DOĞAL AFETLER SONRASI AFETZEDELERİN BESLENMESİ: 2023 KAHRAMANMARAŞ DEPREMİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 686 - 701, 18.10.2023

Tuba Aldemir

Öz

Doğal afetler, özellikle de deprem gibi yıkıcı etkisi büyük olan felaketler sonrası beslenme ve gıda güvenliği açısından ciddi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bu tür acil durumlarda insanların temel beslenme ihtiyaçlarını karşılamak ve sağlıklarını korumak hayati önem taşımaktadır. Yetersiz ve dengesiz beslenme; hastalıklara karşı direnci azaltırken, mevcut zorlu koşullarla mücadele etmeyi, yaşanan stres ve travma ile başa çıkmayı zorlaştırmaktadır. Bu nedenle afet dönemlerinde doğru bir beslenme programı oluşturulması ve bu konuda toplum bilincinin artırılması afet sonrası süreçte hayatta kalmak için kritik değere sahiptir. Bununla birlikte afetlere hazırlıklı olmak ve afet sonrası beslenme ihtiyacını karşılamak için otoriteler tarafından gerekli kaynağın sağlanması da bir o kadar önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’de 2023 yılı şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş ili merkezli deprem felaketi sonrası afetzedelerin beslenmesi ve beslenme ile ilgili yaşanan sorunların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. İleride yaşanabilecek afetlerde beslenme ihtiyacının hızlı ve güvenli bir şekilde karşılanması ve yaşanabilecek sorunların en aza indirilmesi açısından çalışmanın rehberlik edeceği düşünülmektedir. Çalışmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmış, katılımcılardan elde edilen veriler MAXQDA içerik analizi programı kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, afet sonrası süreçte depremzedelerin beslenmeyle ilgili en temel ihtiyaçlarının sıcak yemek ve gıda hijyeninin sağlanması olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğal Afet, Afetzede Beslenmesi, Deprem, Afet Yönetimi

Etik Beyan

Çalışmada kullanılan yöntem için İstanbul Esenyurt Üniversitesi Etik Kurul Başkanlığı’ndan 27.07.2023 tarihli ve 2023/07-14 no’lu etik kurul onayı alınmıştır.

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığı (2023). AFAD ve Tarihçesi. https://www.afad.gov.tr/afad-hakkinda
• Arca, D. (2012). Afet yönetiminde coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), 53-61.
• Aycan, S., Toprak, İ., Yüksel, B., Özer, H. & Çakır, B. (2002). Afet durumlarında beslenme hizmetleri. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Azzopradi, E. & Nash, R. (2016). A Framework for island destination competitiveness- perspectives from the island of Malta. Current Issues in Tourism, 19(3), 253-281. doi: 10.1080/13683500.2015.1025723.
• Batmacı, H. (2011). Depremde hasar gören bir binanın mantolama, perde ilavesi ve kat azaltılması yöntemi ile güçlendirilmelerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Chroust, G. (2017). ICT Support for Disaster Management. IDIMT-2017 Digitalization in Management, Society and Economy, 25th Interdiciplinary Information Management Talks, 6-8 September, Czech Republic: Trauner Verlag. (p:13-24).
• Çabuk, A. (2020). 2002 sonrası Türkiye Büyük Millet Meclisinde grubu bulunan siyasi partilerin beyannamelerinde afet ve acil durum. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(10), 189-205.
• Diaz, J. H. (2006). Global climate changes, natural disasters and travel health risks. Journal Of Travel Medicine, 13(6), 361-372. doi: 10.1111/j.1708-8305.2006.00072.x.
• Dünya Sağlık Örgütü (2000). The management of nutrition in major emergencies. Geneva: WHO.
• Edemen, M., Okkay, M., Tugrul, R., Kurt, M. Ş., Bircan, O., Yoldaş, H., ... & Aslan, A. (2023). Deprem nedir? Nasıl oluşur? Türkiye’de oluşmuş depremler ve etkileri nelerdir? Depremlere karşı alınabilecek tedbirler hususunda öneriler. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 10(93), 719-734. doi: 10.26450/jshsr.3584.
• Ekiz, D. (2003) Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayınları.
• Ergünay, O. (2009). Doğal Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma. Deprem Sempozyumu, 11-12 Kasım, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Ergünay, O. (1999). Acil yardım planlaması ve afet yönetimi. Uzman Der Dergisi, 6 (7), 10.
• Genç, F. N. (2007). Türkiye’de doğal afetler ve doğal afetlerde risk yönetimi. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 9(5), 201-226.
• Güler, E., Avcı, S. & Aladağ, Z. (2023). Earthquake risk prioritization via two-step cluster analysis and SWARA-ELECTRE Methods. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 41(2), 356-372. doi: 10.14744/sigma.2022.00105.
• Hussain, E., Kalaycıoğlu, S., Milliner, C. W. & Çakır, Z. (2023). Preconditioning the 2023 Kahramanmaraş (Türkiye) Earthquake Disaster. Nature Reviews Earth & Environment, 4, 287-289. doi: 10.1038/s43017-023-00411-2.
• Kadıoğlu, M. (2008). Modern, bütünleşik afet yönetimin temel ilkeleri. M. Kadıoğlu, E. Özdamar (Ed.), Afet zararlarını azaltmanın temel ilkeleri içinde. Ankara: Japonya Uluslararası İş Birliği Ajansı (JICA) Türkiye Ofisi.
• Karaağaç, D., Karaman, H. & Aktuğ, B. (2019). Kahramanmaraş ve Adıyaman illerinin afetselliğinin incelenmesi ve mekânsal analiz teknikleriyle yerleşime uygun alanların belirlenmesi. Türk Deprem Araştırma Dergisi, 1(2), 123-133.
• Karaman, Z. T. (2017). Afet yönetimine giriş ve Türkiye’de örgütlenme. Z. Toprak Karaman, A. Altay (Ed.), Bütünleşik afet yönetimi içinde (1-39). İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Keyifli, N. (2021). OECD Ülkelerinde doğal afetlerin bütçe açıkları üzerine etkisi: Dinamik panel veri analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 303-318. doi: 10.30794/pausbed.829833.
• Kuckartz, U. & Radiker, S. (2019). Analyzing qualitative data with MAXQDA text, audio and video. New York: Springer International Publishing.
• Leaning, J. & Guha-Sapir, D. (2013). Natural disasters, armed conflict and public health. The New England Journal of Medicine, 369, 1836-1842. doi: 10.1056/NEJMra1109877.
• Lillywhite, B. & Wolbring, G. (2022). Emergency and disaster management, preparedness and planning (EDMPP) and the ‘Social’: A scoping review. Sustainability, 14(20), 1-50. doi: 10.3390/su142013519.
• Obut Bilim, Z. & Ayık, U. (2023). Duvarlar bize ne söyler? 06 Şubat 2023 depremlerinin duvar yazıları üzerinden analizi. R. Aslan, İ. E. Tarakçı (Ed.), Asrın felaketi sosyoekonomik etkileri içinde. İstanbul: Efe Akademi Yayınları.
• Oyanık, M. & Cengiz, E. (2020). Afet bilinci ve kader ilişkisi: Gümüşhane örneği. The Journal Of International Scientific Researches, 5(Ek), 87-101. doi: 10.23834/isrjournal.845823.
• Öney, B. & Akman, K. (2022). Afet durumlarında beslenme hizmetleri. Afet ve Risk Dergisi, 5(1), 239-246. doi: 10.35341/afet.1058795.
• Özer, Y. E. (2017). Afet konusundaki algı ve yerel aktörlerin sorumlulukları. Sayıştay Dergisi, (106), 1-34.
• Özgen, N., Eser Ünaldı, Ü. & Bindak, R. (2011). Öğretmen adaylarının doğal afetler konusuna yönelik “Etkili Öğrenme Biçimleri”nin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 303-323. doi: 10.32433/eje.666511.
• Öztürk, İ. & Koçak, Ç. (2017). Türk Kızılayı afetlerde beslenme kılavuzu. Ankara: Türk Kızılayı.
• Perry, R. W. & Lindell, M. K. (2003). Preparedness for emergency response: Guidelines for the emergency planning process. Disasters, 27(4), 336-350. doi: 10.1111/j.0361-3666.2003.00237.x.
• Şahin, Ş. & Üçgül, İ. (2019). Türkiye’de afet yönetimi ve iş sağlığı güvenliği. Afet ve Risk Dergisi, 2(1), 43-63. doi: 10.35341/afet.498594.
• Şengün, H. & Küçükşen, M. (2019). Afet yönetimi eğitimi niçin gerekli? Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(46), 193-211.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies for ensuring trustworthinessin qualitative research projects. Education for Information, 22(2), 63-75. doi: 10.3233/EFI-2004-22201.
• Telli, S. G. & Altun, D. (2023). Türkiye’de deprem sonrası çevrimiçi öğrenmenin vazgeçilmezliği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(2), 125-136. doi:10.32329/uad.1268747.
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (2023). 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremler Ön Gözlem Raporu. https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/gidamo_rapor_subat2023.pdf.
• Uçuk, C. (2023). Afet gastronomisi kapsamında gastronomi ve mutfak sanatları bölümleri için afet durumlarında mutfak yönetimi dersi önerisi. Journal Of Gastronomy Hospitality and Travel, 6(1), 459-471.
• Ünür, E. (2021). Afet Yönetiminde toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Doğal afetlerde cinsiyete dayalı zarar görebilirlik farkı. İstanbul Aydin Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 351-381. doi: 10.17932/IAU.IAUSBD.2021.021/iausbd_v13i2003.
• Yeşildal, A. (2020). Doğal afetlerle mücadelede yerel yönetimlerin rolü ve kapasite sorunları: Esnek şehir uygulaması. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4(1), 87-116.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (6.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A. (2022). Afet ve acil durumlarda beslenme gereksinimleri. E. Aksoy Kendilci, S. Oğur (Ed). Afet ve acil durumlarda beslenme yönetimi içinde. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Zhao, J-J., Chen, Q., Yang Y-H. & Xu, Q. (2023). Coseismic faulting model and post-seismic surface motion of the 2023 Turkey–Syria earthquake doublet revealed by InSAR and GPS measurements. Remote Sensing, 15(13):3327. doi: 10.3390/rs15133327.