HAVA YOLU İLE ULUSLARARASI KARGO TAŞIMACILIĞI SÖZLEŞMELERİNDE TAŞIYICININ SORUMLULUĞU VE TURKISH CARGO AŞ. ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 26 - 49, 30.04.2022

Ömer Adil Atasoy , Duygu Apaydın

Öz

Hava yolu ile uluslararası kargo taşımalarının hızlı ve güvenli olması, tek seferde çok sayıda ürünün güvenle naklini sağlaması gibi nedenler, bu sektörün son derece popüler olmasının sebeplerindendir.
Çalışmamızda, hava yolu ile uluslararası kargo taşıma sözleşmelerinin konusu, tarafları ve kargo yani yük kavramı detaylı şekilde açıklanmış ve bu sözleşmeleri düzenleyen kurallara değinilmiştir. Hava yolu ile uluslararası kargo taşımalarında uygulanacak uluslararası sözleşmelerin ilgili hükümleri açıklanmıştır. Ayrıca, bir hava yolu ile uluslararası kargo taşıma sözleşmesinin şekli, taşıyıcının ve taşıtanın bu sözleşmeden kaynaklanan hakları ve yükümlülükleri de belirtilmiştir. Bir uluslararası hava kargo taşıyıcısının, Varşova/Lahey Sözleşmesi ve 1999 tarihli Montreal Sözleşmesince sorumluluğunun doğabilmesi için gerekli şartlar açıklanmış ve doktrinde farklı görüşler bulunan sorumluluğun hukuki niteliği konusu açıklığa kavuşturulmuştur.
COVID-19 salgını sürecinde de uluslararası hava kargo taşımacılığı son hızıyla devam etmiştir. Öyle ki, ulusal hava kargo şirketimiz olan Turkish Cargo’nun yanı sıra bayrak taşıyıcı milli hava taşıma şirketimiz olan Türk Hava Yolları’nın bazı yolcu uçakları da pandemi sürecinde milletlerarası yardımlaşma ve uluslararası pazar payının korunması gayeleri ile uluslararası maske ve çeşitli tıbbi malzeme taşımada kullanılmıştır.
Dünyanın COVID-19 ile mücadelede an itibari ile bir numaralı silahı olan COVID-19 aşılarının tüm dünyaya nakliyesinde uluslararası hava yolu ile kargo taşımacılığı büyük rol oynamaktadır. Zira, her bir COVID-19 aşısının soğuk zincir ile nakliyesinde saklama koşullarının farklı olması, uluslararası hava yolu ile kargo taşımacılığı şirketlerinin son derece özenli davranmasını gerektirmektedir.
Çalışmamızda, dünyada 127 ülkeye hizmet veren global hava kargo markamız Turkish Cargo’nun uluslararası hava yolu ile kargo taşımacılığındaki yeri, önemi ve Türkiye ekonomisine katkıları da incelenmiştir. Pandeminin en yoğun tedbirlerinin alındığı süreçlerde de kritik bir görevde olan Turkish Cargo, süreklilik esası ile çalışarak UNICEF’in ihtiyaç sahibi ülkeler için tedarik ettiği COVID-19 aşılarını dünyanın dört bir yanına taşımış ve hava yolu ile soğuk zincir lojistiğindeki başarısını kanıtlamıştır.
Çalışmamız, araştırmamızın değerlendirildiği, tespit ve önerilerimizden oluşan sonuç bölümü ile sonlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

uluslararası hava yolu ile kargo taşımacılığı, hava kargo sözleşmeleri, ulıslararası hava yoluyla yük taşıma sözleşmeleri, uluslararası hava kargo taşıyıcısının sorumluluğu, COVID-19 pandemisi sürecinde Turkish Cargo

Kaynakça

• AKDENİZ, Umur: Taşıma İşleri Komisyoncusunun Taşıma İşini Üzerine Alması ve Bunun Hukuki Sonuçları, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Malatya, 2013, ss. 181-204.
• AKOĞLU, Bilal ve FİDAN, Yahya: Dünyada Hava Kargo Taşımacılığı Pazarı ve Türkiye’nin Yeri, Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, Karabük, 2020, ss. 30-51.
• APAYDIN, Duygu ve ATASOY, Ömer Adil (Tez Danışmanı): Uluslararası Hava Taşımalarında Taşıyıcının Yük ve Yolcu Taşıma Sözleşmelerinden Doğan Sorumluluğu (Hava Taşımaları), İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2020.
• ARKAN, Sabih: Karada Yapılan Eşya Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara, 1982.
• ATASOY, Ömer Adil ve APAYDIN, Duygu: Uluslararası Hava Yolu İşletmelerinin Covid-19 Pandemisi Nedeniyle Alması Gereken Önlemlerin Taşıyıcının Sorumluluğuna Etkileri ve Türk Hava Yolları Anonim Şirketi İşletmesi Örneği (Covid-19), 2nd International Covid-19 and Current Issues Congress, İstanbul, 2021, ss. 17-61.
• AYDIN, Erdal ve TAŞDEMİR, Murat: Havacılığın Kabus Yılı 2020: Havayollarının Covid-19 ve Önceki Krizlere Tepkileri & Yerde Kalan Uçaklar, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, Çanakkale, 2021, ss. 171-194.
• BAL, Ali: Hava-Uzay Araçlarının (Aerospacecraft) Hukuki Rejimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İzmir, 2014, ss. 1465-1528.
• BİRİNCİ UZUN, Tuba: Uluslararası Hava Taşımacılığında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara, 2015.
• BOZKURT BOZABALI, Burcu: Havayoluyla Yolcu Taşıma Sözleşmelerinde Taşıyanın Ölüm ve Cismani Zarardan Doğan Hukuki Sorumluluğu, Ankara, 2013.
• CANBOLAT, Ayşe Gül: Hava Taşıma Sözleşmesinde Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara, 2009.
• CLARKE, Malcolm: Contract of Carriage by Air, Londra, 2002.
• ÇEVİK, Veli Ahmet: Tarihin En Kapsamlı Soğuk Zincir Uygulaması: Koronavirüs (COVID-19) Aşısının Lojistiğinde Karşılaşılan Zorluklar, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, İstanbul, 2021, ss. 155-204.
• ERGİN, Berrin: Havayolları İşletmelerinde Tehlikeli Madde Kargolarının Yarattığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul Gelişim Üniversitesi İşletme Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2020.
• GÖLCÜKLÜ, İlyas: Hava Hukuku, İstanbul, 2018.
• İPEKÇİ, Emre ve TANYAŞ, Mehmet: Soğuk Zincir Lojistiği Uygulamaları ve Türkiye’de Soğuk Zincir Lojistiğinin Swot Analizi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Diyarbakır, 2021, ss. 46-64.
• KANER, İnci: Hava Hukuku Dersleri (Hususi Kısım), İstanbul, 1994.
• KILIÇOĞLU, Ahmet Mithat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2019.
• KIRMAN, Ahmet: Hava Yolu ile Yapılan Uluslararası Yolcu Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara, 1990.
• SÖZER, Bülent: Hava Yolu ile Yapılan Milletlerarası Taşımalarda Yolcunun Ölümü veya Yaralanması Sonucunda Doğan Zararlardan Taşıyanın Sorumluluğu (Yolcunun Ölümü veya Yaralanması), Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Ankara, 1978, ss. 765-818.
• SÖZER, Bülent: Havayolu ile Yapılan Uluslararası Taşımalarda Taşıyanın Sorumluluğunu Düzenleyen Varşova/Lahey Sisteminin Tadiline İlişkin 1999 Montreal Sözleşmesi (Montreal Sözleşmesi), Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, Ankara, 2001, ss. 141-192.
• SÖZER, Bülent: Türk Hukukunda ve Uluslararası Hukukta Hava Yolu ile Yük Taşıma Sözleşmesi (Yük Taşıma Sözleşmesi), İstanbul, 2009.
• TOPSOY, Fevzi: Taşınma Eşyası Taşımalarında Taşıyıcının Özel Yükümlülükleri, Ankara Barosu Dergisi, Ankara, 2014, ss. 21-46.
• TURHAN, Gökhan: Uluslararası Hava Taşımalarında Taşıyıcının Yüke İlişkin Sorumluluğu, İstanbul, 2016.
• UNCULAR, Muhittin Hasan: COVID-19 ve Turkish Cargo, Maltepe Üniversitesi Meslek Yüksek Okulu Havacılık Bülteni, İstanbul, 2021, ss. 12-15.
• ÜLGEN, Hüseyin: Hava Taşıma Sözleşmesi, Ankara, 1987.
• YALÇINKAYA, Akansel: Türk Havayolu Taşımacılığı Sektörünün Tarihsel Gelişimi ve Devlet Müdahaleleri (1933-2006), Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ankara, 2019, ss. 405-442.
• YILDIRIM BAŞ, Funda: Pandemide Aşılamanın Önemi ve COVID-19 Aşılama Çalışmaları, Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Isparta, 2021, ss. 245-248.
• https://ww4.ticaret.edu.tr/hav/wp-content/uploads/sites/111/2020/03/Hava-Kargo-ve-Tehlikeli-Maddeler.pdf, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://ww4.ticaret.edu.tr/hav/wp-content/uploads/sites/111/2020/03/Hava-Kargo-ve-Tehlikeli-Maddeler.pdf, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.iata.org/en/about/, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://fiata.com/who-we-are.html, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://ww4.ticaret.edu.tr/hav/wp-content/uploads/sites/111/2020/03/Hava-Kargo-ve-Tehlikeli-Maddeler.pdf, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.wto.org/, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.dw.com/tr/spacex-uzay-turizmine-ba%C5%9Fl%C4%B1yor/a-56412212, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/musk-uzay-reklamciligi-isine-giriyor,vVMEgBimJEqOkPIebEhD9g, Erişim Tarihi: 20.08.2021.
• https://www.iata.org/en/publications/store/live-animals-regulations/, Erişim Tarihi: 21.08.2021.
• https://casetext.com/case/johnson-v-american-airlines-inc-4?__cf_chl_jschl_tk__=pmd_6FiRT9VXJfo9JbC6xQi2SO91kLNYCGdRrwHe7VVKjqE-1629551701-0-gqNtZGzNAjujcnBszQiR, Erişim Tarihi: 21.08.2021.
• https://www.fsk-gmbh.de/etc/docs/trg.pdf, Erişim Tarihi: 05.10.2021.
• https://www.icao.int/secretariat/legal/List%20of%20Parties/WC-HP_EN.pdf, Erişim Tarihi: 22.08.2021.
• https://www.icao.int/secretariat/legal/List%20of%20Parties/Guatemala_EN.pdf, Erişim Tarihi: 22.08.2021.
• https://www.icao.int/about-icao/Pages/default.aspx, Erişim Tarihi: 22.08.2021.
• https://www.gesetze-im-internet.de/luftvg/BJNR006810922.html, Erişim Tarihi: 05.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/documents/Terminal_Ucretleri/ithalattt-01_01_2020.pdf, Erişim Tarihi: 17.09.2021.
• https://www.iata.org/en/about/members/airline-list/, Erişim Tarihi: 20.09.2021.
• https://www.iata.org/en/about/mission/, Erişim Tarihi: 20.09.2021.
• https://www.mfa.gov.tr/uluslararasi-sivil-havacilik-orgutu-_icao_.tr.mfa, Erişim Tarihi: 20.09.2021.
• http://web.shgm.gov.tr/tr/kurumsal/1--tarihce, Erişim Tarihi: 23.09.2021.
• http://web.shgm.gov.tr/tr/manset-haber/6657-turkiye-ile-maldivler-arasinda-, Erişim Tarihi: 23.09.2021.
• http://mevzuat.shgm.gov.tr/index.php/ikili-hava-ulastirma-anlasmalari/, Erişim Tarihi: 23.09.2021.
• http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/pdf/havacilik_isletmeleri/shy22.pdf, Erişim Tarihi: 23.09.2021.
• https://www.icao.int/secretariat/legal/List%20of%20Parties/MP4_EN.pdf, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
• http://web.shgm.gov.tr/tr/genel-duyurular/1088-hava-yoluyla-uluslararasi-tasimaciliga-iliskin-belirli-kurallarin-birlestirilmesine-dair-sozlesme-montreal-sozlesmesi-hakkinda, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/04/20090414-14.htm, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
• https://www.icao.int/secretariat/legal/Pages/2019_Revised_Limits_of_Liability_Under_the_Montreal_Convention_1999.aspx, Erişim Tarihi: 28.09.2021.
• https://law.justia.com/cases/federal/district-courts/FSupp/429/964/1554904/, Erişim Tarihi: 29.09.2021.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/COVID-19_pandemisi, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• https://www.icao.int/covid/cart/Pages/default.aspx, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• https://aci.aero/about-aci/overview/, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• https://www.icao.int/covid/cart/Pages/CART-Take-off.aspx, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• https://www.icao.int/covid/cart/Pages/Cargo-Module.aspx, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/genelgeler/2020/UOD-2020-2G_Rev02.pdf, Erişim Tarihi: 04.10.2021.
• https://apex.aero/articles/2021-01-21-four-star-alliance-airlines-achieve-diamond-rating-from-apex-healthsafety-powered-by-simpliflying/, Erişim Tarihi: 05.10.2021.
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=19025&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Yollar%C4%B1, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://investor.turkishairlines.com/documents/ana-sozlesme/AnaSozlesme_2015.pdf, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Hava_Yollar%C4%B1, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://www.kap.org.tr/tr/sirket-bilgileri/genel/1107-turk-hava-yollari-a-o, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://www.muglabarosu.org.tr/Upload/files/pdf/TTK%20Madde%20Gerek%C3%A7eleri.pdf, Erişim Tarihi: 12.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/tr/hakkimizda/turkish-cargo-hakkinda, Erişim Tarihi: 15.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/tr/haberler/bayrak-tasiyici-turkish-cargo-turkiyenin-ihracatina-deger-katiyor, Erişim Tarihi: 15.10.2021.
• https://investor.turkishairlines.com/documents/yillik-raporlar/2020-yillik-faaliyet-raporu_v2.pdf, Erişim Tarihi: 15.10.2021.
• https://covid19.who.int/, Erişim Tarihi: 16.10.2021.
• https://www.iata.org/en/pressroom/pr/2020-09-09-01/, Erişim Tarihi: 24.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/tr/haberler/turkish-cargo-100-milyon-doz-asiyi-dunyanin-dort-bir-yanina-tasidi, Erişim Tarihi: 24.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/tr/urun-ve-hizmetler/ozel-kargolar/tk-pharma, Erişim Tarihi: 24.10.2021.
• https://www.turkishcargo.com.tr/tr/haberler/turkish-cargo-unicefin-kovid-19-asilarini-tasiyor, Erişim Tarihi: 24.10.2021.