ENGELLİLİĞE İLİŞKİN VARSAYIMLARIN KEŞFİ: “GÖRMEZDEN GELME” YA DA “NORMAL DIŞI GÖRME”

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 5, 192 - 200, 31.05.2018

Sanem Özateş Gelmez

Öz

Dünya üzerinde bir milyardan fazla insanın farklı engel biçimlerini yaşadıkları bilinmektedir. Engelli bireylerin yaşadıkları sorunların temelinde ise toplumun, engellilik biçimlerine uyumlarının sağlanamamasının bulunduğu kabul edilmektedir. Engelli bireylerin, yaşamın farklı alanına katılımlarının, sağlık ve eğitim gibi temel haklara ulaşımlarının önündeki engellerin ortadan kaldırılması için öncelikle, engelliliğin bir sorun olarak görülmesine neden olan anlayışın dönüşümü gerekmektedir. Son yıllarda gerek uluslararası alanda kabul edilen sözleşme ve belgelerde gerekse ulusal düzeyde hazırlanan ve uygulamaya konulan mevzuatta, engelli bireylerin haklarının korunması ve engelli bireylerin maruz kaldığı ayrımcılıkla mücadele edilmesi vurgusunun ön plana çıktığı görülmektedir. Engellilik alanında çalışan önemli mesleklerden birinin üyesi olan sosyal hizmet uzmanlarının mesleki sorumlulukları arasında, engelli bireylerin haklarına ulaşımını engelleyici, ayrımcı söylem ve uygulamalarla mücadele edilmesi bulunmaktadır. Bu nedenle sosyal hizmet uzmanı adaylarının, lisans eğitimlerinin henüz başında engelliliğe dair toplumdaki yanlış varsayımları keşfetmeleri, söz konusu mücadelenin içeriğinin belirlenmesi bakımından önemlidir. Bu amaçla Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmet Bölümü lisans programında alınması gereken zorunlu dersler arasında yer alan Sosyal Hizmet Ortamlarında İnceleme dersi kapsamında öğrencilerin, farkındalık kazanmaları hedeflenen alanlardan biri de engellilik olarak belirlenmiştir. Engellilik konusunun ele alındığı ders haftasının ardından, öğrencilerden toplanan yansıtıcı günlüklerle nitel araştırma verilerine ulaşılmıştır. Bu çalışmada paylaşılacak olan araştırma sonuçlarında, öğrencilerin engelliliğe ilişkin toplumdaki yaygın varsayımlara ilişkin değerlendirmeleri, “norm dışı olmak” ve “görünmez olmak” olarak iki başlık altında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Engellilik, Görmezden Gelme, Normal Dışı Görme

Kaynakça

• ASPB ve TÜİK (2010). Özürlülerin Sorun ve Beklentileri Araştırması. Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• DİE ve ÖZİDA (2002). Türkiye Özürlüler Araştırması. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü ve Özürlüler İdaresi Başkanlığı.
• Erkan, G. (2004). “Özürlülüğe İlişkin Modeller ve Sosyal Hizmet Uygulamaları”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, Cilt 15, Sayı 2, 31-34.
• Oğultürk, N. (2012). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin, Aile İşlevlerini Etkileyen Etmenler: Çankaya Belediyesinden Hizmet Alan Aileler Üzerine Bir Değerlendirme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet ABD.
• UN (2014). The Convention on the Rights of Persons with Disabilities Training Guide. Geneva: United Nations.
• WHO (1980). International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps: A Manual of Classification Relating to the Consequences of Disease. Geneva: World Health Organization.
• WHO (2001). International Classification of Functioning, Disability and Health. Geneva: World Health Organization. WHO (2015).
• WHO Global Disability Action Plan 2014-2021: Better Health for All People with Disability. Geneva: World Health Organization