SOSYAL GÖRÜNÜŞ KAYGISI VE BEDEN SUÇLULUĞUNUN DİYET PLANLARINA ETKİSİNİ BELİRLEMEYE YÖNELİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 3, 21 - 34, 31.03.2018

Sezer Korkmaz , Fatma Mansur

Öz

Teknolojik gelişmelere paralel olarak insanların hem sosyal hayatları değişmiş hem de yaşam süreleri uzamıştır. Bu doğrultuda insanlar kendilerine ve bedenlerine daha fazla önem vermekte ve daha yüksek estetik kaygılar taşımaktadır. Bu kaygılar sosyal ortamlarda sosyal görünüş kaygısı olarak ortaya çıkmaktadır. Sosyal görünüş kaygısı kavramı boy, kilo, kas yapısı gibi genel fiziksel görünüşün ötesinde bireyin ten rengi, yüz şekli gibi özellikleri de içeren daha kapsamlı bir kavramdır. Bu çalışmada bireylerin sosyal görünüş kaygısı ve beden suçluluğunun diyet planlarına etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Verileri toplamak amacıyla Hart, Leary ve Rejeski (1989) tarafından geliştirilen, Doğan (2010) tarafından Türkçe’ye uyarlanarak geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılan Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği (SGKÖ), Conradt vd. (2007) tarafından geliştirilen Beden Suçluluğu Ölçeği ve Lane, Lane ve Matheson (2004) tarafından geliştirilen Planlı Diyet Ölçeğinden faydalanılmıştır. Araştırmaya 435 kişi katılmıştır. Ölçekler normal dağılım göstermediğinden değişkenler arasındaki farklılıkları belirlemek amacıyla parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H Testi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda kadınlarda beden suçluluğu ve diyet planlarının; evli katılımcıların beden suçluğunun ve diyet planlarının daha fazla olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların sosyal görünüş kaygısının yaşa göre 30-39 yaş ve 18-29 yaş aralığında olanlarda daha yüksek olduğu, yaş aralıkları arttıkça beden suçluluğu ve diyet planı ortalamalarının da arttığı görülmektedir. Araştırma sonucunda sosyal görünüş kaygısı ile beden suçluluğu arasında pozitif yönde orta düzeyde (r=0,31), sosyal görünüş kaygısı ile diyet planları arasında pozitif yönde düşük düzeyde (r=0,14); beden suçluluğu ile diyet planları arasında ise pozitif yönde orta düzeyde (r=0,59) ilişki olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal görünüş kaygısı, Beden suçluluğu, Diyet planları, Beden İmajı, Dış görünüş

Kaynakça

• Barış, G. (2014), Bir Proje Olarak Beden, The Brand Age, s. 30-33.
• Benetti-McQuoid, J., & Bursik, K. (2005). Individual Differences in Experiences of and Responses to Guilt and Shame: Examining The Lenses of Gender and Gender Role. Sex Roles 53(1/2), s.133-142.
• Birinci Basamağa Yönelik Tanı ve Tedavi Rehberleri, (2003). Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzısıhha Mektebi Müdürlüğü Yayını, 2. Baskı, Ankara, s. 277-280
• Burney, J., & Irwin, H. J. (2000). Shame and Guilt in Women with Eating-Disorder Symptomatology. Journal of Clinical Psychology 56(1), s. 51-61.
• Conradt, M., Dierk, J. M., Schlumberger, P., Rauh, E., Hebebrand, J., & Rief, W. (2007). Development of the Weight-and Body-Related Shame and Guilt Scale (WEB–SG) in a Nonclinical Sample of Obese Individuals. Journal of personality assessment, 88(3), s. 317-327.
• Doğan, T.(2010), Sosyal Görünüş Kaygısı Ölçeği’nin (SGKÖ) Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, s. 151-159
• Ferguson, T. J., & Crowley, S. L. (1997). Gender Differences in The Organization of Guilt and Shame. Sex Roles 37(1/2), s.19-44.
• Hart, E. A., Leary, M.R. & Rejeski, W. J. (1989). The measurement of social physique anxiety. Journal of Sport and Exercise Psychology, 11: s.94-104.
• İslamoğlu, A.H.& Açık, Ü. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Beta:Ankara.
• Jung, J. &Lennon, S.J. (2003). Body Image, Appearence Self-Schema And Media Images, Family And Consumer Sciences Research Journal, 32(1), s. 27-51.
• Lane, H. J., Lane, A. M., & Matheson, H. (2004). Validity of the eating attitude test among exercisers. Journal of sports Science and Medicine, 3, 244-253.
• Lascu, D., N., (1991), ‘‘Consumer Guilt-Exam,n,ng The Potential of A New Marketing Construct’’, Advencesin Consumer Research, 18, s.290-295.
• Lemaster, P. C., (2010). When “What Tastes Right” Feels Wrong: Guilt, Shame, and Fast Food Consumption. Unpublished Master Thesis. Department of Psychology of Marietta College.
• Macht, M., & Dettmer, D. (2006). Everyday Mood and Emotions After Eating a Chocolate Bar or an Apple. Appetite 46(3), s.332-336.
• Özbolat, A. (2011). Postmodern Dönemde Bedenin Tüketim Temelinde Yeniden İnşası, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10 (38). s. 317-334).
• Sağlık Bakanlığı.(2013). Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı (2014-2017), s. 1-80
• Sungur ,M.Z. (1999). Beden Dismorfik Bozukluğu. Psikiyatri Dünyası, 1, s. 19-22.
• Thompson, T., Dinnel, D. L.& Dill, N. J. (2003). Development and Validation of a Body Image Guilt and Shame Scale. Personality and Individual Differences 34(1), s.59-75.
• Yaktıl Oğuz, G. (2005). Bir Güzellik Miti Olarak İncelik ve Kadınlarla ilgili Beden İmgesinin Televizyonda Sunumu, Selçuk İletişim, 4 (1), s.31-37.