The Impact of Informal Female Employment on Economic Growth: The Case of Turkey

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 430 - 452, 31.10.2025

Selin Kömür , Turgut Bayramoğlu , Kübra Elmalı

Öz

The informal economy stands as a significant structural challenge for the Turkish economy, particularly manifesting as informal employment within the labor market. In this context, women constitute one of the demographic groups most profoundly affected by informal employment. The declaration of 2025 as the Year of the Family within the scope of the Twelfth Development Plan in our country has drawn attention to the issue of employment for women. This study endeavors to assess the impact of informal female employment on economic growth, employing a panel data analysis approach. The analysis incorporates data from Turkey's NUTS 2 regions for the period of 2007-2024, encompassing gross domestic product (GDP), registered and informal female employment, birth rates, migration, and population change rates. Furthermore, to examine the long-run relationships among the variables, Pedroni and Kao cointegration tests were employed. Subsequently, the Dumitrescu-Hurlin panel Granger causality test was applied to determine the direction of causality. The findings from the conducted regression analysis indicate a statistically significant and negative effect of informal female employment on economic growth. Consequently, it is concluded that an increase in informal female employment adversely affects economic growth. The results underscore the necessity of developing public policies designed to encourage women's formal participation in the labor market. Within this framework, it is recommended to enhance women's vocational skills, elevate their educational attainment, and organize supportive training programs and social development-focused seminars to facilitate their employment as skilled labor.

Anahtar Kelimeler

Informal employment , Informal female employment , Economic growth

KAYIT DIŞI KADIN İSTİHDAMININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Öz

Türkiye ekonomisi açısından önemli yapısal sorunlardan biri olan kayıt dışı ekonomi, işgücü piyasasında özellikle kayıt dışı istihdam biçiminde kendini göstermektedir. Bu bağlamda, kayıt dışı istihdamdan en fazla etkilenen grupların başında kadınlar gelmektedir Ülkemizde 2025 yılının On İkinci Kalkınma Planını kapsamında aile yılı olarak ilan edilmesi, kadına yönelik istihdam konusuna dikkat çekmiştir. Bu çalışmada, 2007-2024 dönemine ait Türkiye’nin Düzey 2 bölgelerinden elde edilen gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH), kayıtlı ve kayıt dışı kadın istihdamı, doğum oranı, göç ve nüfus değişim oranı gibi demografik göstergeler dikkate alınarak, kayıt dışı kadın istihdamının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi panel veri analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Ayrıca, değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkilerin incelenmesi amacıyla Pedroni ve Kao eşbütünleşme testleri, nedensellik yönünün belirlenmesi için ise Dumitrescu-Hurlin panel Granger nedensellik testi uygulanmıştır. Gerçekleştirilen regresyon analizinin bulgularına göre, kayıt dışı kadın istihdamının ekonomik büyüme üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve negatif bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda, kayıt dışı kadın istihdamındaki artışın ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar, kadınların işgücü piyasasına kayıtlı olarak katılımlarını teşvik edecek kamu politikalarının geliştirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu çerçevede, kadınların mesleki becerilerinin artırılması, eğitim düzeylerinin yükseltilmesi ve nitelikli işgücü olarak istihdam edilmelerini sağlayacak destekleyici eğitim programlarının ve sosyal gelişim odaklı seminerlerin düzenlenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kayıt dışı istihdam , kayıt dışı kadın istihdamı , ekonomik büyüme

Kaynakça

• Ağırkaya, M. B. (2022). Yeni sosyal ekonomi anlayışında iş gücü tercihinde bilişsel beceriler ve kadın işgücü perspektifinde büyüme: Türkiye değerlendirmesi. Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 5(1), 157–175.
• Altıntaş, H., & Alancıoğlu, E. (2021). Dış borçlanma ve ekonomik büyüme: Gelişmekte olan ülkeler üzerine yatay kesit bağımlılığı altında panel veri analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 261–279.
• Altunç, Ö. F., Ucan, O., & Akyıldız, A. (2017). Dış göçlerin Türkiye ekonomisinde işsizlik, enflasyon ve ekonomik büyüme üzerine etkileri: Ekonometrik bir analiz (1985–2015). Researcher: Social Science Studies, 5(8), 197–212.
• Artık, E. (2022). Kayıt dışı istihdam ve kadın işgücü: Bağcılar ilçesi örneği [Yüksek lisans tezi]. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ashraf, Q. H., Weil, D. N., & Wilde, J. (2013). The effect of fertility reduction on economic growth. Population and Development Review, 39(1), 97–130.
• Asteriou, D., & Hall, S. G. (2007). Applied econometrics: A modern approach using EViews and Microfit revisited edition. Palgrave Macmillan.
• Aydoğmuş, R. (2019). Türkiye’de kadın istihdamı ve ekonomik büyüme ilişkisi: Bir zaman serisi analizi [Yüksek lisans tezi]. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltagi, B. H. (2021). Econometric analysis of panel data (6th ed.). Springer Nature.
• Basumatary, R. (2013). Socio-economic status of women weavers in informal sector in Kokrajhar Town: A study. Global Research Methodology Journal, 11(8), 1–5.
• Bayraktar, Y., & Özyılmaz, A. (2019). Türkiye’de iç göç ve ekonomik büyüme. İş ve Hayat, 5(9), 100–111.
• Bölükbaş, M. (2018). Kayıt dışı istihdam ve genç işsizlik ekonomik büyüme ile ilişkili olabilir mi? Türkiye için ekonometrik bir analiz. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 75–90.
• Bove, V., & Elia, L. (2017). Migration, diversity and economic growth. World Development, 89, 227–239.
• Çetintaş, H., & Vergil, H. (2003). Türkiye’de kayıtdışı ekonominin tahmini. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(1), 15–30.
• Çoruhlu Kamalıoğlu, N. (2014). Kayıt dışı istihdam ve Türkiye’de uygulanan mücadele yöntemlerinin değerlendirmesi [Yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dam, M., Ertekin, Ş., & Kızılca, N. (2018). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın boyutu: Ekonometrik bir analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(1), 293–318.
• Dirienzo, C. E., & Das, J. (2021). Formal female entrepreneurship and the shadow economy. Journal of Economics and Behavioral Studies, 13(5), 63–72.
• Elgin, C., & Elveren, A. Y. (2021). Informality, inequality, and feminization of labor. Women’s Studies International Forum, 88, 102505.
• Ergüder, B. (2006). Türkiye’de kadın emeğinin değişen yapısı: Enformel kesimde kadın emeği ve kadın emeğine talep [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fleming, M. H., Roman, J., & Farrell, G. (2000). What is the informal economy, anyway? Journal of International Affairs, 53(2), 387–409.
• Gülcemal, E. (2009). Türkiye’deki kamu kurumlarının kayıt dışı istihdamla mücadeledeki görevleri [Sosyal Güvenlik Uzmanlık Tezi]. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı.
• Güriş, S. (2015). Panel veri ve panel veri modelleri: Stata ile panel veri modelleri. Der Yayınları.
• Halıcıoğlu, F. (1999). The black economy in Turkey: An empirical investigation. The Review of Political Sciences of Ankara University, 53(1), 175–191.
• İnal, H. (2019). Kayıt dışı istihdam ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği [Yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kadıngirisimci (2025). İstatistikler, (https://kadingirisimci.gov.tr/istatistikler/ , Erişim tarihi: 20 Ağustos 2025)
• Kara, M., & Demir, H. (2023). Bölgesel eşitsizlikler bağlamında kayıt dışı kadın istihdamı ve ekonomik kalkınma: Türkiye için mekânsal panel veri analizi. Ekonomi ve Kalkınma Araştırmaları Dergisi, 15(2), 145–168.
• Keleş, R. (2004). Kentleşme politikası. İmge Yayınevi.
• Koçak, E., & Uzay, N. (2018). Demokrasi, ekonomik özgürlükler ve ekonomik büyüme. Sosyoekonomi, 26(36), 81–102.
• Kümbetoğlu, B., User, İ., & Akpınar, A. (2010). Unregistered women workers in the globalized economy: A qualitative study in Turkey. Feminist Formations, 96–123.
• Lu, Y. H. (1992). Married women’s informal employment in Taiwan. Proceedings of the National Science Council, ROC, 2(2), 202–217.
• Luci, A. (2009). Female labour market participation and economic growth. International Journal of Innovation and Sustainable Development, 4(2–3), 97–108.
• Mahiroğlu, A. (2017). Türkiye’de kayıtdışı istihdam ve önlemeye yönelik stratejiler. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(2), 547–565.
• OECD. (2002). Measuring the non-observed economy: A handbook. OECD Publishing.
• OECD. (2024). Women in informal employment: The role of digitalisation in transition to formal jobs. OECD Publishing. https://doi.org/10.xxxx/oecd.2024.xx
• Öğünç, F., & Yılmaz, E. (2000). Estimating underground economy in Turkey. The Central Bank of the Republic of Turkey.
• Öçal, M., & Şenel, D. (2021). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın bölgesel analizi. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2, 1201–1232.
• Önder, İ. (2001). Kayıtdışı ekonomi ve vergileme. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi(23), 241–254.
• Özbay, B. (2020). Türkiye’de çocuk, kadın ve göçmenlerin kayıt dışı istihdamı. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1(5), 1–6.
• Özbek, S. (2023). Ekonomik büyüme, küreselleşme ve ekolojik ayak izi ilişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(37), 123–138.
• Özcan, N. (2018). Kadın istihdamında kayıt dışılık sorunu: İskenderun örneği [Yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özçatal, E. Ö., & Güven, P. (2022). Covid-19 krizi sürecinin kadınların kayıt dışı istihdamına etkileri. Politik Ekonomik Kuram, 6(1), 73–101.
• Öztürk, S., & Başar, D. (2018). Türkiye’de kadınların işgücü piyasasına yönelik tercihleri. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 41–58.
• Pesaran, H. M. (2004). General diagnostic tests for cross-section dependence in panels (Working Paper No. 0435). University of Cambridge.
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross‐section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22(2), 265–312.
• Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50–93.
• Polat, M. A. (2018). Türkiye’de ekonomik büyümenin ve nüfus artışının ekonometrik modellemesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 205–228.
• Sosyal Güvenlik Kurulu Veri Portalı, (https://net.sgk.gov.tr/SgkVeriV2/ Erişim Tarihi: 15 Nisan 2025)
• Sugözü, H. İ. (2010). Kayıt dışı ekonomi ve Türkiye. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sarılı, M. A. (2002). Türkiye’de kayıt dışı ekonominin boyutları. Bankacılık Dergisi(41).
• Sethi, N., Mohanty, S., Das, A., & Sahoo, M. (2020). Health expenditure and economic growth nexus: Empirical evidence from South Asian countries. Global Business Review, 1–15.
• Sugözü, H. İ. (2010). Kayıt dışı ekonomi ve Türkiye. Nobel Yayın Dağıtım.
• Sülkü, S. N. (2016). Ekonometrik teori. Gazi Kitabevi.
• Şahin, D. K. (2022). Kadın istihdamının ekonomik büyümeye etkisi: Ampirik bir analiz. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 277–288.
• Şahin, K., & Develi, A. (2021). Kadın istihdamında kayıt dışılık sorunu. Kesit Akademi Dergisi, 7(27), 386–400.
• Şahinli, M. A., & Şahbaz, N. (2013). Tarımda kadın istihdamı: Sosyal güvenlik kurumuna kayıtlılık durumu. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(25), 85–103.
• Şengül, O. (2019). Gelişmekte olan ülkelerde yabancı banka girişlerinin etkisi [Doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şenel, D., & Öçal, M. (2021). Türkiye’de kayıt dışı istihdamın bölgesel analizi. Çalışma ve Toplum, 2(69), 1201–1232.
• Taşseven, O. (2018). The relationship between economic development and female labor force participation rate: A panel data analysis. In U. Hacıoğlu & H. Dinçer (Eds.), Global financial crisis and its ramifications on capital markets (pp. 555–567). Springer.
• Tatoğlu, F. Y. (2016a). Various approaches for the estimation of the three-dimensional fixed and random effect models. Eurasian Econometrics, Statistics and Empirical Economics Journal, 5, 60–70.
• Tatoğlu, F. Y. (2016b). Panel veri ekonometrisi: Stata uygulamalı (3. baskı). Beta Yayınları.
• Tekbaş, M. (2019). BRICS-T ülkelerinde ekonomik büyüme ve küreselleşme ilişkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 397–412.
• TUİK Veri Portalı (2024). İstiham, İşsizlik, Ücret İstatistikleri, (https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Istihdam,-Issizlik-ve-Ucret-108 , Erişim tarihi: 15 Nisan 2025)
• Us, V. (2004). Kayıtdışı ekonomi tahmini yöntem önerisi: Türkiye örneği. Tartışma Metni(17).
• Uza, G. D. (2021). OECD ülkelerinde sosyal yardımların yoksulluk üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Webb, A., McQuaid, R., & Rand, S. (2020). Employment in the informal economy: Implications of the COVID-19 pandemic. International Journal of Sociology and Social Policy, 40(9–10), 1005–1019.
• Wooldridge, J. M. (2002). Econometric analysis of cross section and panel data. MIT Press.
• Yanici Erdal, İ. Ö. (2019). Kayıt dışı istihdamın sosyo-ekonomik nedenleri: İzmir ili örneği [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, A., & Aksoy, S. (2025). Pandemi sonrası hibrit çalışma modelleri ve kayıt dışı kadın istihdamının dönüşümü. Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Dergisi, 47(1), 35–59.