SAĞLIK YÖNETİMİNDE EHLİYET VE LİYAKAT ALGISINA YÖNELİK NİTEL BİR ANALİZ

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 255 - 274, 31.07.2025

Erdem Dibek , Mehmet Cural

Öz

Sağlık hizmetlerinin sunumunda yöneticilerin liyakat ve ehliyeti ön plana çıkmaktadır. Literatürde bu kavramların kapsamlı tanımları yapılamadığından muğlak kavramlarla açıklanmaya çalışılmaktadır. Bu durum aslında var olan liyakate yönelik anlayışlarının görülmesini engellemekte ve kişilerin sadece sahip oldukları kriterlere bağlı bir liyakat değerlendirmesine tabi tutulmasına sebebiyet verebilmektedir. Haliyle aynı kriterlere sahip kişinin kriterlerinde herhangi bir değişim olmadığı halde birine göre liyakatli bir başkasına göre liyakatsiz görülebilmesini açıklayamamaktadır. Bu çalışmada, bu durumun arkasında yatan nedenleri açıklığa kavuşturmak amaçlanmaktadır. Zira sahip oldukları muğlaklık ortadan kaldırıldığında, mümkün mertebe aynı şeyin anlaşıldığı somutlaşmış bir ehliyet ve liyakate ulaşılabileceği düşünülmektedir. Bu kapsamda yöneticiler, sağlık çalışanları, doktorlar ve hasta/hasta yakınlarından oluşan 30 katılımcıyla yüz yüze mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Değerlendirmelere göre liyakatin ehliyeti de kapsayan genişlikte, birbirinin tamamlayıcısı, olmazsa olmaz ve gerek şart kavramlar olarak algılandığı görülmüştür. Sağlık hizmetlerinin daha göz önünde bulunan üst düzey yöneticilikleri için cesaret edilemeyen kayırmacı girişimlerin alt kademe yöneticiliklerde daha fazla yapılabilir olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ehliyet , Liyakat , Yönetim , Sağlık Hizmetleri Yönetimi

Kaynakça

• Acar, O.K. ve Ertek M.Y. (2019). Türk Yönetim Tarihinde Liyakat: Siyasetnamelerden Günümüze Liyakat Açmazı.1.Baskı. Ankara: Astana Yayınları.
• Aktan, C. Can ve Çoban, H. (2017). Kamu Sektöründe İyi Yönetişim İlkesi, http://www.canaktan.org/politika/kurum-devyonetimi/aktan-cob.n.pdf, Erişim Tarihi: 19.06.2017)
• Ak, M. ve Sezer, Ö. (2018). Kamu Personel Sisteminde Çalışanların Görevde Yükselmesinde Kayırmacılık Sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.23, Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı,739-757.
• Al, H. (2019). Woodrow Wilson ve İdarenin İncelenmesi: Reform Bağlamında Yeniden Okumak. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(3), 538-545.
• Aydın, N. (2012). Weberyen Bürokraside Liyakat ve Türk Kamu Bürokrasisinden Bir Kesit: Siyasetin Bürokrasi İronisi. Sayıştay Dergisi, Sayı:85, Nisan-Haziran 2012, 51-67.
• Bryman, A. (2006). Integrating quantitative and qualitative research: how is it done?, London Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, 97-113.
• Canman, D. (2000). İnsan Kaynakları Yönetimi. Ankara: Yargı Yayınevi.
• Dinçer, Ö. (2017). Bilgi ve Hikmet Sahiplerinden Yönetim Dersleri. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Dinçer, Ö. (2019a). Kamu Yönetimi Adabı; Geleneğin İzinde Modern bir Siyasetname. İslam Medeniyeti Araştırmaları 37. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Durak, İ. ve Yücel, A. (2010). Ahiliğin Sosyo-ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 151-168.
• Ergül, E. (2017). Mevlânâ Perspektifinden Kamu Yönetiminde Liyakat ve Ehliyet İlkesi. Ombudsman Akademik, Kamu Denetçiliği Kurumu, Sayı 6, 79-205.
• Fukuyama, F. (2008). Devlet İnşaası, 21. Yüzyılda Dünya Düzeni ve Yönetişim. Devrim Çetinkasap (Çev). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gökcan, Ö. (2018). Machiavelli ve Nizamülmülk’te Devlet Yönetimi: Hükümdar (Prens) ve Siyasetname Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 6, 6(12), Bahar 2018.
• Göze, A. (2000). Siyasal düşünceler ve yönetimler (9. Baskı), Yayın No: 515, İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Güler, B. A. (2005). Kamu Personeli: Sistem ve Yönetim, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Günay, Ö. F. (2004). Üst Düzey Kamu Yöneticilerinin Yetiştirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Yönetim Bilimleri) Anabilim Dalı, Ankara.
• Günay, Ö.F. (2005). Türkiye’de kamu yöneticisi nasıl yetiştirilmelidir?. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Güneyi, A. (2021) Türk Kamu Personel Sisteminin Liyakatle İlgili Problem Sahaları Üzerine Değerlendirme, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1054-1089.
• Güran, S. (1980). Memur Hukukunda Kayırma ve Liyakat Sistemleri. İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Harrell, M. C. & Bradley, M. A. (2009). Data Collection Methods Semi-Structured İnterviews and Focus Group, National Defense Research Institute, 1-140.
• Hobbes, T. (2010). Leviathan, Semih Lim (Çev). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Horowitz, I. L. (Ed.). (2002). Veblen's Century: A Collective Portraitp, 142.
• İzci, F. ve Yıldız, M.Ş. (2017). Türkiye’de Kamu Personel Yönetiminden İnsan Kaynakları Yönetimine Geçiş: Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(3), 397-412.
• Kallek, C. (1997). Asrı Saadet’te Yönetim ve Piyasa İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık
• Kim, C.H., ve Choi, Y.B. (2017). How Meritocracy is Defined Today?: Contemporary Aspects of Meritocracy, Economics and Sociology, 10(1), 112-121.
• Merrıam, S. B. (2018). Qualitative Research A Quide to Design and Implementation, Third Edition, (Ed: S. Turan, Çev.), Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, Üçüncü Basımdan Çeviri, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özçelik, E. ve Yılmaz, S. (2019). İstihdam Politikalarında Ehliyet ve Liyakat Unsurlarının Kapsam Derlemesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(1), 87-100.
• Özdemir, A. (2013). Okul Yöneticilerindeki Adalet ve Liyakat ile Öğretmenlerdeki Sadakat ve Gayret Arasındaki İlişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(1), 99-117.
• Özdemir-Çevik, H. N., Çakır, R. ve Küçükali, R. (2019). Sağlık yöneticilerinin liderlik özellikleri. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 2893-2906.
• Pickering, M. (1993). Auguste Comte: An Intellectual Bıography, V: 1, Cambridge University Press, 60-61.
• Şahin, B. (2016). Kamu Personel Sisteminde İşe Girme ve Yükselmede Çağdaş Liyakat Kavramları, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 231-242.
• Şeker, M. Ve Bulduklu, Y. (2018). Kurumlarda Değerler/Sağlık Kurumlarında Değerler, Necmettin Erbakan Üniversitesi Kültür Yayınları: 35, 89-116, Konya: Güler Ofset.
• Topdemir, T.A. (2021). Meritokrasi ve Liyakat, Aktan, C.C. ve O.K. Acar, (Ed). Kamu Yönetiminde Kayırmacılık, 122-159, İzmir: SOBİAD Hukuk ve İktisat Araştırmaları Yayınları.
• Torun Y. (2009). Meritokrasi: Adaletin Terazisi mi Yoksa Bir Adalet İllüzyonu mu?, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 7(26), 87-99.
• Tumin, M.M. (1953). Some Principles of Stratification: A Critical Analysis, American Sociological Review, 18(4), 387-97.
• Türk, H.B. (2018). Çoban ve Kral: Siyasetnamelerde İdeal Yönetici İmgesi, 2. Baskı, Araştırma –İnceleme Dizisi 280, İstanbul: İletişim Yayınları 169.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, G. (2016). Türk Kamu Yönetiminde Liyakat İlkesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, Aralık 2016.
• Young, M. (1970). The Rise of the Meritocracy, 1870-2033: an essay on education and equality, London: Penguin Books.
• Yüksel, Ö. (1998). İnsan Kaynakları Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.