OY VERME DAVRANIŞININ TÜRKİYE’DEKİ X-Y-Z KUŞAKLARI BAĞLAMINDA KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 116 - 136, 01.08.2024

Gamze Turgaylı Zengin Suat Taşkesen

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’deki X, Y ve Z kuşaklarının oy kullanma davranışları analiz edilerek, bunlar aralarındaki benzerlikler ve farklılıkların ortaya konulması hedeflenmiştir. Bu amaçla, oy verme davranışına ilişkin yaklaşımlar göz önünde bulundurularak, ilgili kuşakların oy verme sürecinde dikkate aldıkları unsurlar karşılaştırılmış ve böylelikle elde edilen veriler ışığında kuşak farklılıklarıyla seçmen davranışları arasındaki ilişki analiz edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bütününde, oy kullanma davranışına ilişkin literatürde öne çıkan sosyolojik yaklaşım, sosyo-psikolojik yaklaşım ve rasyonel tercih yaklaşımının ayrıt edici özellikleri göz önüne alınarak kod haritası oluşturulmuştur.
Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenolojik yaklaşım tercih edilmiş olup, görüşmeler yarı yapılandırılmış mülakat yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini X, Y ve Z kuşak üyeler oluşturduğundan dolayı her kuşağa karşılık gelecek örneklem sayısı sekiz kişi olarak belirlenmiş, çalışma boyunca toplam 24 katılımcı ile yüz yüze görüşmeler yürütülmüştür.
Çalışma soncunda elde edilen verilerde, Türkiye’de kuşaklar arası oy verme davranışlarında çeşitli benzerlik ve farklılıkların olduğu gözlemlenmiştir. X kuşağının oy verme davranışında, sosyolojik unsurların daha baskın olduğu; aile, sosyal çevre, parti gibi sosyal ve siyasal dinamikler aracılığıyla, grup odaklı kolektif oy verme davranışının görece daha yaygın olduğu anlaşılmaktadır. Y kuşağında ise sosyolojik ve sosyo—psikolojik unsurların etkisinin Y kuşağında daha sönük olduğu; daha çok stratejik oy kullanmaya dayanan rasyonel tercihlerin belirleyici olduğu belirlenmiştir. Son olarak, aynı zamanda sosyal medya da denilen paralel bir sosyal evrenin içine doğan Z kuşağında ise özellikle aile ve sosyal çevreden kaynaklı sosyolojik unsurların sınırlı bir etkiye sahip oldukları, buna karşın bireysellik temelli rasyonel tercihlerin de ön planda olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Oy Verme Davranışı, Siyasal Davranış, Kuşaklar ve Siyaset, Siyasal Sosyalleşme, Kuşak Çalışmaları

Etik Beyan

Kapadokya Üniversitesi Etik Komisyonundan izin alınmıştır. İlgili karar dosya kısmında gönderilmiştir.

Kaynakça

• Adıgüzel, O., Batur, H. Z., Ekşili, N. (2014). "Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar", Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:19, ss: 165-182.
• Akgün, B. (1999). “Türkiye’de Seçmen Davranışının Ekonomi Politik’i Üzerine Bir Model Denemesi”, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 14, s. 62-74.
• Berkup, S. B. (2014). Working With Generations X And Y In Generation Z Period: Management Of Different in Business life. Mediterranean Journal of Social Sciences, 9(19).
• Binark, M. (2017). "Algoritmaların Yarattığı Yankı Odaları ve Siyasal Katılım Olanağı veya Olanaksızlığı", Varlık Dergisi, Sayı 1317, ss: 19-23.
• Bolland, E., & Lope, C. (2014). Generations and Work. New York: Palgrave Mcmillan.
• Bourdieu, P. (1990). The Logic Of Practice. Stanford University Press, Stanford.
• Çavuşoğlu, S., & Yalçın, M. (2021). Üniversitelerde Kuşaklararası Farklılık ve Erişilebilirlik: Kavramsal Bir Değerlendirme. Third Sector Social Economic Review, 50(2), 1021-1045.
• Çetin Aydın, G., Başol, O. (2014). "X ve Y Kuşağı: Çalışmanın Anlamında Bir Değişme Var Mı?", Ejovec (Electronic Journal Of Vocational Colleges), Cilt: 4, Sayı: 4, ss:1-15.
• Çetin, C., Karalar, S. (2016). "X, Y ve Z Kuşağı Öğrencilerin Çok Yönlü ve Sınırsız Kariyer Algıları Üzerine Bir Araştırma", Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 28, ss. 157-197.
• Downs, A. (1957). An Economic Theory Of Democracy. Harper&Row Publishers, New York.
• Fiske, S. T., & Kinder, D. R. (2020). The New Political Psychology of Voting. D. Osborne & C. G. Sibley (eds.), The Cambridge Handbook of Political Psychology, Cambridge University Press, 135-154. https://doi.org/10.1017/9781108566483
• Giarla, V. (2019). Generational Social Media: How Social Media Influences The Online And In-Person Relationships Of Gen X, Gen Y And Gen Z. Salem State University Digital Repository. https://digitalrepository.salemstate.edu/handle/20.500.13013/699.
• Heywwod, A. (2007). Siyaset. Ankara: Adres Yayınları.
• Gökçe, S. A., & Alkan, A. (2021). “The Socio-Psychological Factors Affecting the Voting Behaviour of the Postgraduate Politics Students: A Q-Methodology Study”, Frontiers in Psychology. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.671029.
• Jorgensen, B. (2003). “Baby Boomers, Generation X, and Generation Y? Policy İmplications for Defence Forces in the Modern Era”, Foresight, Vol: 5, No: 4, pp: 41-49.
• Kayıkçı Yalçın, M. ve Bozkurt Kurtluk, A. (2018). Dijital Çağda Z ve Alpha Kuşağı, Yapay Zekâ Uygulamaları ve Turizme Yansımaları. Sosyal Bilimler Metinleri, 1, 54-64.
• Lazarsfeld, P. F., Berelson, B. ve Gaudet, H. (1944). The People’s Choice. Columbia University Press, USA.
• Levickaite, R. (2010). "Generations X, Y, Z: How Social Networks Form The Concept Of The World Without Borders (The Case Of Lithuania)", LIMES, Vol: 3, No: 2, pp: 170-183.
• Luhmann, N. (2004). Law as a Social System. New York: Oxford.
• Oxford Academic. (2020). “Evidence Base for Generational Differences: Where Do We Go from Here?”, Work, Aging and Retirement, Vol: 6, No: 1, pp: 1-16.
• Seemiller, C., & Grace, M. (2019). Generation Z: A Century in the Making. London and New York: Routledge.
• Taşkesen, S. (2021). Aidiyet Siyaseti: İçerilme, Dışlanma, Siyasal Tercihlerimiz. Ankara. Nika Yayınevi.
• Verschraegen, G. (2006). Systems theory and the paradox of human rights. Chris Thornhill and Michael King (eds) Luhmann on Law And Politics: Critical Appraisals And Applications, Oxford: Hart Publishing, 101-126.