OKUL YÖNETİCİLERİNİN KÜLTÜREL LİDERLİĞİ İLE ÖĞRETMENLERİN AKADEMİK İYİMSERLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 4, 23 - 40, 30.10.2024

Kerim Ökmen , Aynur B. Bostancı

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul yöneticilerinin kültürel liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin akademik iyimserlikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma, ilişkisel tarama modeline göre tasarlanmıştır. Araştırmanın evrenini 2023-2024 eğitim öğretim yılında Uşak ilinde devlet okullarında görev yapan öğretmenler oluştururken, örneklemi olarak kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemiyle seçilen 373 öğretmendir. Araştırmada veriler, "Kültürel Liderlik Ölçeği" ve "Okul Akademik İyimserlik Ölçeği" kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, öğretmenlerin yöneticilerin kültürel liderlik düzeyleri algısı, kültürün oluşturulması, kültürün benimsenmesi, ve kültürün yönetilmesi boyutlarında yüksek seviyededir. Öğretmenlerin okul yöneticilerinin kültürel liderlik düzeyleri algıları arasında, cinsiyet, kıdem, aynı okulda çalışma süresi ve okulun yerleşim yeri değişkenlerine göre farklılık bulunmamaktadır. Öğretmen algıları çalışılan okul düzeyi ve eğitim durumu değişkenlerine göre ise farklılaşmaktadır. Öğretmenlerin akademik iyimserliklerinin öz yeterlilik boyutunda çok yüksek, güven boyutunda ve akademik vurgu boyutunda orta düzeyde tespit edilmiştir. Öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri cinsiyet, görev yapılan okul düzeyi, kıdem, eğitim durumu ve aynı okulda çalışma sürelerine göre farklılık göstermektedir. Okulun bulunduğu yerleşim yeri değişkeni ise, öğretmenlerin akademik iyimserlikleri üzerinde farklılık oluşturmamıştır. Yine araştırmada, okul yöneticilerinin kültürel liderlikleri ile öğretmenlerin akademik iyimserlikleri arasında anlamlı, pozitif yönlü orta düzeyde ilişkilere rastlanmıştır. Ayrıca araştırma, okul yöneticilerinin kültürel liderlik düzeylerinin, öğretmenlerin akademik iyimserliklerini anlamlı bir şekilde yordadığını ortaya koymuştur. Okul yöneticilerinin kültürel liderlik düzeyleri arttıkça, öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeylerinin artacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel liderlik, akademik iyimserlik, kültür yönetimi, özyeterlilik, akademik vurgu

Kaynakça

• Aksu, A., Fırat, A. G. N. Ş., & Şahin, A. G. İ. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin kültürel liderlik davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 36(36), 490-507.
• Altınmakas Semizler & Bostancı, A. B. (2021). Okul içi politik taktikler ile öğretmenlerin okul akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi [Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction], 9(1), 17-34.
• Azimi, M., & Akan, D. (2019). Öğretmenlerin iş doyumu düzeyleri. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 3(2), 126-138.
• Ay, M. H. (2014). Okul yöneticilerinin kültürel liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel güven düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Baker III, G. A. (1992). Cultural Leadership: Inside America's Community Colleges. American Association of Community and Junior Colleges (AACJC), Publicatons Sales, PO Box 1737, Salisbury, MD 21802.
• Balkar,B.(2015). Okul Müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarının simetrik ve asimetrik okul kültürü bağlamında incelenmesi. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), Special Issue 4: 274-287.
• Bostancı,A Yurdakul, A & Bülbül, S.(2018). Öğretmenlerin okullarına yönelik örgütsel güven düzeyleri ile akademik iyimserlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. International Congress on Science and Education (ICSE2018) Uluslararası Bilim ve Eğitim Kongresi (23-25 Mart 2018). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon
• Bostancı, A. B., & Tosun, A., & Doğan, O. (2020). The relationship between schools’ dna profiles and teachers’ school academic optimism. International Online Journal of Educational Sciences, 12(4), 85- 99.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı(4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çağlar, Ç. (2013). Akademik iyimserlik düzeyinin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 260-273.
• Çağlar, Ç. (2014). Okulların akademik iyimserlik düzeyleri ile değişime açıklık düzeyleri arasındaki ilişki. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(1), 94-113.
• Çoban, D., & Demirtaş, H. (2011). Okulların akademik iyimserlik düzeyi ile öğretmenlerin örgütsel bağlılığı arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(3), 317-348.
• Çek, F. (2011). Bağımsız anaokulu ve ilköğretim okulu müdürlerinin kültürel liderlik davranışları ile okul öncesi öğretmenlerinin ış doyumu arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Demirhan, G.(2022). Okul liderliğinin kültürel değerlere ilişkin rolleri. Okul Liderliğine Bütüncül Yaklaşım (Editörler: Aynur B.Bostancı & Seval Koçak). Anı yayıncılık. Ankara
• Gedikoğlu, T., Şahin, S., & Büyükelbaşı, Ö. (2004). İlköğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik davranışlarına ilişkin yönetici ve öğretmen algıları. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(19), 73-84.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for windows step bysstep: A simple guide and reference. Baston: Allyn & Bacon.
• Gömleksiz, M. N., & Serhatlıoğlu, B. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin öz-yeterlik inançlarına ilişkin görüşleri. Electronic Turkish Studies, 8(7), 202-221.
• Hoy, A. W., Hoy, W. K., & Kurz, N. M. (2008). Teacher's academic optimism: The development and test of a new construct. Teaching And Teacher Education, 24(4), 821-835.
• Hoy, W. K., Tarter, C. J., & Hoy, A. W. (2006). Academic optimism of schools: A force for student achievement. American Educational Research Journal, 43(3), 425-446.
• Kahya, S. (2020). Eğitim yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmen motivasyonuna etkisi (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Karaköse, T. (2008). The perceptions of primary school teachers on principal cultural leadership behaviors. Educational Sciences: Theory and Practice, 8(2), 569-579.
• Kurt, Ş. & Bostancı, A.B. (2018). Öğretmenlerin politik yetileri ile okulların akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişki. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(3), 119-135.
• MacPherson, K., & Carter, C. (2009). Academic optimism: the possible benefits over current discipline policies. Journal of cross-disciplinary Perspectives in Education, 2(1), 59-69.
• Mavioğlu, M. (2014). Ortaöğretim okullarında görev yapan okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin karar verme stratejilerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Maya, İ. (2017). İlkokul öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin kültürel liderlik davranışlarını gösterme düzeyleri. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15(29), 107-126.
• McGuigan, L., & Hoy, W. K. (2006). Principal leadership: creating a culture of academic optimism to improve achievement for all students. Leadership And Policy In Schools, 5(3), 203-229.
• Metlilo, E. (2022). Öğretmenlerin kültürel değerleri ile kültürel liderlik algıları ve sınıf yönetimi yaklaşımları arasındaki yordayıcı ilişkiler: Kosova-Türkiye karşılaştırması (Yayınlanmamış Doktora Tezi).İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul
• Özdemir, M., & Pektaş, V. (2017). Sosyal adalet liderliği ve okul akademik iyimserliği ilişkisinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 576-601.
• Özdemir, S., & Kılınç, A. (2014). The relationship between bureaucratic school structure and teachers' level of academic optimism/Bürokratik okul yapısı ile öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(1), 1-23.
• Palavan, Ö., & Donuk, R. (2016). Kırsal kesimde görev yapan öğretmenlerin sorunları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 109-128.
• Sarikaya, B. (2019). Kırsal Kesimde Görev Yapan Türkçe Öğretmenlerinin Türkçe Öğretiminde Karşılaştıkları Sorunlar Ve Çözüm Önerileri (Muş İli Örneği). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 151-171.
• Seligman, M. E. (2002). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. Handbook of positive psychology, 2(2002), 3-12.
• Sevinç, F. (2023). Liselerde görev yapan öğretmenlerin kolektif öğretmen yeterliği algı düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış tezsiz yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi. Denizli.
• Smith, P. A., & Hoy, W. K. (2007). Academic optimism and student achievement in urban elementary schools. Journal Of Educational Administration, 45(5), 556-568.
• Şarkaya Seven, S. (2019). Öğretmenlerin örgütsel sinizm tutumları ile sosyal kaytarma davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Pamukkale ilçesi örneği) (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Ugar, Y. (2019). Okul müdürlerinin liderlik uygulamaları ile öğretmenlerin motivasyonu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi,İstanbul.
• Uygur, M. (2021). İlkokul yöneticilerinin kültürel liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel imajı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 15-31.
• Yıldırım, B. (2005). Eğitim Örgütlerinde Kültürel Liderlikle Meslek Ahlaki İlişkisi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(13), 8-27.
• Yılmaz, E., & Kurşun, A. (2015). Okulların örgütsel kültürü ile akademik iyimserliği arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 46-69.
• Yıldırım, B. (2001). Okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin iş doyumuna ve meslek ahlakına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Zincirli M.&, Zincirli Ö. (2017). Kolektif Yeterlik İnancına Dair Öğretmen Algılarının İncelenmesi, III St International Symposıum On Socıal Scıences, Kahramanmaraş Sütçü İmam University, Türkiye