Devletin Ekonomideki Rolünün İslam İktisatçıları ile Klasik İktisatçıların Bakış Açılarına Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 105 - 121, 30.01.2022

Murat Fidan , Serkan Dilek

https://doi.org/10.17067/asm.1032184

Cited By: 1

Öz

Devletin ekonomideki rolü, iktisatçıların üzerinde uzlaşamadığı temel sorulardan biridir. Adam Smith ve klasik iktisatçılar, devletin ekonomiye mümkün olduğunca az müdahale etmesi gerektiğini savunmuşlardır. 20.yüzyılın ikinci yarısından itibaren artan İslam ekonomisi çalışmalarında da devletin ekonomideki rolü Kuran-ı Kerim ve Hz. Muhammed (SAV) sünneti çerçevesinde incelenmektedir. Çalışmanın amacı devletin ekonomideki rolü hakkında İslam ekonomisi ve klasik ekonomi yaklaşımları arasındaki fark ve benzerlikleri incelemektir. Çalışmanın sonucunda piyasa fiyatlarına mümkün olduğunca müdahale etmeme konusunda her iki yaklaşımın benzer savları olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla beraber İslam ekonomisi, kamu malları arzının önemli bir kısmını vakıflar aracılığıyla gönüllü kesimin üzerine yüklemektedir. Klasik ekonomi yaklaşımı ise kamu girişimciliğine sıcak bakmamaktadır ve bu yönden de iki görüş arasında benzerlikler bulunmaktadır. Servet birikimine klasik iktisat anlayışı bir engel koymamakta hatta desteklemekte iken İslam ekonomisinde servetin tek elde toplanmasını engellenmeye çalışılmaktadır. Kısaca İslam ekonomisi ile klasik ekonomi anlayışı arasında benzerlik ve farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Ekonomisi, Kamu Kesimi, Klasik İktisat Yaklaşımı, Devletin Ekonomideki Rolü, Piyasalara Devlet Müdahalesi

Evaluation of Islamic Economics and Classics' Perspective on the Role of the State in the Economy

Öz

The role of the state in the economy is one of the fundamental questions on which economists cannot have consensus. Adam Smith and classical economists argued that the state should intervene in the economy as little as possible. The role of the state in the economy in the studies of Islamic economy, which has increased since the second half of the 20th century, has also been revealed in the Qur'an and the Sunnah. The aim of the study is to examine the differences and similarities between Islamic economics and classical economics approaches about the role of the state in the economy. As a result of the study, it was concluded that both approaches have similar arguments about not interfering with market prices as much as possible. However, the Islamic economy transfers a significant portion of the supply of public goods to the voluntary sector through foundations. The classical economics approach, on the other hand, does not take kindly to public entrepreneurship, and in this respect, there are similarities between the two views. While classical economics does not prevent or even supports the accumulation of wealth, it is tried to prevent the accumulation of wealth in one hand in the Islamic economy. In short, similarities and differences between Islamic economics and classical economics have been determined.

Anahtar Kelimeler

Islamic Economics, Public Sector, Classical Economics Approach, Role of State in Economy, State Intervention in Markets

Kaynakça

• Aktan, C.C. (2009). Arz-Yönlü İktisat Teorisi ve Haldun-Laffer Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1(2), 41-54.
• Akyüz, D. (1994). İslâm İktisadında Narh, Işık: İzmir.
• Anadolu Ajansı (AA). (2021). https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/ab-ulkelerinde-butce-acigi-ve-kamu-borcu-yukseldi/2216964. Tarih:22.04.2021.
• Armağan, S. (2005). İslam Ekonomisi. Gündoğan Yayınları.
• Askari, H., Iqbal, Z., Krichene, N. & Mirakhor, A. (2013). Understanding Islam: Development, Economics and Finance. https://mpra.ub.uni-muenchen.de/56016/.
• Asutay, M. (2007). A political economy approach to Islamic economics : systemic understanding for an alternative economic system. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 1 (2).
• Barkan, Ö. L. (1942). XV. Asrın Sonunda Bazı Büyük Şehirlerde Eşya ve Yiyecek Fiyatlarının Tesbit ve Teftişi Hususlarını Tanzim Eden Kanunlar. Türk Tarih Vesikaları, 1(5), 326-340.
• Berkes, N. (1972). 100 Soruda Türkiye İktisat Tarihi I., İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Berkes, N. (2016). Türkiye İktisat Tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.
• Chapra, M.U. (2002). İslam ve İktisadi Kalkınma. Çev: Adem Esen. Cantaş.
• Cin, H. ve Akgündüz, A. (1989). Türk Hukuk Tarihi I., Konya: Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Çelik, S.E. (2019). Temel Liberal İlkelerin Kur’ani İzdüşümlerine Sosyolojik Bakış. Journal of Analytic Divinity. 3(1). 103-117.
• Debbağoğlu, A. (1979). İslâm İktisadına Giriş, Dergâh: İstanbul.
• Demir, Z. (2018). İbni Haldun’un İktisadi Kuramı: Devletin Ekonomi Üzerindeki Rolü ve Fonksiyonları. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi. 3(1), 44-69.
• Denis A., (2005). The Invisible Hand of God in Adam Smith. Research in The History of Economic Thought and Methology, V: 23, p. 1-52.
• Devellioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Dilek, S, Özdirek, R & Kesgingöz, H. (2019). Kayırmacılık Kavramının İslam Ekonomisi Bağlamında İncelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (4), 3186-3210.
• Dilek, S. (2017), Oyun Teorisi Eşliğinde Sanayi Ekonomisi. Seçkin Yayınları.
• Dilek, S., Küçük, O., & Özdirek, R. (2017). Homo Economicus mu? İslami İnsan mı?. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(4), 635-641.
• Erdem, E. (2015). Müslüman Bireyin İktisadi Davranış Hususiyetleri ve İslam Piyasa Geleneği, İgiad Yayınları, İstanbul.
• Ergenç, Ö. (2012). Osmanlı Tarihi Yazıları: Şehir, Toplum, Devlet. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ergin, O. N. (1995). Mecelle-i Umûr-ı Belediyye I. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları.
• Ersoy, A. (2015). İslam İktisadı ve İktisadi Yapısı: İnsan Merkezli Fıtri İktisat ve İktisadi Yapısı. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi. 1. 37-64.
• Eskicioğlu, O. (1979). İslam Ekonomisinde Gelir Dağılımı: Ücret Kira Kar ve Gayrimeşru Gelirlerin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi.
• Eskicioğlu, O. (1999). İslam ve Ekonomi, Çağlayan: İzmir.
• Fidan, M. (2020a), Osmanlı Dönemi Kastamonu’da Esnaflık ve Ticari Hayat, Gece Kitaplığı, Ankara.
• Fidan, M. (2020b), “Fütüvvet ve Ahilik Sürecinden Osmanlı Devletinin Âsitâne/Âstâne Olması Ve Esnaflık Anlayışındaki Değişim”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22):171-198.
• Genç, M. (2000). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Genç, S.Y., Bayraktar, O.C. (2018). Görünmez El’in Modern Yaklaşımları. Sosyal Beşeri ve İdari Bilimlerde Akademik Araştırmalar-5. Gece Yayınları.
• Gül, A.R. (2011) “İslam İktisat Düşüncesinin Kur’an’daki Temelleri”, Sosyal Piyasa Ekonomisi Ve İslam’daki Algılanışı, Konrad-Adenauer-Stiftung Yayını, Ankara, s. 35-90.
• Habergetiren, Ö.F. (2015). İslam Hukuku’nda Sermaye ve Sermaye Hareketleri. Kitabi yayınları.
• Halaçoğlu, Y. (1991). XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Hosseini, H. (1995). Understanding The Market Mechanism Before Adam Smith: Economic Thought in Medieval Islam. History of Political Economy. 27(3). 539-561.
• Humaidi, M. & Zain, A.M. (2020). The Salient Features of Medina Market In The Early Islam and Its Relevance Today. El-Barka:Journal of Islamic Economics and Business. 3(2). 162-188.
• İbni Haldun (2016). Mukaddime. Genel Yayın Yönetmeni:Adem Bilgiç. Yason yayınları.
• İnalcık, H. (2009). Devlet-i Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kal’a, A. (1995). “Esnaf”, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi XI. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), s. 423-430.