ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA OKUTULAN EDEBİYAT DERSİ PROGRAMLARININ AMAÇ VE YETKİNLİKLER AÇISINDAN KARŞILAŞTIRILMASI (TÜRKİYE VE AZERBAYCAN ÖRNEĞİ)

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 23 - 32, 09.03.2020

Salih Uçak

Öz

Öğretim programları, bir dersin okutulması, kitabının hazırlanması, süreç ve kazanımlar açısından en önemli yapı taşıdır. Bir bakıma, ülkelerin milli eğitim politikaları doğrultusunda hazırlanmış “ders anayasalarıdır.”
Öğretim programlarının güncellenmesi, ihtiyaçtan kaynaklanır. Gelişen ve değişen çağa uygun olarak ders programlarının güncellenmesi bu bağlamda bir zorunluluktur. Programların milli ve manevi değerlere dayalı olmaları, sorun çözmeye odaklanmış, bilgiye ulaşmada yön gösterici olması ve öğrencilerin bilişsel yeterliklerini esas alması önemlidir. Bilgi çağının gereği olarak öğrencide olması gereken donanımın sağlanması noktasında belli öncelliklerin olması programların vazgeçilmez amaçları arasındadır. Dil ve edebiyat programları, milli benlik ve kimlik dikkate alınarak geliştirilir ve dışardan mülhem programlardan uzak durulur. Bu bakımdan programın “özgünlüğü” bir önceliktir.
Türkiye ile Azerbaycan; dil, kültür, edebiyat, eğitim… gibi temel konularda birbirine en yakın tek millet iki devlettir. Diğer Türk devletlerine nazaran Azerbaycan ile ilişkiler daha iyi, daha ileri seviyededir. Bu çalışmada özelde Türkiye ve Azerbaycan’daki ortaöğretim kurumlarında okutulan edebiyat dersi programlarının amaç ve yetkinlikleri karşılaştırılmıştır. Türkiye’nin 2005’te başlayıp en son 2018 başında revize ettiği Edebiyat programı ile Azerbaycan’ın 2013’te güncellediği edebiyat programı dikkate alınmış ve karşılaştırılmalı bir değerlendirmeye gidilmiştir.
Her iki ülke programında, edebi metinler aracılığıyla öğrencilerin “Türk” edebiyatını ve kültürünü, temel niteliklerini, önemli sanatçılarını ve eserlerini tanımaları, Türk dilinin inceliklerini keşfetmeleri, anlama, anlatma ve eleştirel düşünme becerileri ile estetik zevk düzeylerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, edebiyat, müfredat, program, yetkinlikler

Kaynakça

• Ehmedov. (2009). Yeni Fenn Kurikulumlarının Tetbiqi Üzre Telim Kursunun Materialları/ Kurikulum. Elmi-Metodik Dergi(2), 35-36.
• Heyet, E. (1994). Orta Umumtahsil Mekteblerinin V-XI Sinifleri Üçün Edebiyyat Programı. Bakü: Öyretmen.
• Komisyon. (1930). Dil ve Edebiyat Programı. Bakü: Azerneş.
• Komisyon. (2013). Orta Tehsil Seviyyesinin Yeni Fenn Kurikulumlarının Tetbiqi Üzre Telim Vesaiti. Bakü: Xezer Universitesi.
• Komisyon. (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Kurikulum. (2013). Azerbaycan Respublikasının Umumtahsil Mektebleri Üçün Edebiyat Fenni Üzre Tahsil Programı ( Kurikulumu).V-XI Sınıflar. Bakü: Artpi.
• Rapor. (2013). Azerbaycan Respublikasında Tehsilin İnkişafı Üzre Dövlet Strategiyası . Bakü: Tehsil.
• Veyisova. (2015). Ümumi Orta Tehsil Seviyyesi Üzre Yeni Fenn Kurikulumlarının Tetbiqi Kursu Üzre Telimçiler Üçün Vesait. Bakü.