YAZAR ÇEVİRMEN İLİŞKİSİNDE “DİYALOJİ”: OĞUZ ATAY VE SEVİN SEYDİ

Yıl 2021, Sayı: 9, 147 - 168, 29.06.2021

Birsen Altaylı Özemir , Füsun Ataseven

Öz

Çevribilimde yazar ve çevirmen arasındaki ilişki sıkça ele alınan konulardan biridir. Kaynak ve erek metin arasındaki iktidar ilişkisi ile yazar ve çevirmen arasındaki otoritenin tartışılmasına post yapısalcı yaklaşımlar yazarın ölümünü ilan ederek son verse de metinlerarası ilişkilerle kaynak metnin varlığı sorgulansa da yazar ve çevirmen ilişkisi edebiyat çevirilerinde incelemeye açık alanlardan biridir. Makalenin amacı bir çevirmenin kaynak metnin yazım aşamasında yazar ile birlikte yakın arkadaşlık ilişkisinde, aynı odada yazarın yanında gerçekleştirdiği çeviri sürecinin sonuçlarını araştırmak ve yazar ile çevirmen arasındaki ilişkinin ve çevirmenin görünürlüğünü etkileyen bu yapının kavramsal olarak metinlerarasılık olarak tanımlanıp tanımlanamayacağını araştırmaktır. Bu makalede Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar romanının The Disconnected adı ile Sevin Seydi tarafından İngilizce’ye çevirilmesinde, çevirmen-yazar ilişkisinin Çeviribilim ve Metinlerarasılık alanları çerçevesinde Rus Edebiyat Eleştirmeni Mihail Bahtin’i Diyaloji/Söyleşim kuramı temel oluşturmaktadır. Bahtin’in tanımlarıyla bakıldığında Sevin Seydi çevirmen olarak Oğuz Atay’ın sözcelerinin anlamını bulan kişi konumundadır. Atay’ın Sevin Seydi’yi hayatındaki en iyi dinleyici olarak görmesi ve ona duyduğu sevgiyi anlatırken bunu vurgulaması Atay’ın da sözcelerini en iyi anlayan/anlaması gereken kişinin çevirmen olarak Sevin Seydi olduğuna inandığına işaret etmektedir. Böylece Tutunamayanlar’ın İngilizce çevirisi yazarın sadece romanını ve kahramanlarını değil, kendini, kendi varlığını çevirmene aktarma onunla diyalog kurma aracına dönüştüğü sonucuna varılabilir. Sonuç olarak Oğuz Atay ve Sevin Seydi arasındaki yazar ve çevirmen ilişkisi diyalojik olup dolayısıyla bu ilişki metinlerarası bir ilişki olarak kabul edilebilir ve çevirmenin görünürlüğünde bu metinlerarası ilişki etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Metinlerarasılık, çeviribilim, çevirmenin görünürlüğü, Bakhtin, diyaloji

DIALOGIC RELATIONSHIP BETWEEN THE AUTHOR AND THE TRANSLATOR: OĞUZ ATAY AND SEVIN SEYDI

Öz

Tutunamayanlar, written by Oguz Atay in 1968-1969 and first published in 1971-1972 as two volumes, is a significant example of a dialogic novel in the history of Turkish literature with its rich intertextuality. Tutunamayanlar was first translated into English by Sevin Seydi simultaneously while the Turkish book was being written. The English translation of the book, The Disconnected, was published in 2017, in London by Olric Publishing. The current article investigates the outcome of this translation process in which the author and the translator were in a close friendship. The methodology of this study was built on an interdisciplinary framework combining intertextuality and translation studies by looking at the relationship between translator and author. This relationship also has led to the translator’s visibility which is an important area of research in Translation Studies. Atay and Seydi was in the same house during the translation process, sharing their ideas and their feelings with each other. The article aims to define the main feature of this relationship between the translator and the author as intertextuality, by using the Russian literary theorist Mikhail Bakhtin's concept of dialogism. The purpose of this article is analysing a rare translation process in which the author and the translator worked under the same roof, producing their outputs simultaneously. So, this article focuses on the translation which is materialized through a triple dialogue between text, writer and translator. In this study we used an interdisciplinary framework by combining intertextuality and translation studies by looking at the relationship between translator and author.

Anahtar Kelimeler

Intertextuality, translation studies, dialogy, Bakhtin, translator’s visibility

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (2014). Metinlerarası ilişkiler (1.bs) Ankara: Kanguru Yayınları.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık/Göstergelerarasılık. (1.bs). Ankara: Kanguru Yayınları
• Atay, Oğuz (2020). Günlük, (27.bs) İstanbul: İletişim Yayınları
• Atay, Oğuz (2017b). The Disconnected, ( S. Seydi, Çev) Londra: Olric Press.
• Atay, Oğuz (2017a). Tutunamayanlar, (86. bs), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ataseven, Füsun, Çetin, Özge. (2017) Görünürlük; ne-Neden-Nasıl-Nerede-Ne Zaman-Kim? Çevirmenin Görünürlüğü 5N1K. International Academic Research Congress, INES, https://www.academia.edu/35468408/ Çevirmenin_Görünürlüğü _5N1K
• Bakhtin, Mikhail (1981), The Dialogical Imagination: Four Essays, Austin: University of Texas Press.
• Bakhtin, Mikhail (1984). Rabelais and his World, Indiana University Press.
• Bahtin, Mihail, (2017). Karnavaldan Romana, (3.bs) (C.Soydemir, Çev) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bahtin, Mihail (2005). Sanat ve Sorumluluk (C. Soydemir, Çev.) (1.bs) İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Bourdieu, Pierre, Wacquant Louis, (2007) Düşünümsel Bir Antropoloji İçin Cevaplar, (N. Ökten, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Buffagni, Claudia., Garzelli, Beatrice., Zanotti Serenella. (2009) The Translator as Author Perspectives on Literary Translation. Proceedings of the International Conference, Università per Stranieri of Siena, https://lib.ugent.be/catalog/rug01:002030834 Ecevit, Yıldız (2014). Ben Buradayım, (6.bs) İstanbul:İletişim Yayınları
• Hermans,Theo, (1997). Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi, (A.Bulut, Çev.) .İstanbul: Kur Yayınları
• Karadağ, Ayşe Banu (2010) Çeviri En 'Mahrem' Okuma Eylemidir, Sözcükler ,74-77
• McAfeei Noelle. (2004). Routledge Critical Thinkers essential guides for literary studies, Julia Kristeva, Canada: Routledge
• Parlak, Betül. (2009) Yazınsal Çeviride Kaynak Metnin Okuru/Erek Metnin Yazarı olarak Çevirmen Kimliğinin Çeviri Kararlarına Etkisi, VIII. Uluslararası Dil, Yazın, Deyişbilim Sempozyumu Bildiri Kitabı, İzmir Ekonomi Üniversitesi Yayınları
• Venuti, Lawrence 1995: The Translator’s Invisibility. A history of translation. London/ New York: Routledge
• Voloşinov, Valentine Nikolaevich, (2001), Marksizm ve Dil Felsefesi, (M. Küçük Çev) İstanbul, Ayrıntı Çıraklı. M.(2019), Çok sesli Söylemin İnşası ve İfası,
• http://mzekicirakli.blogspot.com/2010/09/coksesli-soylemin-insas-ve-ifsas.html