QURAN VERSES, HADITHS AND ARABIC INSCRIPTIONS IN ALİ’S HIKAYE-İ ŞÂH CİHÂN AND GEVHER-NİGÎN

Yıl 2022, Sayı: 11, 137 - 153, 21.06.2022

Özgür Arsu

Öz

Anahtar Kelimeler

Alî, Hikâye-i Şâh Cihân and Gevher-Nigîn, Berlin-Germany National Library, Câmasbnâme, Verse of Quran, Hadith, Arabic Inscriptions.

ALÎ’NİN HİKÂYE-İ ŞÂH CİHÂN VE GEVHER-NİGÎN ADLI ESERİNDE GEÇEN AYET-İ KERİME, HADİS-İ ŞERİF VE ARAPÇA İBARELER

Öz

ÖZET
Alî tarafından kaleme alınan Hikâye-i Şâh Cihân ve Gevher-Nigîn adlı eser tek nüsha olup Berlin Devlet Kütüphanesi Ms. Or. Fol. 4110 numarada kayıtlıdır. Metin, 69 yapraktan müteşekkil olup harekesiz nesih hattıyla yazılmıştır. Eserin müellifi hakkında kesin bir bilgiye ulaşılamamıştır. Hikâye-i Şâh Cihân ve Gevher-Nigîn, tahkiye esaslı ve Câmasbnâme kaynaklı hikâye örneklerinden biridir. Bilindiği gibi, Kur’an ve hadis, eski şair ve yazarlarımızın bol bol faydalandıkları iki temel İslami kaynaktır. Söz konusu eser de yer yer ayetler, hadisler, Arapça ve Farsça ibareler içine alması bakımından da dikkat çekmektedir. Edebî metinlerde ayet ve hadisler aynen yahut mealen alınabilmekte veya telmihen anılabilmektedir. Bu çalışmada adı geçen hikâye incelenerek ayetler, hadisler, Arapça ibareler incelenmiştir. Eserde yer alan ayet ve hadislere vakanın akışına uygun bir şekilde yer verildiği tespit edilmiştir. Söz konusu eserde iktibas edilen örnek beyitler, yaprak numarasıyla birlikte verilmiştir. Hikâyede tespit edilen bu ibareler örneklendirilerek yazarın dinî konulardaki bilgisi ile Arap ve Fars dillerine olan vukufunun ortaya konması hedeflenmiştir. Alî, anılan hikâyesinde ayet ve hadisleri gerek manen gerekse iktibas yoluyla başarılı bir şekilde kullanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Alî, Hikâye-i Şâh Cihân ve Gevher-Nigîn, Berlin Devlet Kütüphanesi, Camasbname, ayet, hadis, Arapça ibare

Kaynakça

• Coşkun, Menderes (2014). Sözün Büyüsü Edebî Sanatlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Daşdemir, Özkan; Babür Yusuf (2015). Cihan Şah ile Şemsiyye Hikâyesi. Erzurum: Fenomen Yayınları. https://Kuran.Diyanet.Gov.Tr/Tefsir/Sure.
• Kandemir, M. Yaşar, (1986). Mevzû Hadisler, Menşei Ve Tanıma Yolları Tenkidi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kocatürk, V. Mahir (1950). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınları.
• Levend, A. Sırrı (2017). Divan Edebiyatı Kelimeler Ve Remizler Mazmunlar Ve Mefhumlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ödeyici, Özer (2019). Eski Türk Edebiyatı Alıştırma Kitabı (Edebî Sanatlar ve Şiir Tahlili). İstanbul: Kut Yayınları.
• Pala, İskender (2014). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2019). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yeniterzi, Emine (1993). Divan Şiirinde Naʿt. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, Mehmet (2013). Kültürümüzde Ayetler ve Hadisler. İstanbul: Kesit Yayınları.