YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ KULLANIMINDAKİ GELİŞMELER; GÜNEŞ ENERJİ SİSTEMLERİ VE FİNANSMAN MODELLERİ

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 13, 65 - 84, 30.04.2019

Canan Karakaş Ulusoy

Öz

Günümüzde hızlı nüfus artışı, nüfusun kentlerde yoğunlaşması, kentsel planlamanın, enerji verimliliği ve güvenliğinin dikkate alınmadan yapılması, ulaşım, sanayi ve konutlarda enerji sarfiyatının artması ve sonuç olarak tüketim toplumuna dönüşülmesi nedeniyle enerjiye olan talep giderek artmaktadır. Bununla birlikte artan enerji talebinin karşılanabilmesi ve küresel iklim değişikliğiyle mücadele kapsamında; küresel enerji arzı, iletimi, dağıtımı ve tüketimi, geleneksel enerji kaynaklarından yenilenebilir enerji kaynaklarına (su, güneş, rüzgar, jeotermal, dalga, biokütle ve atıklar) ve bütünsel planlamaya doğru kayma eğilimindedir.

Son dönemlerde küresel ölçekte özellikle güneş enerjisine olan ilginin arttığı görülmektedir. Panel ve hücre teknolojisinde yaşanan gelişmeler, kurulumların kolaylığı, zaman içerisinde düşen maliyetler ve çeşitli devletlerin aldıkları önlem ve sağladıkları teşvikler sayesinde, fotovoltaik sistemler kendisine küresel alanda oldukça önemli bir yer edinmiştir. Özellikle kablo kayıplarının azaltıldığı net elektriğin elde edildiği çatı sistemleri, güneş enerjisinin geleceği olarak düşünülmektedir. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre 2050 yılına kadar güneş enerjisinin dünya elektrik ihtiyacının %11’ini karşılayacağı öngörülmektedir. Ancak güneş enerjisi, sürdürülebilir, temiz enerji kaynağı olmakla birlikte, elektrik üretiminin saat, gün ve mevsim ile doğru orantılı değiştiği kesintili bir kaynaktır. Bu nedenle enerji arzı güvenliği ve etkin kullanımı için enerji depolama teknolojileri de geliştirilmeye başlanmıştır. Bu teknolojiler, elektrik şebekelerinin daha etkin, verimli, düşük karbon emisyonlu ve güvenilir çalışmasına katkı sağlamaktadır.

Enerjide dışa bağımlı olan, elektrik üretimi amacıyla kullanılan kömürün yüzde 90’ını, doğal gazın ise neredeyse tamamını yurtdışından ithal eden Türkiye, yenilenebilir enerji kaynakları bakımından zengin olmasına rağmen, sektörde henüz yenidir. Ancak; Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti enerjide dışa bağımlılığı azaltmak amacı ile enerji üretim ve tüketiminde kaynak çeşitliliğini ve yerli enerji projelerini desteklemeye başlamıştır. 2023 yılı itibari ile doğalgaza dayalı elektrik üretim oranının %50’den %30’lar seviyesine çekilmesi, yenilenebilir enerji oranının da %30’lara erişmesi hedeflenmektedir. Türkiye’nin bu hedeflere ulaşabilmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarına çok daha fazla yatırım yapabilmesi için hem yüksek fiyatlı kurulum malzemelerinin yerli üretime geçilerek maliyetlerinin düşürülmesi, hem de gerekli finansman kaynakları ve mekanizmalarının oluşturulması gerekmektedir.

Bu kapsamda makalede özellikle bu konuda öncü ülkelerden biri olan Almanya’daki gelişmeler ve finansal mekanizmalar irdelenerek, güneş enerji sistemlerinin teknik özellikleri, sistem kurulumları, bu konudaki çevresel yaklaşımlar ve tartışmalar ele alınacaktır. Ayrıca Türkiye’deki yasal/yönetimsel durumve finansman modelleri ile bütünsel enerji sistem yönetiminin Türkiye açısından önemi ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji Kaynakları, Güneş Enerji Sistemleri, Enerji Depolama Teknolojileri

Kaynakça

• Burns, Elke, Ohlhorst, Dörte, Wenzel, Bernd, Köppel, Johann (2011).Renewable Energies in Germany’s Electricity Market A Biography of Innovation Process, 1SBN 978-90-481-9904- 4, Springer.
• BSW-Solar (2013).www.solarwirtschaft.de, Erişim Tarihi: 10.10.2018.
• Camacho, F. Eduardo, Berenguel, Manuel, Rubio, R. Francisco, Martinez, Diego (2012).Control of Solar Energy Systems, Springer.
• Curley, Michael (2014).Finance Policy For Renewable Energy and A Sustainable Environment, CRC Press Taylor& Francis Group.
• Dış İşleri Bakanlığı (2018).http://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa, Erişim Tarihi: 01.11.2018.
• Dinçer, İ. and Zamfirescu, C. (2011).Sustainable Energy Systems and Applications, DOI 10.1007/978-0-387-95861-3_9, Springer Science+Business Media.
• Droste-Franke, Bert, P. Paal, Boris, Rehtanz, Christian, Sauer, Dirk Uwe, Schneider, Jens-Peter, Miranda, Schreurs, Ziesemer Thomas (2012).Balancing Renewable Electricity Energy Storage,Demand Side Management,and Network Extension from an Interdisciplinary Perspective, e-ISBN 978-3-642-25157-3, Springer.
• EPDK (2018).https://www.epdk.org.tr/Detay/Icerik/1-1167/tarihce; Erişim Tarihi: 05.12.2018.
• EPİAŞ (2018).https://rapor.epias.com.tr/rapor/xhtml/dgpKatilimciSayisi.xhtml; Erişim Tarihi: 09.12.2018.
• ETKB (2018).http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Gunes; Erişim Tarihi: 12.12.2018.
• Flournoy, Don M. (2012).Solar Power Satellites, Springer Brifs in Space Development, DOI 10.1007/978-1-4614-2000-2_1, Springer
• Gasch, Robert and Twele, Jochen (2012).Wind Power Plants: Fundamentals, Design, Construction and Operation, DOI 10.1007/978-3-642-22938-1_1 Springer-Verlag Berlin Heidelberg.
• Ghosh, K. Tushar and Prelas, A. Mark (2011).Energy Resources and Systems Volume 2: Renewable Resources, ISBN 978-94-007-1401-4, Springer.
• GÜNDER (2018).Güneş Enerjisi Bilgilendirme Klavuzu.
• GÜNDER (2018a) .Güneşin Sürdürülebilirliğini Sağlamak Güneş Enerjisi Yol Haritası.
• GÜNDER vd., (2018).Güneş Enerjisi Bilgilendirme Klavuzu Sahil Kentlerinde Çatı Üstü Kurulumlar Projesi.
• GÜNDER (2016).Güneş Enerjisi İçin Finansman Modelleri, Ankara.
• IEA (2017).Energy Technology Perspective 2017 Catalysing Energy Technology Transformations Executive Summary.
• IRENA, OECD/IEA and REN21 (2018).Renewable Energy Policies in a Time of Transition, ISBN 978-92-9260-061-7.
• IRENA (2018).Global Energy Transformatio A Roadmap To 2050,ISBN978-92-9260-059-4, pp.76.
• Kandır , Yılmaz, Serkan, Yakar, Soner (2017). “Yeşil Tahvil Piyasaları: Türkiye’de Yeşil Tahvil Piyasasının Geliştirilmesi İçin Öneriler”, Ç.Ö. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, s. 159-175.
• Kul, Metin, Uyaroğlu, Yılmaz, Ayasun, Saffet, Vatansever, Fahri, Eminoğlu, Ulaş ve İmal, Nazım (2013).Elektrik Enerjisi İletim ve Dağıtım, ed. Süleyman Demir, Anadolu Üniversitesi, ISBN 978-975-06-1440-8.
• Miller, C., Andrew and Gage, Cynthia, L. (2011). “Potential Adverse Environmental Impacts of Greenhouse Gas Mitigation Strategies”, F.T. Princiotta (ed.), Global Climate Change-The Technology Challenge, Advances in Global Change Research 38, DOI 10, 1007/978-90-481- 3153-2_12, Springer, pp.377- 415.
• Özberk, Osman (2018). “Ülkemiz Solar Enerji Sektörünün Durum Değerlendirmesi”, Gündergi, Mart Sayısı, s.58-59.
• Özgün, Haluk (2018).Fotovoltaik Enerji Sistemleri Temel Kavramlar ve Örnek Projelerle Fotovoltaik Güneş Enerji Sistemleri, GÜNDER.
• Princiotta, Frank (2011). “Global Climate Change and Mitigation Challenge” in Global Climate Change-The Technology Challenge, ed. Frank Princiotta, Springer, pp.1-51.
• Rekiova, Djamila, Matagne,Enest (2012).Optimization of Photovoltaic Power Systems Modelization, Simulation and Control, Springer.
• Sangster, J., Alan (2010).Energy For a Warming World, A Plan To Tasten The Demise of Fossil Fuels, Springer, ISSN 1865-3529.
• Sara Enerji (2018).http://www.saraenerji.com.tr/index.php/faaliyet/8-blog/4-jeotermal-enerji; Erişim Tarihi: 10.11.2018.
• Saygın, Değer, Hoffman, Max, Gordon, Phillipp (2018).How Turkey Can Ensure A Successful Energy Transition.
• TEİAŞ (2014).Stratejik Plan 2015-2019.
• TEİAŞ (2017).On Yıllık Talep Tahminleri Raporu (2018-2027) Raporu.
• TEİAŞ (2018).2017 Yılı Türkiye Elektrik İletimi Sektör Raporu.
• TÜİK (2018).www. tüik.gov.tr; Erişim Tarihi: 10.12.2018.
• TÜİK (2018).Turkish Greenhouse Gas Inventory 1990-2016, National Inventory Report For Submission Under The United Nations Framework Convention On Climate Change.
• TurSEFF (2018).www.turSEFF.org; Erişim Tarihi: 14.12.2018.
• TSKB (2018). http://www.tskb.com.tr/tr/surdurulebilir-bankacilik/surdurulebilirligin-finansmani/yenilenebilirenerji; Erişim Tarihi: 17.12.2018.
• United Nations (2015). Paris Agreement.
• UN-HABITAT (2016).Urbanization And Development: Emerging Futures, World Cities Report 2016.
• United Nations (2017).World Population Prospects The 2017 Revision Key Findings and Advance Tables, ESA/P/WP/248, New York.
• United Nations(2018). World Urbanization Prospects: The 2018 Revision.
• YEGM (2018).http://www.yegm.gov.tr, Erişim Tarihi: 09.11.2018.
• https://www4.unfccc.int/sites/submissions/INDC/Published%20Documents/Turkey/1/The_INDC_of _TURKEY_v.15.19.30.pdf; Erişim Tarihi: 11.12.2018.
• https://www.iklimhaber.org/turkiyenin-ek-1den-cikma-onerisi-muzakere-gundemine-giremedi/; Erişim Tarihi: 03.12.2018.
• Yeşil Ekonomi (2018a). https://yesilekonomi.com/almanya-yillik-25-gw-gunes-hedefine-ulasmak-uzere/; Erişim Tarihi:10.10.2018.
• Yeşil Ekonomi (2018b). https://yesilekonomi.com/amerika-kitasinin-en-buyuk-gunes-santrali-devreye-girdi/; Erişim Tarihi: 10.10.2018.
• https://gineersnow.com/industries/renewables/solar-balloons-clouds-will-get-energy-amid-rain; Erişim Tarihi:10.10.2018.
• 02.10.2013 tarih ve 28783 sayılı Resmi Gazete.
• 21.07.2011 tarih ve 28001 sayılı Resmi Gazete