KÜRESEL ÖLÇEKTE SU PİYASASINDA TEKELLEŞME

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 4, 41 - 59, 17.12.2015

Yusuf Küçükbaşol

Öz

Su yaşamın devamlılığı için tüm canlıların ihtiyaç duyduğu ortak bir değerdir. Bu özelliğinden dolayı su herkes tarafından kolayca ulaşılabilen ve bedel ödenmeyen bir değer olarak kalmak zorundadır. Fakat küresel ticarette su ticari bir meta haline getirilmek istenmektedir. Canlıların ihtiyacı olan su ekonomik bir meta haline dönüştüğünde, ortak bir değer olmaktan çıkmakta alınıp satılabilen ve kâr  elde edilebilen bir mal olarak kullanılmaktadır. Küreselleşme ve suyun metalaştırılması sürecinde küresel şirketler kamu yönetiminin sudan çekilmesini, suyun fiyatlandırılarak halka sunulmasını yani satılmasını istemektedirler. Küresel su politikalarının yerelde uygulamaya geçirilmesini kolaylaştıran en etkili söylem, “kıtlık”, “kuraklık” ve “küresel ısınmaya bağlı iklim değişikliği” üzerine kurgulanan bir su krizi söylemidir. Bu söylemi desteklemek amacıyla uluslararası kuruluşlar olan BM, DB, DTÖ ve IMF her toplantılarında yerel su piyasalarının çokuluslu küresel şirketlere açılabilmesi için koşullu yardım önerileri yapmakta ve verdikleri kredileri bu doğrultuda vermektedirler.

Bu çalışmada, canlılar için vazgeçilmez bir değer olan suyun yeni kaynak arayışları çerçevesinde bir meta olarak ele alınmasını ve devletin piyasadan çekilmeye zorlanarak suların küresel pazara sunulması çalışmalarına yer verilecek, suları küresel pazara açılmış olan ülkelerin ve ülkemizin karşılaştıkları sorunlar, örnek ülke deneyimleri  bağlamında değerlendirilecek ve suyun bir hak olmasından dolayı kamu elinde bulunması zorunluluğuna değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Su, Su hakkı, Su piyasası, Küresel su politikaları, Uluslar arası kuruluşlar, Küresel şirketler

Kaynakça

• Akdoğan, A.Argun, (2006), “Latin Amerika’da Su Özelleştirmeleri”, Su Yönetimi, Tayfun ÇINAR, Hülya K. Özdinç (ed.). Memleket Yayınları, Ankara, s.179-224. Akdoğan, A.Argun, (2006), “4. Dünya Su Forumu ve İstanbul‘da Düzenlenecek 5. Forum Üzerine”, Memleket Mevzuat, Mart 2006, Sayı: 9, s. 39-42. Birleşmiş Kentler ve Yerel Yönetimler Orta Doğu ve Batı Asya Bölge Teşkilatı (United Cities and Local Governments Middle East and West Asia Section. UCLG-MEVA) (http://www.uclg-mewa.org/6-dunya-su-forumu), (Erişim Tarihi 12.03.2015) Çınar, Tayfun ,(2006), “Türkiye’de İçmesuyu ve Kanalizasyon Hizmetleri”, Su Yönetimi, Tayfun Çınar, Hülya K. Özdinç(ed.), Memleket Yayınları, Ankara, Temmuz 2006, s.227-252. Dünya Su Forumu Bülteni, (2009), http://www.iisd.ca/ymb/water/worldwater5/html/ ymbvol82num23t.html, (Erişim Tarihi 26.02.2015) Dünya Su Konseyi, (2009), http://www.worldwaterforum5.org/fileadmin/WWF5/ Media_corner/f__y_turkceCONV1_.pdf, (Erişim Tarihi 26.02.2015) Kartal, Filiz, (2006), “Suyun Metalaşması, Suya Erişim Hakkı ve Sosyal Adalet” http://www.tumbelsen.org.tr/pages/su/SuPolitikalari.doc, (Erişim Tarihi 24.03.2015) Kayır, Gülser Öztunalı, Hüsniye Akıllı, (2006), “Antalya Su Hizmetlerinde Özelleştirme”, Su Yönetimi, Tayfun Çınar, Hülya K. Özdinç(ed.), Memleket Yayınları, Ankara, s.317-377. Kilim, Esra Ergüzeloğlu, Mustafa Şener, (2008), “Su Politiktir: Küresel Su Politikalarının Yerel Ölçekte Yansımaları”, http://www.yayed.org.tr/genel/bizden_ detay.php?kod=784&tipi=9&sube=0 (Erişim Tarihi 25.03.2015) Küresel finans krizinde “Su Finansmanı”, (2009), http://www.euractiv.com.tr/cevre/link-dossier/ kuresel-finans-krizinde-su-finansmani-000071 (Erişim Tarihi 28.03.2015) Şimşek, Bedia Sanem, (2006), “Su Sektöründe Reform Hareketleri-Yeni Politika Arayışları ve Rekabet Olanakları”, http://www.rekabet.gov.tr/index.php?Sayfa=tezdetay&Id=79, (Erişim tarihi 11.02.2015) Topçu, Ferhunde Hayırsever, (2003), “Suda Neler Oluyor? Çokuluslu Şirketler ve Özelleştirmeler-2002”, Emek Araştırma Dergisi, 2003/1/(9) http://www.yayed.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=504&tipi=7&sube=0 (Erişim Tarihi 18.01.2015) Topçu, Ferhunde Hayırsever, (2006), “Suda Dış Kredi:İzmit Örneği”, Su Yönetimi, Tayfun Çınar, Hülya K. Özdinç(ed.), Memleket Yayınları, Ankara, s.287-316. Ulusoy, Kudret, (2007), Küresel Ticaretin Son Hedefi Su Pazarı, Omay Ofset Basım, Ankara, Yıldız Dursun(ed.), (2007), Su Raporu Ulusal Su Politikası İhtiyacımız, Ulusal Sanayici ve İşadamları Derneği (USİAD), Ertem Matbaa, Ankara, Yıkılmaz, Necla, (2003), Yeni Dünya Düzeni ve Çevre, İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı Yay. Yılmaz, Gaye, (2008), “Antikapitalist mücadele örgütlenmeden su sorunu çözülmeyecek” http://www.supolitik.org/EmekDunyasinet_roportaj.htm, (Erişim tarihi 24.03.2015) Yılmaz, Gaye, (2008), “Su Sorununa Eleştirel Bir Yaklaşım: Üretimin Bir Faktörü Olarak Su” Toplum ve Hekim Dergisi, TTB (Türk Tabipleri Birliği), Ocak-Şubat 2008, http://www.supolitik.org/elestirel_bir_yaklasim.htm, (Erişim tarihi 24.03.2015) Yılmaz, Selim, (2005), “Meta Fetişizminde Yeni Açılımlar Su”, Jeoloji Mühendisleri Odası Haber Bülteni, s.50-55. http://www.jmo.org.tr/resimler/ ekler/c528e25e1fdeaf9_ek.pdf?dergi =HABER BÜLTENİ, (Erişim Tarihi 05.03.2015) Yılmaz, Selim ,(2008), “Toplumsal Mücadelelerde Yeni Bir Açılım: Su Mücadeleleri”, http://www.supolitik.org/Su_mucadeleleri.htm, (Erişim tarihi 05.03.2015) YİD Modeli ile Yapılan “İzmit Şehri Kentsel ve Endüstriyel Su Temini Projesi” Hakkında Sayıştay Raporu, 2002, Sayıştay Genel Kurulu’nun 11.04.2002 tarihli ve 5022/1 Sayılı Kararı, s:1-40, http://www.sayistay.gov.tr/rapor/diger/2002/izmitsu/izmitsu.pdf, (Erişim Tarihi 06.12.2014) 3996 Sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap İşlet Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun, RG: 8.6.1994/ 21959