BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÇEVİRİ ARAÇLARINDA ÇEVİRMENLER: ETNOMETODOLOJİK ÇÖZÜMLEME ÇALIŞMASI

Yıl 2020, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 73 - 112, 22.04.2020

Özge Çetin , Füsun Ataseven

Öz

Günümüzde, çevirmenlerin ve çeviri programlarıyla çalışan yöneticilerin teknolojiye nasıl baktıklarını ve kabullendiklerini görebilmek önemlidir. Bu çalışmada çevirmenlerin Bilgisayar Destekli Çeviriye yaklaşımlarını “nasıl oluşturduklarını” anlamak ve “kullandıkları yöntemleri çözümlemek” için teknoloji pratiklerinde kullandıkları anlamlandırma yöntemleri çözümlenmeye çalışılmıştır. Bunun başarılabilmesi için ise bireyleri tek tek inceleyen etnometodolojik araştırma yöntemi kullanılmıştır.
Araştırmada çevirmenler, redaktör/editörler ve öğrenciler ayrı ayrı incelenmiştir. Serbest çevirmen olarak çalışan kişi sayısının tam bilinememesinden dolayı bu evreni tahmin etme olasılığı düşüktür. Bu yüzden, olasılığı bilinmeyen örnekleme yöntemi olarak kolaylıkla bulunabileni örnekleme (Convenience Sampling) yöntemine gidilmiştir. Oluşan bazı etik problemlerden dolayı, veri toplarken, katılımcıların bazılarına Google forms üzerinden görüşme belgesi paylaşılmıştır. Erişilebilen diğer katılımcılarda ise gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılmıştır. Çözümleme çalışmalarında Maxqda 2018 programı kullanılmış, tarafların dizinsel/ bağlama gönderimli ifadelerine, üyelerin pratik eylemlerine, pratik eylemlerinin refleksif özelliklerine ve üyelerin arka plan beklentilerine bakılmıştır.
Katılımcıların Bilgisayar Destekli Çeviriyi kullanma ile ilgili ifadeleri incelendiğinde, sosyal ortamlarına göre değişebilen çeşitli anlamlandırma metotları kullanabildikleri gözlemlenmiştir. Çalışmada çevirmenler bu programları var olan hiyerarşik yapıları içerisinde üst denetim mekanizmalarına bağlı anlamlandırmakta, redaktör / editör / yöneticiler ticari ilişkilerine bağlı anlamlandırmakta, öğrenciler ise eğitim ve deneyimlerine bağlı anlamlandırmaktadırlar. Bireysel anlamlandırma yöntemlerinin bu yöntemle analiz edilmesi sadece teknoloji konusunu Çeviribilim’de dost/düşman gibi konumlandırmaktan daha farklı bir noktaya taşımakla kalmaz, aynı zamanda bu programların üreticilerine de önemli veriler sunar.

Anahtar Kelimeler

etnometodoloji, bilgisayar destekli çeviri, maxqda, çeviri belleği, çevirmen

TRANSLATORS IN COMPUTER AIDED TRANSLATION TOOLS: AN ETHNOMETHODOLOGICAL ANALYSIS STUDY

Öz

Today it is important to see how translators and managers evaluate and embrace the technology. In this study, we tried to analyze the sense methods translators use in their technological practices, to understand "how they establish their understanding on computer aided translation tools" and analyze "the methods they use". To achieve that, we resorted to ethnomethodological research method which investigates individuals one by one.
In this study we investigated translators, redactors/editors and students respectively. Due to freelancers’ numbers uncertainty, it is unlikely to anticipate the entire population. Therefore, we resorted to Convenience Sampling model as a Non-Probability Sampling Method. During collecting data, because of some ethical problems, we shared written- structured interview forms through Google Forms for some participants. For the other participants, we could reach, we resorted to the observation and interview methods. In analysis part, we used Maxqda 2018 program. We searched for the indexical properties of the actors, their practical actions, reflexivity of those practical actions and background expectancies of members.
With this analysis of participants' expressions about computer aided translation, we observed that participants could use several sense methods changing according to their social settings. Study shows that translators establish their sense methods in accordance with higher control mechanism in their hierarchical social order, redactors/editors/managers establish their sense methods in accordance with their commercial affairs and students establish their sense methods in accordance with their education and experiences. Analyzing individual sense methods with this way not only brings a different approach to position the technology issue in Translation Studies as a friend/foe, but also furnishes essential data for these programmers.

Anahtar Kelimeler

etnometodology, computer aided translation, translator, Maxqda, translation memory

Kaynakça

• Araboğlu, Aslı (2015). İki Aynı/Ayrı Dilde İki Aynı/Ayrı Otobiyografik Yapıt Üzerine Etnometodoloji-Çeviribilim Odaklı Bir İnceleme. Doktora tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ataseven, Füsun- Duman, Duygu (2019). “Türkiye’de Sağlık Çevirmenliği Mevzuattan Sahaya”, Türkiye’de Sözlü Çeviri Kitabı. (Prof. Dr. Derleyen: Ebru Diriker). İstanbul. Scala Yayıncılık.
• Ataseven, Füsun. (2015). “Arafta Üretilen Yazınsal Metinler”, Göç Dergisi. Transnational Press. C.2. s.2. London, s:505-511
• Ataseven, Füsun- Yılmaz, Hülya. (2013). “Les passeurs/médiateurs culturelles et leurs rôles d’intermédiaire facilitateur”, Littera. C.32. Ankara. s:135
• Duman, Duygu. (2018). Toplum Çevirmenliğine Yorumbilgisel Bir Yaklaşım: Sağlık Çevirmeni ve Öznellik. Doktora Tezi. İstanbul. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bulut, Yücel. (E.T. 14.01.2013). “Sosyolojiye Giriş 1”. E-Ders kitap bölümü. https://www.scribd.com/document/120273472/İU-SOSYOLOJİYE-GİRİŞ-E-KİTAP Auzef. İstanbul Üniversitesi s.133
• Bowker, Lynne. (2006). Translation Memory and Text. İçinde Lexicography, Terminology and Translation: Text-based Studies in Honour of Ingrid Meyer, (editör Lynne Bowker). Ottawa: University of Ottawa Press. S:175–187
• Coulon, Alain. (2015). Etnometodology. Thousand Oak. Sage Publication. (1995). Çev. Tatlıcan, Ümit. Etnometodoloji. İstanbul. Küre Yayınları.
• Cuff, E.C. – Sharrock, W.W.- Francis, D.W. (2013). “Meaning and Action: II” Perspectives in Sociology. Routledge. 3rd edition. (1990) (Anlam ve Eylem: II, Sosyolojide Perspektifler. Say Yayınları, Şubat.
• Garfinkel, Harold. (2014). “Studies in Etnometodology”. Pearson Education Publising. (1968). Çev. Tatlıcan, Ümit. “Etnometodolojide Araştırmalar”. Ankara. Heretik Yayınları.
• Giddens, Anthony. (2003). “New Rules of Sociological Method”. (1993). Çev. Tatlıcan, Ümit. Balkız, Bekir. “Sosyolojik yöntemin kuralları”. Yorumcu Sosyolojinin Pozitif eleştirisi. Paradigma yay. İstanbul. Mart.
• Inghilleri, Moira (2009). Sociological approaches. In: Routledge Encyclopedia of Translation Studies. 2nd ed. Eds. Mona Baker & Gabriela Saldanha. New York: Routledge. s:279 282.
• Kıvanç, A. Zeynep- Haleva, Beki. (2015) “Elif Şafak'in Araf Adli Romanında Kültürel Olgu İle Anlam Ve İmge Alanlari Bağlantısı: Etnometodoloji Işığında Bir Çeviri Metin İrdelemesi”. International Journal of Languages’ Education and Teaching, Mannheim – GERMANY, UDES s: 282-293
• LeBlanc, Matthieu. (2013). “Translators on translation memory (TM). Results of an ethnographic study in three translation services and agencies”. The International Journal for Translation & Interpreting Research. Vol 5 No:2 s:1-13
• Özaydın, Ümit. (2015). E-Kitap. “Makine Çevirisi Bizi İşimizden Edecek mi?” Çeviri Kitabı. https://www.cevirikitabi.com/cevirmenler-ne-isler-ceviriyor/makine-cevirisi-bizi-isimizden-edecek-mi/
• Samson, Richard. (2005). “Computer Assisted Translation”. Training for The New Millennium: Pedagogies for Translation and Interpreting. (Edited by Martha Tennent. Benjamins Translation Library 60) s: 101–126
• Pym, Anthony. (2013). “Translation Skill Sets In A Machine Translation Age”. META. Volume58, Issue3, Décembre, p. 487–503