Öz
Dîvâne
Mehmet Çelebi 15. yüzyılın ikinci yarısında, babasının şeyhlik yaptığı
Karahisar Mevlevihanesi’nde doğmuştur. Mevlâna’nın yedinci nesil
torunlarındandır. Mevlevilik tarikatının önemli bir temsilcisi olmasının
yanında tarikatın ikinci kurucusu olduğu söylenir. Aileden gelme Mevlevilik
anlayışıyla birlikte babası Bali Çelebi’nin vefatından bir yıl önce şeyhlik
makamına tayin edilmiştir.
“…Biliniz ki, kalpler
ancak Allah’ı anmakla huzur bulur.”[1] İlahi bir nefes olan
ruh, özünden uzaklaşınca mânevî boşluğa düşerken; özünü kavrayan mânevî
olgunluğa eren birey değersizlik kaygısı yaşamaz, yaşam amacı bellidir, sıkıntı
ve yokluğu umursamaz olumsuzlukta bile küllî hayır saklı olduğunu bilir[2], olay ve kişilere
takılmaz her şeyin İlahî tecelliden ibaret olduğunun bilincindedir, izafî
varlıklardan ve benliğinden sıyrılmış/kurtulmuş ve mutlak varlığı, “Bir”i idrak
etmiştir.işte tam bu noktada karşımıza Vahdet-i Vücûd kavramı çıkmaktadır.
Her ne kadar
başlangıcı XIII. yüzyıldan çok daha öncelerine dayandırılsa da olgunluk çağını
Muhyiddin İbn-i Arabî ve Sadrettin Konevî döneminde yaşayan “Vahdet-i Vücûd”
düşüncesi, asırlar boyu ilgi çekici
olması hasebiyle belki de hakkında en çok
tartışılan ve araştırma yapılan tasavvufî kavramlardan birisidir.
Dîvâne Mehmet Çelebi, içinde bulunduğu manevi yolculuk üzerine pek çok şiirler yazmıştır.
Şiirlerinde mutasavvıflarca benimsenmiş olan vahdet-i vücûd anlayışı üzerine
de durmuştur. Varlığın birliği anlamına gelen bu düşünce; Tanrı, insan ve
canlı- cansız tüm varlıklar üzerine kuruludur. Yaratılanın, yaratandan farksız
olmadığı gibi her şey O’ndan bir parçadır.
Bu çalışmada Sultan Dîvânî’nin Vahdet-i
Vücûd anlayışı üzerine yazdığı şiirleri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler
Dîvâne Mehmet Çelebi Mevlevilik Tarikatı Vahdet-i Vücûd Afyon Mevlevihanesi Şiir
Kaynakça
- Abdullâh Saîd el-Müderris tarafından naklen, Aclûnî, Keşfu’l Hafa, II\132, Sorularla İslamiyet, erişim:24.04.2019, https://sorularlaislamiyet.com/ben-gizli-bir-hazine-idim-bilinmek-istedim-bilinmeye-muhabbet-ettim-ve-kainati-yarattim-mealindeki-1. ÇIPAN, Mustafa (2002), Dîvâne Mehmet Çelebi, T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları: 34, Konya. DEMİRLİ, Ekrem ( 2012), ‘‘Vahdet-i Vücud’’, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 42, İstanbul. GÜZEL, Abdurrahman (2004), Dini- Tasavvufî Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara. GÖLPINARLI, Abdülbâki (1983), Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, Gül Matbaası, İstanbul. IŞITAN, İbrahim (2014 ), Sûfî Psikolojisi Sülemi’ye Göre Sûfi Benlik Dönüşümü, Divan Kitap, Ankara. SARI, Mehmet; ERAVCI, Mustafa, vd. (2002), Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayın No: 42, Uyum Ajans, Afyon. SARI Mehmet- Yusuf İLGAR (2008), Mevlevî Dîvân Şâiri Semâî Mehmet Çelebi-Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri-, Afyonkarahisar Belediyesi Yay., Afyonkarahisar. Taş, MUTLUHAN (2010).” XIII. Yüzyılda Anadolu’da Hâkim Olan Tasavvuf Düşüncelerinin 1980 Sonrası Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlamlanmamış Doktora Tezi, Konya. YAZICIOĞLU, H. Fikri (1963), Hz. Mevlâna’nın Torunlarından Sultan Divânî, İleri Basımevi, Konya. YILMAZ, H. Kamil (2004), Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul.
Öz
Kaynakça
- Abdullâh Saîd el-Müderris tarafından naklen, Aclûnî, Keşfu’l Hafa, II\132, Sorularla İslamiyet, erişim:24.04.2019, https://sorularlaislamiyet.com/ben-gizli-bir-hazine-idim-bilinmek-istedim-bilinmeye-muhabbet-ettim-ve-kainati-yarattim-mealindeki-1. ÇIPAN, Mustafa (2002), Dîvâne Mehmet Çelebi, T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları: 34, Konya. DEMİRLİ, Ekrem ( 2012), ‘‘Vahdet-i Vücud’’, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 42, İstanbul. GÜZEL, Abdurrahman (2004), Dini- Tasavvufî Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara. GÖLPINARLI, Abdülbâki (1983), Mevlânâ’dan Sonra Mevlevîlik, Gül Matbaası, İstanbul. IŞITAN, İbrahim (2014 ), Sûfî Psikolojisi Sülemi’ye Göre Sûfi Benlik Dönüşümü, Divan Kitap, Ankara. SARI, Mehmet; ERAVCI, Mustafa, vd. (2002), Sultan Dîvânî ve Afyonkarahisar’da Mevlevîlik, T.C. Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayın No: 42, Uyum Ajans, Afyon. SARI Mehmet- Yusuf İLGAR (2008), Mevlevî Dîvân Şâiri Semâî Mehmet Çelebi-Hayatı, Edebî Kişiliği ve Eserleri-, Afyonkarahisar Belediyesi Yay., Afyonkarahisar. Taş, MUTLUHAN (2010).” XIII. Yüzyılda Anadolu’da Hâkim Olan Tasavvuf Düşüncelerinin 1980 Sonrası Çağdaş Türk Resim Sanatına Yansımaları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlamlanmamış Doktora Tezi, Konya. YAZICIOĞLU, H. Fikri (1963), Hz. Mevlâna’nın Torunlarından Sultan Divânî, İleri Basımevi, Konya. YILMAZ, H. Kamil (2004), Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar, Ensar Neşriyat, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 15 Ağustos 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 6 Sayı: 7 |