GIOSEFFO ZARLINO’NUN BATI MÜZİĞİ TEORİ TARİHİNDEKİ ÖNEMİ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 8, 92 - 105, 31.08.2018

Ümit Fışkın

Öz

Batı müziği teorisinin temeli M.Ö. 6. yüzyılda yaşayan Samoslu Pisagor’un ses sistemi üzerine kuruludur. Bu ses sistemi tetrakis sayılarının oran/orantılarıyla elde edilir. Pisagor’un araştırmaları M.Ö. 5. yüzyılda Filolaus’un ‘Doğa Üstüne’ ve Arkitas’ın ‘Harmonikler, Bilimler Üstüne ve Söylevler’ tezleriyle sonraki yüzyıllara aktarılmıştır. Antik Dönem’den 5. yüzyıla kadar yazılan teori tezleri arasında Aristoksenos’un Harmonic Elements ve Rhythmic Elements, Division of the Canon (Anonim), Cleonides’in Introduction to Harmonics, Nicomachus’un Manual of Harmonics, Batlamyus’un Harmonics, Gaudentius’un Harmonic Introduction, Bacchius’un Introduction to the Art of Music ve Alypius’un Introduction to Music bulunur. 5.-6. yüzyılda Augustin’in De musica ve Boethius’un De institutione musica, 13.-14. yüzyılda ritmik notasyon üzerine Garlandia’lı Johannes’un De Mensurabili Musica, Köln’lü Franco’nun Ars Cantus Mensurabilis, Jehan des Murs’un Notitia Artis Musicae ve Libellus Cantus Mensurabilis, Padua’lı Marchetto’nun Pomerium in Arte Musicae Mensuratae adlı eserleri yazılmıştır. 16. yüzyılda Gioseffo Zarlino’nun L’istitutioni harmoniche, Dimostrationi harmoniche ve Sooplimenti Musicali adlı üç tezi dönemin kontrpuan yazısına yeni tartışmalar getirmiştir. Zarlino bu eserlerinde konsonan ve triad akor sisteminin tartışılması, bas partisinin önemi, majör ve minör tonaliteyi hazırlayan görüşleri, uyumlu ve uyumsuz aralıkların hareket kuralları, kadans fikrinin niteliklerini ortaya koyması, senario teoremiyle Pisagor’un oran sistemini geliştirmesi gibi konulara değinmiştir. Zarlino ortaya koyduğu görüşlerle Rameau gibi teorisyenlerin de aralarında bulunduğu 18. yüzyıl teorisyenlerini etkilemesi ve tonal armoni prensiplerinin temelini atması açısından müzik teorisinin gelişimine önemli katkı sağlamıştır. Bu çalışmamızda Zarlino’nun görüşlerine yakın çerçeveden bakmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Teori, Batı Müziği, Teori Tarihi, Zarlino, Pisagor

Kaynakça

• BAYSAL, Ozan (2014), “Erken Dönem Pisagorcularda Harmonia Düşüncesi ve Müzik Kuramı”, Porte AKADEMİK “Müzikte Kuram” özel sayısı, (s. 54-73)
• BAYSAL, Ozan (2015), “Kanon’un Bölünümü’ Yazması ve Helenistik Dönemde Müzikbilim”, International Journal of Human Sciences, 12(1), 1350-1380.
• BERGER, Anna M. B. (2006), “The Evolution of Rhythmic Notation”, The Cambridge History of Western Music Theory, (Ed. Thomas Christensen), Cambridge: Cambridge University Press, 2006. (s. 628-656)
• BLOXAM, M. Jennifer (2001). “Cantus firmus”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000004795 (14.06.2018).
• CANGAL, Nurhan (2011), Müzik Formları, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• DRABKIN, William (2001), “Part (i-ii)”. Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000020963. (16.06.2018)
• FALLOWS, David (2001), “Tenor”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000027667. (16.06.2018)
• LESTER, Joel (1992), Compositional Theory in the Eighteenth Century, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, Londra, İngiltere.
• MANN, Alfred, WILSON, J. Kenneth, URQUHART, Peter (2001). “Canon (i)”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000004741. (16.06.2018)
• MATHIESEN, Thomas J. (2006), “Greek Music Theory”, The Cambridge History of Western Music Theory, (Ed. Thomas Christensen), Cambridge: Cambridge University Press, 2006. (s. 109-135)
• ROCKSTRO, William S., DYSON, George., DRABKIN, William., POWERS, Harold., RUSHTON, Julian. (2001), “Cadence”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000004523. (14.06.2018)
• SACHS, Kurt-Jürgn, - DAHLHAUS, Carl (2001), “Counterpoint”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000006690. (14.06.2018)
• SCHUBERT, Peter (2006), “Counterpoint Pedagogy in The Renaissance”, The Cambridge History of Western Music Theory, (Ed. Thomas Christensen), Cambridge: Cambridge University Press, 2006. (s. 504-533).
• WALKER, Paul (2001), “Fuga”, Grove Music Online.
• http:////www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000010347. (16.06.2018).
• WIENPAHL, Robert W. (1959), “Zarlino, the Senario, and Tonality”, Journal of the American Musicological Society, Vol. 12, No. 1 (Spring, 1959). (s. 27-41)
• https://kupdf.com/download/armoni_58e60fc3dc0d603a4ada9802pdf (02.05.2018).
• http://www.solfejdersi.org/p/araliklar-intervaller-ve-cevrimleri.html (02.05.2018).