SOCIAL BOUNDARIES, SPACE AND CONTAINMENT: REFLECTING ON COMMUNICATION FORMS OF POWER IN THE DOCUMENTARY OF LIFE IN DEPO MENTAL HOSPITAL

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 4, 1145 - 1164, 18.10.2023

Sevil Bal

Öz

“Insanity” is a notion which has existed since the First Age as a neutral concept; but transformed into “mind’s negative form” within the framework of it’s interaction with the transformation of capitalist form of organization in Europe after the 17. and 18. centuries, narratives like modernity, enlightenment, and rationalization. Research conducted on insanity points to this transformation process of its understanding. Insanity’s position in the confinement-power mechanism occurs as a research problem that is as important as the notion itself. Mental Hospitals are spatial construction practices in which the transformation of insanity, and reclamation, power relationship can be seen through a standardized everyday life practice. From this perspective, the place is the observation tower of all these relations. In this study, insanity and insanity-confinement relations were defined by Foucault’s assessment. Then an evaluation on the relationship between place-everyday life was made by examining mental hospitals shown in “STORAGE: Life in Mental Hospital” through Lefebvre’s, and Harvey’s thoughts on place-everyday life. However, through the qualitative research method and discourse analysis technique, the aim is to examine the inherent and external establishment of power in mental hospitals as a social space, and the discourse and communication styles they produce, through the documentary film. As a result of the employee, structure, and action in the context of power and communication; It was concluded that it was visible in three main axes: "spatial arrangement", "daily life routine" and "hospital practices".

Anahtar Kelimeler

Communication, Society, Place, Mental Hospitals, Power

TOPLUMSAL SINIRLAR MEKAN VE KAPATILMA: “DEPO: AKIL HASTANESİNDE HAYAT” BELGESELİNDE İKTİDARIN İLETİŞİM BİÇİMLERİ ÜZERİNE DÜŞÜNMEK

Öz

İlk Çağ’dan bu yana; özellikle 17. ve 18. yüzyıldan itibaren Avrupa’da kapitalist örgütlenme biçimi, modernite, aydınlanma ve rasyonelleşmenin bir sonucu olarak “delilik” kavramı, “akıl ile negatif karşıtlığı” ekseninde kurularak yeniden inşa edilen bir kavramdır. Bu açıdan, delilik olgusunun toplumsal, kültürel, siyasal, iktisadi, sembolik ve mekânsal kavranışındaki dönüşüm süreci ile iktidar mekanizmasıyla ilişkilenme formları da farklılaşmaktadır. Bir toplumsal sınır deneyimi kuran, “kapatılma” ve “ıslah” sürecini mekânsal, sosyo-kültürel denetim ve stigma yoluyla meşrulaştıran akıl hastaneleri; iktidarın bu alan ve deneyimi üzerinde inşa ettiği gündelik yaşam ve iletişim pratiğini görünür kılan sosyolojik bir inceleme alanı olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmanın amacı; delilik, kapatılma, akıl hastaneleri, mekan, gündelik yaşam ve iktidar kavramlarını Foucault, Lefebvre ve Harvey’in kuramsal eksenlerinden hareketle tartışmak; nitel araştırma yöntemi ve söylem analizi tekniği yoluyla, “DEPO: Akıl Hastanesinde Hayat” belgesel filmi üzerinden toplumsal bir mekan olarak akıl hastanelerinde iktidarın içkin ve dışsal kuruluşunu, ürettiği söylem ve iletişim biçimlerini incelemektir. Çalışanın sonucunda iktidarın ve iletişimi bağlamında yapı ve eylemin; “mekânsal dizilim”, “gündelik yaşam rutini”, “hastane uygulamaları” olmak üzere üç ana eksende görünür olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İletişim, Toplum, Mekan, Akıl hastaneleri, İktidar

Kaynakça

• Arslan-Avar, Adile (2009), “Lefebvre’in Üçlü -Algılanan Tasarlanan Yaşanan- Mekan Diyalektiği”, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Dosya Dergisi, (17): 7-16. http://www.mimarlarodasiankara.org/dosya/dosya17.pdf (Erişim Tarihi, 17.05.2022)
• Akdiş-Aslanoğlu, Rana (1998), Kent, Kimlik ve Küreselleşme (Bursa: Asa Kitabevi).
• Bateson, Gregory (2000), Steps to an Ecology of Mind: Collected Essays in Anthropology, Psychiatry, Evolution, and Epistemology. (University of Chicago Press). ISBN 9780226039053.
• Bateson, Gregory (2002), Mind and Nature: A Necessary Unity (Hampton Press). ISBN 9781572734340.
• Bentham, Jeremy (2008), Panopticon: Gözün İktidarı (İstanbul: Su Yayınları).
• Canpolat, Nesrin (2003), “Michel Foucault”, Rigel, Nurdoğan, Gül Batuş, Güleda Yücedoğan ve Barış Çoban (Der.), Kadife Karanlık (İstanbul: Su Yayınları): 75-130.
• Cantek, Levent (2005), Gündelik Yaşam ve Basın (1945-1950) Basında Gündelik Yaşama Yansıyan Tartışmalar. Doktora Tezi. (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Cooper David (1967), Psychiatry and Anti-psychiatry (London: Tavistock).
• Cooper David (1980), The Language of Madness (Harmondsworth: Penguin).
• Cevizci, Ahmet (1997), Felsefe Sözlüğü (İstanbul: Ekin Yayınları).
• Deleuze, Gilles. (2017), Kritik ve Klinik (İstanbul: Norgunk Yayıncılık).
• Foucault, Michel (1987), Söylemin Düzeni (İstanbul: Hil Yayınları) (Çev. Turhan Ilgaz).
• Foucault, Michel (2000a), Hapishanenin Doğuşu (Ankara: İmge Kitabevi) (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay).
• Foucault, Michel (2000b), Özne ve İktidar (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay).
• Foucault, Michel (2005), Büyük Kapatılma (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev. Işık Ergüden, Ferda Keskin).
• Foucault, Michel (2013). Deliliğin Tarihi (Ankara: İmge Kitabevi) (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay).
• Foucault, Michel (2014). Akıl Hastalığı ve Psikoloji (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev. Emre Bayoğlu).
• Gardiner, Michael E. (2006), “Everyday Knowledge” Theory Culture and Society 23(2-3): 205-207 http://tcs.sagepub.com/content/23/2-3/205.full.pdf+html (Erişim tarihi 23.8.2023).
• Goffman, Erving (2015). Tımarhaneler: Akıl Hastalarının ve Kapatılmış Diğer Kişilerin Toplumsal Durumu Üzerine Denemeler (Ankara: Heretik Yayınları) (Çev. Ebru Arıcan).
• Harvey, David (1996), Justice, Nature and The Geography of Difference (Oxford: Blackwell).
• Harvey, David (1999), Postmodernliğin Durumu (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Sungur Savran).
• Harvey, David (2003), Sosyal Adalet ve Şehir (İstanbul: Metis Yayınları) (Çev. Mehmet Moralı).
• Kılıçbay, Mehmet Ali (2013), “Sunuş”, Deliliğin Tarihi (Ankara: İmge Yayınları) (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay): 7-16. Canpolat, Nesrin (2003), “Michel Foucault”, Rigel, Nurdoğan, Gül Batuş, Güleda Yücedoğan ve Barış Çoban (Der.), Kadife Karanlık (İstanbul: Su Yayınları): 75-130.
• Laing, Ronald ve Esterson, Aaron (2016), Sanity, Madness and the Family (London: Routledge).
• Lefebvre, Henri (1991), The Production of Space (Oxford: Blackwell).
• Sarup, Madan (2004), Post-yapısalcılık ve Post-modernizm (Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları) (Çev. Abdülbaki Güçlü).
• Schutz, Alfred ve Thomas Luckmann (1973), The Structures of the Life-World (Evanston: Northwestern University Press).
• Szasz, Thomas (1991). Ideology and Insanity: Essays on the Psychiatric Dehumanization of Man (New York: Syracuse University Press).
• Szasz, Thomas (2007). The Medicalization of Everyday Life (New York: Syracuse University Press).
• Shields, Robert (1991), Places on The Magrin: Alternative Geographies of Modernity (London: Routledge).
• Urhan, Veli (2000), Michel Foucault ve Arkeolojik Çözümleme (İstanbul: Paradigma Yayınları).
• Yanıkkaya, Berrin (2009), “Gündelik Hayatın Suretinde: Öteki Korkusu, Görsel Şiddet ve Medya”, Barış Çoban (Der.), Medya, Milliyetçilik, Şiddet (İstanbul: Su Yayınları): 11-27.
• Yılmaz, Volkan (2012), İnsan Hakları ve Karşılaştırmalı Sosyal Politika Yaklaşımı Işığında Türkiye'de Ruh Sağlığı Politikaları: Tespitler ve Öneriler (İstanbul: RUSİHAK Yayınları).