KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA GAZELLERDE ALLAH’IN BİRLİĞİNE İŞARET EDEN VAHDET SEMBOLLERİ “FUZÛLÎ’NİN GAZELLERİ ÖZELİNDE”

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 4, 22 - 29, 31.10.2021

Ayşe Farsakoğlu Eroğlu

Öz

Edebiyatımızda Allah’ın en belirgin özelliklerinden biri belki de birincisi olan ‘vahdet’ yani O’nun bir olması, kavramı çeşitli kelimelerle sembolleştirilmiş ve bu şekliyle sıkça kullanılmıştır.
Çalışmamızda öncelikle vahdet kavramı ile ilgili kısaca bilgi verilip, Klasik Türk edebiyatında bu kavramın sembolleşip meşhur olduğu birkaç kelime üzerinde durulacak daha sonra çalışmamızın başlığını da oluşturan temel konumuza geçilecektir.
Biz çalışmamızda çalışmayı sınırlayabilmek için vahdet kavramının Fuzûlî’nin gazellerinde hangi kelimelerle sembolleştiğini ele alacağız.
Fuzûlî’nin kullandığı semboller elbette her zaman Allah’ın birliğine işaret etmez. Biz bu kullanımlardan Cenâb-ı Allah’ın birliğine işaret eden vahdet sembollerini bulup onları değerlendirmeye çalışacağız. Fuzûlî’nin edebiyat tarihimiz açısından önemi düşünüldüğünde onun benzetmelerinin benzerlerine ışık tutma açısından da önemli olacağı kanaatindeyiz.
Klasik şiirimizin tasavvufî yorumunda vahdete işaret eden bir gonca, handan olduğunda birin yansımalarını göstererek kesrete işaret eden bir sembole dönüşmektedir. Bu neredeyse bütün şairlerde aynıdır. Biz çalışmamızda bunun Fuzûlî’deki görüntüsünü seyredip anlamaya çalışacağız. Onun şiirinin aşkla işaret ettiği noktaya o tek noktaya bakıp onu anlamaya ve dilimizin döndüğünce anlatmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Vahdet, Sevgili, Güzellik

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• DEVELLİOĞLU, F. (2004). Osmanlıca -Türkçe Ansiklobedik Lûgat . Ankara: Aydın Kitapevi.
• DİLÇİN, C. (2010). Fuzûlî'nin Şiiri Üzerine İncelemeler. İstanbul: Kabalcı yayınları.
• AKYÜZ, K., BEKEN, S., YÜKSEL, S., CUNBUR, M.(2000). Fuzûlî Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları..
• İPEKTEN , H. (2005). Fuzûlî Hayatı-Sanatı-Eserleri. Ankara: Akçağ yayınları.
• KARABEY, T. (2007). Fuzûlî'nin Bazı Türkçe Şiirlerinde Görülen Batınî Temayüller. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi(35), s. 70.
• KURNAZ, C. (1997). Divan Edebiyatı Yazıları. Ankara: Akçağ yayınları.
• LEVEND, A. S. (1984). Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Enderun yayınları.
• MAZIOĞLU, H. (1956). Fuzûlî-Hâfız İki Şair Arasında Bir Karşılaştırma. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• MUTÇALI, S. (1995). Arapça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Dağarcık yayınları.
• PEKOLCAY, N., ERAYDIN, S., TAHRALI, M., UZUN, M., & SUBAŞI, H. (1994). İslâmî Türk Edebiyatında Şekil ve Nev'ilere Giriş. İstanbul: Kitabevi yayınları.
• PÜRCEVÂDÎ, N. (1998). Can Esintisi İslam'da Şiir Metafiziği. İstanbul: İnsan yayınları.
• TARLAN, A. N. (2005). Fuzûlî Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ yayınları.
• ULUDAĞ, S. (2001). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınları.