KARAYOLUYLA TEHLİKELİ MADDE TAŞIMADAN DOĞAN HUKUKİ SORUMLULUK

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 187 - 228, 30.06.2020

Serhat Küçükçapraz

Öz

Tehlikeli maddelerin taşınması faaliyeti için öngörülmüş ayrı bir sözleşme tipi olmadığı için tehlikeli maddeler de taşıma sözleşmesi kapsamında taşınmaktadır. Tehlikeli maddelerin taşınması faaliyetini diğer yüklerin taşınması faaliyetinden ayıran en önemli husus ise bu taşıma faaliyetinde sözleşme taraflarının yükümlülüklerinin ağırlaşıyor olmasıdır.

Tehlikeli maddelerin karayoluyla taşınması faaliyetinde Karayolu İle Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Anlaşma (CMR) ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile birlikte uluslararası alanda düzenlenmiş olan Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR) ve ulusal taşıma faaliyetlerinde uygulanmak üzere hazırlanmış olan Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik (TMKTHY) uygulama alanı bulacaktır. Tarafların yükümlülüklerini yerine getirip getirmediğinin belirlenmesinde ADR ve TMKTHY referans noktaları olacaktır.

Tehlikeli maddelerin taşınması faaliyetinde sözleşme taraflarının yükümlülük ve sorumlulukları ulusal ve uluslararası düzenlemeler doğrultusunda bu çalışmada incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Taşıma sözleşmesi, Tehlikeli Madde, Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması (ADR), Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Anlaşma (CMR), Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkın-da Yönetmelik (TMKTHY)

LEGAL LIABILITY IN CONTRACTS FOR CARRIAGE OF HAZARDOUS GOODS BY ROAD

Öz

Since there is no separate contract for the transportation of hazardous goods, hazardous goods are also transported under the contract of carriage. The most important issue that distinguishes the transportation of hazardous goods from the transportation of other goods is that the obligations of the contracting parties are getting harder in this type of transportation activity.

In addition to CMR and Turkish Commercial Code Law, ADR which is arranged in international area and The Regulation on Transportation of the Hazardous Goods by Road which is prepared to be used in national transportation activities will find application area in the transportation of hazardous goods by road. ADR and The Regulation on Transporta-tion of the Hazardous Goods by Road will be the reference points in determining whether the parties have fulfilled their obligations.

The obligations and responsibilities of the contracting parties in the transportation of hazardous goods are studied in this work in line with the national and international regulations.

Anahtar Kelimeler

Contract of Carriage, Hazardous Goods, European Agreement Concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road (ADR), Convention on the Contract for the International Carriage of Goods by Road (CMR), The Regulation on Transportation of the Hazardous Goods by Road

Kaynakça

• Adıgüzel Burak, Taşıma Hukuku Deniz Ticareti Hariç, Ankara, Adalet Yayınevi, 2018.
• Adıgüzel Burak, “Yeni Türk Ticaret Kanunu’nda Eşya Taşıma Hukuku Alanında Getirilen Yenilikler(Türk Ticaret Kanunu’nu Beklerken Sempozyumu 10-11-12 Mayıs 2012)”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 18 no.2, (2013), 769-791.
• Akan Pınar, Deniz Taşımacılığında Taşıyanın Yüke Özen Yükümlülüğünün İhlalinden Doğan Sorumluluğu, Ankara, Adalet Yayınevi, 2007.
• Akıncı Ziya, Karayolu ile Milletlerarası eşya taşımacılığı ve CMR, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 1999.
• Arkan Sabih, Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara, Sevinç Matbaası, 1982.
• Arkan Sabih, “Karayolu ile Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Uygulanma Koşulları ve Taşıyıcının Sorumluluğunu Düzenleyen Hükümleri”, BATİDER 10, no.2 (1979), 397-414.
• Asgarov Natig, “Gönderenin Taşıma Sözleşmesi Gereğince Tehlikeli Eşya Hakkında Beyanda Bulunma Yükümlülüğü”, BATİDER 28, no.21 (2012), 297-322.
• Aydın Alihan, CMR’ye göre Taşıyıcının Zıya, Hasar ve Gecikmeden Doğan Sorumluluğu, İstanbul, Arıkan Basım Yayım, 2006.
• Ayhan Rıza –Özdamar Mehmet –Çağlar Hayrettin, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, Ankara, Yetkin Yayıncılık, 2013.
• Belbez Hikmet, “Nakil Sözleşmesi ve Nakliyecinin Sorunu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3, no.2 1946.
• Bozkurt Bozabalı Banu, Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Havayoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde Taşıyanın Ölüm ve Cismani Zarardan Doğan Hukuki Sorumluluğu, Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, 2010.
• Can Mertol, CMR ve Alman Ticaret Kanunları ile Mukayeseli Olarak Türk Taşıma Hukukunun Genel Esasları, Ankara, İmaj Yayıncılık, 2017.
• Can Mertol, “4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’na Göre Karayoluyla Yapılan Taşımaların Tabi Olduğu Hukuki Esaslar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 9 no.1-2, (2005), 11-63.
• Çağa Tahir - Kender Rayegan, Deniz Ticareti Hukuku-2, İstanbul, 12 Levha Yayıncılık, 2010.
• Doğanay İsmail, “Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Karada Eşya Taşınması”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 5, no.3, (1968), 432-479.
• Eren Fikret, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Yetkin Yayıncılık, 2012.
• Eriş Gönen, Açıklamalı İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu 4. Cilt, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2010.
• Görçün Ömer Faruk, Tehlikeli Maddelerin Denizyolunda Taşınması ve Risk Yönetimi: Türk Boğazlar Bölgesi Örneği, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2012.
• Karabağ Bulut Nil, Üçüncü Kişiyi Koruyucu Etkili Sözleşme, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2009.
• Kaya Arslan, “Kara Yolu İle Eşya Taşınmasına İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin (CMR) Uygulanma Şartları Ve Öngörülen Sorumluluğun Esasları (1)”, Oğuz İmregün’e Armağan Kitabı, İstanbul, Beta Yayıncılık, 1998.
• Kaya Arslan, Makalelerim 1, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012.
• Kaya Arslan, “Taşıyıcının Kara Yolu İle Eşya Taşımasına İlişkin Uluslararası Sözleşme(CMR)’de Öngörülen Sorumluluğun Esasları(2)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 56 no.1-4, (1998), 239-267.
• Kender Rayegan–Çetingil Ergon-Yazıcıoğlu Emine, Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul, 12 Levha Yayıncılık, 2014.
• Kendigelen Abuzer-Aydın Alihan, “Karayolu ile Uluslararası Eşya Taşıma Sözleşmesine İlişkin Antlaşma(CMR): Resmi Çeviriye İlişkin Sorunlar ve Bir Serbest Çeviri Denemesi”, Prof Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı 1, İstanbul, Beta Basımevi, 2002.
• Kılıçoğlu Ahmet M., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, Turhan Yayıncılık, 2009. Kıran Süleyman, Taşıma Hukukunda Karayoluyla Tehlikeli Eşya Taşıması, Ankara, Adalet Yayınevi, 2015.
• Koşer Nihal, Deniz Yoluyla Konteyner Taşımacılığında Konteynere Uygulanacak Hukuki Rejim, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, 2015.
• Nomer Haluk N., Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012.
• Özdemir Turkay, Uluslararası Eşya Taşıma Hukuku(Zıya ve/veya Hasar Sorumluluğu), İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2006.
• Özyağcı Süreyya, Tehlikeli Maddelerin Karayolu İle Taşınması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2008.
• Reisoğlu Safa, Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2012.
• Sezer Nil, Ülkemizde Karayoluyla Tehlikeli Madde Taşımacılığında Tarafların Sorumluluklarının Hukuki Çerçevesi, Ankara, Bilge Yayınevi, 2018.
• Sözer Bülent, Deniz Ticareti Hukuku Cilt 1, İstanbul Vedat Kitapçılık, 2017.
• Topaloğlu Mustafa, “Karayoluyla Uluslararası Eşya Taşımalarından (CMR) Doğan Hukuki Sorumluluk”, 28-29 Mayıs Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, (2009), 393-407.
• Topsoy Fevzi, “Taşınma Eşyası Taşımalarında Taşıyıcının Özel Yükümlülükleri”, Ankara Barosu Dergisi no.2, (2014), 21-46.
• Uzun Elif, “Tehlikeli Madde Taşıyan Ticaret Gemileri Hakkında Milletlerarası Standartlar ve Boğazlardan Geçiş”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 23, no.1-2, (2003), 851-875.
• Üstündağ Bahar, “Türk Hukukunda Eşya Taşıma Sözleşmesi”, Fikret Eren’e Armağan Kitabı, Ankara,Yetkin Yayıncılık, 2006. Vuruk Gülsen, Denizyolu Tehlikeli Madde Taşımacılığı ve Türkiye Uygulaması, Sorunları ve Çözüm Önerileri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2008.
• Zeyneloğlu Ahmet, Uygulamalı Taşıma Hukuku, Ankara, Olgaç Matbaası, 1980.