999). Outline Of A Theory Of Practice. Richard Nice. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bulut, S. (2019). Toplum-Birey-Cinnet Üçgeni Ve Böcekleşen Yaşamlar: Toplum Böceği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 59–70. doi:10.18069/firatsbed.538641
• Corngold, S. (1973). Franz Kafka: The necessity of form. Ithaca, NY: Cornell University Press.
• Deligöz, E. (2024). Franz Kafka’s The Metamorphosis story in the context of the concept of alienation and Karl Marx’s thoughts. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 9(1), 65–78. doi:10.5281/zenodo.10829011
• Freud, S. (2011). Haz ilkesinin ötesinde ben ve id (A. Babaoğlu Çev.) (3. Basım). İstanbul: Metis. (1921)
• Fromm, E. (1982). Sağlıklı Toplum (Y. Salman & Z. Tanrısever, Çev.). İstanbul: Payel Yayıncılık.
• Fromm, E. (1985). Sevme Sanatı (I. Gündüz, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Fromm, E. (2015). Özgürlükten Kaçış: Faşizm, Demokrasi Ve Özgürlük Üzerine (Ş. Yeğin, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Giddens, A. (1991). Modernity and self-identity: Self and society in the late modern age. Stanford University Press.
• Giddens, A. (2010). Mahremiyetin dönüşümü: Modern toplumlarda cinsellik, aşk ve erotizm (İ. Şahin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gilligan, C. (2003). In A Different Voice. Massachusetts: Harvard University Press.
• Gökçe, S., & Armağan, B. (2015). Edebî Görünümüyle Dasein: Gregor Samsa. Current Research in Social Sciences, 1(2), 20–26.
• Gündüz, U. (2011). Kafka Metinlerinde İletişim, İletişimsizlik Ve Yabancılaşma Olgusu Üzerine. Selçuk İletişim, 7(1), 83–95. doi:10.18094/si.51221
• Kafka, F. (2015). Dönüşüm (M. Kamil Utku, Çev.). İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Karababa, S. (2018). Gogol’un “Palto” ve Kafka’nın “Dönüşüm” Romanlarına Karşılaştırmalı Bir Bakış. Uluslararası Türkçe Edebîyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(3), 1729–1745.
• Keskin, U. (2016). Franz Kafka’nın Eserlerinde Çalışma Hayatında Yabancılaşma Ve Aşırı Gayretkeşlik. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 233–251.
• Kohzadi, H., Azizmohammadi, F., & Nouri, M. (2012). A study of Franz Kafka’s The Metamorphosis. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 2(2), 1600–1607.
• Koncavar, A. (2013). İletişim Açısından Modernist Bir Yazar: Franz Kafka Ve İmgelem Dünyası. Marmara İletişim Dergisi, 17(17), 44–59.
• Lestienne, S. (2020). Identities in Franz Kafka's Metamorphosis (1915) and In the Penal Colony (1919). International Review of Literary Studies, 2(1), 20–28.
• Moslehuddin, T. (2021). Existentialism in modern fiction: A critical review of The Metamorphosis and The Outsider. International Journal of Business, Arts and Scientific Study, 2(2), 86–90.
• Oruç, D. (2022). Devler Arasında Bir Gezinti: Ovid, Kafka, Auden ve Bruegel’de “Cezalandırma” üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(30), 1022-1031. https://doi.org/10.29000/rumelide.1188777
• Rasheed, N., Khan, M. Y., & Rasheed, S. (2021). Philosophical exploration of absurdism and existentialism: A comparative study of Kafka’s work The Metamorphosis and The Trial. Global Social Science Review (GSSR), 6(2), 94–100. doi:10.31703/gssr.2021(VI-II).10
• Sarı, A. (2011). Vaterbildrecherche in Orhan Pamuk’ Vaterbildrecherche in Orhan Pamuk’s “Der Koffer meines Vaters” Der Koffer meines Vaters” Der Koffer meines Vaters”;Oğuz Atay Oğuz Atay Oğuz Atay’s “Brief an meinen “Brief an meinenVater” und Franz Kafka und Franz Kafka und Franz Kafka’s “Brief an den Vater Brief an den Vater Brief an den Vater”. Journal of Turkish Research Institute(45), 89-120.
• Satır, M. E., & Bal, E. (2018). Franz Kafka’nın Dönüşüm’ünde Sosyal Dışlanmışlık Olgusu. Folklor/Edebîyat, 24(96), 191–200. doi:10.22559/folklor.305
• Sehrawat, D. (2017). The Metamorphosis: A quest for emotional identity. Impetus – Xavier’s Interdisciplinary Research Journal, 6, 92–96.
• Turkle, S. (2011). Alone together: Why we expect more from technology and less from each other. Basic Books.
• Tükel, İ. (2012). Modern Örgütlerde Yabancılaşma Ve Kafka’nın Dönüşüm Romanının Bu Bağlamda Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebîyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34–50.
• Wardani, D. P., Pratiwi, D. A., Basuki, I., Cahyawati, E., & Murti, G. H. (2022). Effect of alienation in Franz Kafka’s The Metamorphosis. Scholars International Journal of Linguistics and Literature, 5(11), 387–394. https://doi.org/10.36348/sijll.2022.v05i11.003
• Zuboff, S. (2019). The age of surveillance capitalism: The fight for a human future at the new frontier of power. PublicAffairs.