REALİST RUS EDEBİYATINDAN ERKEN DÖNEM SOVYET SİNEMASINA GERÇEKÇİ MEKAN KULLANIMI

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 209 - 224, 28.02.2019

Menderes Akdağ

Öz

XIX.
yüzyıla Rusya büyük problemlerle başlamaktadır. Rusya’da toprak soylularıyla
Çar ve çevresi refah içerisinde yüzerken toprağa bağlı kölelik kaldırılmasına
rağmen halkın genel durumu kötüdür. Bu çelişki Rus realisttik edebiyatını
beslemiştir. Bu edebiyat, yazıldığı dönemi anlattığı için etkilidir. Bütün
bunlar 1917 Devrimi’nin alt yapısını oluşturmuştur. Ekonomik ve sosyal koşullar
kuruyan yaprak ve otlarsa realisttik edebiyat bir kibrittir. Bu kibritin kim
tarafından ne zaman çakılacağı bilinmemektedir. 1917 Devriminde kullanılan
“barış, aş, toprak, özgürlük” şeklindeki sloganda yer aldığı gibi Rus
edebiyatçıları aynı temaları eserlerinde işlemişlerdir. Dostoyevski, Tolstoy,
Gorki, Gogol gibi edebiyatçıların eserlerinde olaylar okuyucuların bildiği mekânlarda
geçmektedir. Erken dönem Rus sinemacıları sokakları, limanları birer set gibi
kullanmıştır. Gerçekçi mekân kullanımı anlayışı Sergei Eisenstein, gibi
yönetmenlerde zirve yapmıştır. Rus realisttik edebiyatıyla Rus sineması mekân
kullanımında paralellik gösterir. Rus edebiyatı mekânsal kullanım dâhil
kullandığı teknikler itibariyle devrimi hazırlar. Rus sineması ise devrimin
devamlılığını sağlamaktadır. Araştırmamızda yöntem olarak Potemkin Zırhlısı gibi
pek çok film izlenmiş bunlar mekânsal olarak değerlendirilmiş, söylem analizi
yapılmıştır. Realist söylem içerisinde mekânlar değerlendirilmiş iç-dış mekân
ayrımı gözetilmemiştir. Dostoyevski, Tolstoy, Gorki gibi yazarların pek çok
romanı okunmuş onların mekân tasvirleri yukarıdaki adı geçen filmlerle realist
söylem bağlamında karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırmanın sonucunda realist
söylem bağlamında film ve romanların Rus devrimine dolaylı etkisi olduğu
anlaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Rus Edebiyatı, Rus Sineması, Mekân, Realizm, Sinemada Mekân

Realistic Venue Use From Realist Russian Literature To Early Soviet Cinema

Öz

Russian literature- over. As the slogan
"peace, bread, land, freedom" used in the Revolution of 1917, Russian
literary figures deal with issues such as land, poverty, war, misery. In the
works of authors like Dostoevsky, Tolstoy, Gorki, Gogol, the events happen in
places which the readers know. Early Russian filmmakers use streets and
harbours as a set. The understanding of the real venue use has hit the top by
directors like Sergei Eisenstein, Pudovkin and Vertov.  Russian realistic literature and Russian
cinema are parallel to venue use. In literary works, venue is envisioned in reader’s
mind by way of event patterns and dialogues rather than depiction of excessive
venue. The films are displayed in a constant venue image. Directors have used
too much close-ups to increase the impact. Although the spatial phenomenon
disappears here, the spatial perception of the spectator is alive in the mind
because of the sequence of events. Russian literature prepares the revolution
based on the techniques it uses, including spatial use. The Russian cinema
maintains the revolution.  In our study,
many films such as Battleship Potemkin, Mother etc. were observed as spatial
methods and discourse analysis was performed. In realist discourse, In realist
discourse, the all spaces were evaluated as internal and external spaces
Besides, many novels such as Dostoevsky, Tolstoy and Gorky have been read and
their space depictions have been compared with the above mentioned films in the
context of realist discourse

Anahtar Kelimeler

Russian Literature, Russian Cinema, Venue, Realism, Venue in Cinema

Kaynakça

• Abadan N. (1956), Halk Efkârı Mefhumu ve Tesir Sahaları (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları), Ankara.Adiloğlu, F. (2005), Sinemada Mimari Açılımlar: “Halit Refiğ Filmleri”, Es Yayınları, İstanbul, Akdağ M. (2018), Sözlü İletişim, Aydın.Akdağ M. (2018), Tüm Yönleriyle Siyasi Algı ve Propaganda, Aydın.Armaoğlu F. (1998), 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (Cilt 1-2: 1914-1995), Alkım Yayınları, 13. Baskı, İstanbul:Aydemir Şevket S. (1964), Tek Adam, Mustafa Kemal, C.II (1919-1922), Remzi yay. İstanbul.Baldick C. (2001), The Concise Oxford Dictionary of Literary Terms, Oxford University Press, Oxford.Bayrav S. (1999), Dilbilimsel Edebiyat Eleştirisi, İstanbul, Multilingual Yayınları.Bourdie P. (2006), Sanatın Kuralları, Çev. Necmettin Kamil Sevil, 2. bs., , Yapı KrediYayınları, İstanbul.Cevizci A. (2009), Felsefe Sözlüğü, Say Yayınları, İstanbul.Çetişli İ. (2012), Batı Edebiyatında Edebi Akımlar, Akçağ Yayınları, Ankara.Dear Michael(1994), “Between Architecture and Film”, Architecture & Film, Architectural Design, Maggie Toy , London.Dostoyevski Fyodor M. (2010) Ölü Evinden Anılar, Sonsuz Kitap, İstanbul.Dostoyevski Fyodor M. (2008), Suç ve Ceza, Haşmet Yay, Konya.Gogol Nikolay V. (2007), Ölü Canlar, İskele Yayınları, İstanbul.Gorki M. (2018), Ana, Çevirmen: Ergin Altay, Can Yayınları, İstanbul.Halliday Ernest M. (1967), Russia in Revolution, American Heritage Publishing, USA, NY.Jarvie Ian C. (1987), Philosophy of The Film: Epistemology, Ontology, Aesthetics, Routledge and Kegan Paul, New York, London.Kefeli E. (2012), Batı Edebiyatında Akımlar, Dergâh Yayınları, İstanbul.Kuleşov Vasiliy İ(2000), Puşkin Yaşamı Ve Sanatı, Çev. Birsen Karaca, İstanbul.Lukacs George L(1987), Avrupa Gerçekçiliği, Çev. Mehmet H. Doğan, 2. bs., İstanbul, Payel Yayınevi, Meriç C. (1996), Saint Simon (İlk Sosyolog İlk Sosyalist), İletişim Yayınları, İstanbul.Moscow H.(1962), Russia Under The Czars, American Heritage Publishing, USA NY.Olcay T. (2003) , Rus Edebiyatında Doğalcı Okul, İ.Ü. Yayınları, İstanbul, Pallasmaa, J. (2001), “The Architecture of Image: Existential Space in Cinema”, Rakennustieto, Helsinki.Plehanov G. V (1987), Sanat Ve Toplumsal Hayat, Çev, Cenap Karakaya, 3. basım., Sosyal Yayınlar, İstanbul, 1987.Roth Leland M (2000), Mimarlığın Öyküsü, Çev. Ergün Akça. Kabalcı, İstanbul.Smith Geoffrey N. (1997), History Of World Cinema, Oxford Publishing, LondonSuçkov B. (2009), Gerçekçiliğin Tarihi, çev. Aziz Çalışlar, Doruk Yayınları, İstanbul.Taşçıoğlu M. (2003), Bir Görsel İletişim Platformu Olarak Mekan, Yem Yayınları, İstanbul.Turgenyev İ (2015), Babalar ve Oğullar, Çev: Ayşe Hacıhasanoğlu, Can Yay. İstanbul.Yetkin Suut K. (1967) , Edebiyatta Akımlar, Remzi Kitabevi, İstanbul 1967.Elektronik Kaynakça:http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5b3f5ca0161679.43930041 http://dergiler.ankara.edu.tr/tammetin.php?id=5800 http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5b3f5c9b387e55.33114989 https://www.youtube.com/watch?v=1dgLEDdFddkhttps://www.youtube.com/watch?v=7TgWoSHUn8c https://www.youtube.com/watch?v=uLiNKaUp0AA&t=3250shttps://www.youtube.com/watch?v=7TgWoSHUn8chttps://www.youtube.com/watch?v=YVuf3T3k-W0&t=525s https://www.youtube.com/watch?v=HlP9uGQ56ag https://www.youtube.com/watch?v=z97Pa0ICpn8DiğerCourtesy of the Huntington Ha