A BIBLIOGRAPHIC ESSAY ON SCIENTIFIC STUDIES ABOUT GÜL BABA (HUNGARY, BUDAPEST) IN TURKEY

Yıl 2021, Sayı: 10, 267 - 288, 23.12.2021

Muhammet Fatih Bozan , Murat Hanilçe

Öz

An important characteristic of deep-rooted and ancient nations is to have a long historical past. Another characteristic of it is the abundance of material and spiritual values and heroes that fill that history. Some newly emerging states with a few centuries-old histories are destitute of these, and moreover, feel deeply the need for such characters, making maximum efforts to build a history full of “fictitious heroes”. Gül Baba, who is the main subject of this study, is only one of hundreds of saints in Turkish history. His light is still shining in the Hungarian lands where he founded his dervish lodge. Gül Baba, who is like a “lighthouse” takes his fire from Ahmet Yesevi’s torch in Turkestan, and stretching it from Anatolia to the Balkans needs more research in terms of his identity, belief, morality, ideal, human and social relations, ability to represent the Turkish nation and his historical personality. This need for more research is important both in terms of giving historical consciousness to future generations and in terms of revealing the exceptional place and value of our nation in history and introducing it to other nations.
In this bibliographic study, an itemized list is provided of the known works written about Gül Baba to the present day, alongside some short sections from his life story. It is important to expand this bibliography and to reach out to the works written in our country, and other countries, and most importantly Hungary. It is obvious that there is a need for new research and interdisciplinary studies to identify the people he affected which is as important as studying Gül Baba himself in order to reveal the influence of the cultural climate he lived in.

Anahtar Kelimeler

Gül Baba, Bektashi, Hungary, Budapest.

GÜL BABA (MACARİSTAN, BUDAPEŞTE) HAKKINDA TÜRKİYE’DE YAPILAN BİLİMSEL ÇALIŞMALAR ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Öz

Köklü ve kadim milletlerin önemli bir özelliği uzun bir tarihi geçmişe sahip olmaktır. Diğer bir özelliği de o tarihin içini dolduran maddi ve manevî değerlerinin ve kahramanlarının bolluğudur. Bunlardan mahrum birkaç yüzyıllık tarihi olan bazı nevzuhur devletler ise bu ihtiyacı derinden hissettikleri için “hayâli kahramanlarla” dolu bir tarih inşa etmek için azami gayretler sarf etmektedirler. Bu çalışmanın konusunu teşkil eden Gül Baba, Türk tarihinin yüzlerce erenlerinden sadece birisidir. Dergâhını kurduğu Macaristan topraklarında halen ışığını saçmaya devam etmektedir. Türkistan’da yanan Ahmet Yesevî meşalesinin Anadolu’dan Balkanlara uzanan bu hattında bir “deniz feneri” olan Gül Baba’nın kimliği, inancı, ahlâkı, ülküsü, beşerî ve sosyal münasebetleri, Türk milletini temsil kabiliyeti ve tarihi şahsiyeti üzerinde daha fazla araştırma yapmaya ihtiyaç vardır. Bu ihtiyaç hem gelecek nesillere tarih şuuru vermek açısından hem de milletimizin tarihteki müstesna yerini ve değerini ortaya koymak ve diğer milletlere tanıtmak açısından önemlidir.
Bu bibliyografya çalışmasında bugüne kadar Gül Baba hakkında yazılmış eserlerden tespit edilebilenlerin bir dökümü yapılmış ve Gül Baba’nın hayat hikâyesinden bazı kısa kesitler sunulmuştur. Bu bibliyografyayı genişletmek, ülkemizde ve başta Macaristan’da olmak üzere diğer ülkelerde yazılmış eserlere ulaşmak önemlidir. Gül Baba’nın kendisi kadar, yetiştirdiği kişileri de tespit edip o dönemde yaşatılan kültür ikliminin etki alanını ortaya koymak için yeni araştırmalara ve disiplinler arası çalışmalara ihtiyaç olduğu aşikârdır.

Anahtar Kelimeler

Gül Baba, Bektaşî, Macaristan, Budapeşte

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Tapu Tahrir Defterleri (TT.d), 592/5a.
• Beyhan, Mehmet Ali (2011). Mısır’a Giden Gemiye Radovişte’de Kömür İkmali Yaptırmak. Türkiyat Mecmuası, C.21, s.368-427.
• Erdem, Tahir (1935). Gül Baba. Isparta Halkevi Dergisi, C.2, s.268-271.
• Evliya Çelebi (2013). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. (Haz. S. A. Kahraman-Yücel Dağlı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eyice, Semavi (1996). Gül Baba Tekkesi ve Türbesi. TDV İslam Ansiklopedisi, C.14, Ankara: TDV İslam Araştırmaları Merkezi. s.228-230.
• Hanilçe, Murat (2021) (haz.). Veli Baba Menakıpnamesi. Ankara: Seyyit Veli Baba Sultan Kültür ve Turizm Derneği Yayını.
• Işık, Neşe (2012). Macaristan’daki Mânevî Sembolümüz Gül Baba ve Hakkındaki Efsanelerden “Derviş Baba’nın Gülleri” Adlı Efsanenin Çözümlenmesi. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, C.34 S.99, s.209-230.
• Kadıoğlu, Muhsin (2014). Kültürel Strateji Açısından Gül Baba Hakkındaki İlk Çalışma Rumbeyoğlu Fahreddin’in Makalesinin Yeniden Değerlendirilmesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, S.69, s.201-222.
• Namal, Yücel (2019). I. Dünya Savaşı Yıllarında Türk-Macar Dostluğuna Bir Örnek: Macaristan’da İslamiyet’in Resmi Din Olarak Kabulü (1916). Avrasya Etüdleri, Y.25, S.55, s.119-161.
• TİKA, (Erişim Tarihi: 10.05.2021). “Türk-Macar Dostluğunun Sembolü Gül Baba Türbesi Restorasyonu”, https://tika2014yonetim.tika.gov.tr/upload/2018/G%C3%BCl%20Baba/G%C3%9CL%20BABA.pdf
• Yılmaz, Hacı (2017). Gül Baba’nın Balkan Bektaşiliğindeki Yeri ve Feyzname Adlı Eserinde Bektaşilik-Hurufilik İzleri. Turkish Studies, C.12 S.21, s.532-566.
• Yılmaz, Mehmet Emin (2019). Osmanlı Macaristan’ında Tekkeler, Türbeler, Şehitlikler ve Mezar Taşları. Vakıflar Dergisi, S.52, s.157-204.