TÜRKİYE SAĞLIK POLİTİKASINDA ÇALIŞAN GÜVENLİĞİNİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2019, ASSAM ULUSLARARASI HAKEMLİ DERGİ 13. ULUSLARARASI KAMU YÖNETİMİ SEMPOZYUMU BİLDİRİLERİ ÖZEL SAYISI, 180 - 193, 23.09.2019

İhsan Eken Mehmet Burhanettin Coşkun

Öz

Türkiye Cumhuriyeti
Anayasası’nın 56. Maddesine göre herkes sağlıklı yaşam hakkına sahiptir. Devlet
bunu sağlamak amacıyla özel ve kamu sağlık kurumlarından yararlanarak, sağlık
kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler ve denetimlerini
sağlar. Kuşkusuz, sağlık hizmetlerinin odak noktasında ise sağlık hizmet sunucuları
olarak sağlık çalışanları bulunmaktadır. Sağlık çalışanlarının güvenli bir
ortamda ve yüksek motivasyonla çalışmasının sağlanması sağlık politikasının
temel hedeflerinden biri olarak ifade edilmektedir. Bununla birlikte, sağlık
çalışanlarının hizmet sunum süreci içerisinde, işin niteliğinden ya da çalışma
ortamından kaynaklanan riskler ile sözlü veya fiziki şiddet olaylarını içeren
çeşitli güvenlik sorunlarıyla karşı karşıya kaldığı gözlenmektedir. Bu
sorunların son dönemlerde özellikle daha fazla boyutlarda oluştuğu, ölüm ile
neticelenen şiddet ve saldırı olaylarının yaşandığı görülmektedir.

   Belirtilen hususlar çerçevesinde araştırmanın konusu Türkiye’de
uygulanan sağlık politikasında, çalışan güvenliğine verilen yer ve önemin
tespitini yapmaktır. Çalışma ile sağlık çalışanlarının hizmet sunumu esnasında
karşılaşabileceği güvenlik sorunları ve bunları önlemeye yönelik alınmış olan
tedbirler ele alınarak bu hususta oluşturulan mevzuat çalışmaları ve
uygulamaların yeterliliğinin irdelenmesi amaçlanmaktadır. Özellikle son dönemde
kamuoyunda “Sağlıkta Şiddet Yasası” olarak ifade edilen düzenlemeler ile sağlık
çalışanlarının güvenliğine ilişkin yasal düzenlemelerin güncellenmesi ve cezai
yaptırımların arttırılması konusunda çalışmaların olduğu bilinmektedir. Yapılan
bu düzenlemelerin gerekliliğini kabul etmekle birlikte sorunun çok boyutlu olarak
ele alınması gerekmektedir. Toplumsal bilinç ve beklentilerin yönlendirilmesi,
çalışma alanlarının fiziksel şartları ile diğer çalışma şartlarının
düzenlenmesi, vatandaş ve çalışanlar arasında doğru iletişim kanallarının
oluşturulması, etkin ve bilinçli güvenlik hizmetinin sağlanması gibi birçok
faktörün birlikte değerlendirilmesiyle sonuca ulaşılabileceği düşünülmektedir. Bildiride
betimsel araştırma yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Sağlık Politikası, Sağlıkta Şiddet, Çalışan Güvenliği, Kamu Yönetimi

Kaynakça

• Adaş, E. B.–Elbek, O.–Bakır, K. (2008), “Sağlık Sektöründe Şiddet: Hekimlere Yönelik Şiddet ve Hekimlerin Şiddet Algısı” http://www.ttb.org.tr/siddet/images/file/gaziantepsiddet.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2019)Aksakal, F. N.–İlhan, M. N.–Yüksel, H.–Kurtcebe, Ö.–Bumin, M.A. (2009). “Bir Üniversite Hastanesinde Hemşire, Sağlık Memuru ve Hastabakıcılarda Bel Ağrısı Sıklığı ve Etkileyen Faktörler”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran Sayısı, 38-46.Altıok, M.–Kuyurtar, F.–Karaçorlu, S.–Ersöz, G.– Erdoğan, S. (2009). “Sağlık Çalışanlarının Delici Kesici Aletlerle Yaralanma Deneyimleri ve Yaralanmaya Yönelik Alınan Önlemler”, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2(3), 70-79.ATO, (2011), “Hekimlere ve Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet Raporu”, http://static.ato.org.tr/fs/4f50993567cde95526000000/mucize_rapor.pdf, (Erişim Tarihi: 24.02.2019)Annagür, B. (2010). “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Risk Faktörleri, Etkileri, Değerlendirilmesi ve Önlenmesi”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(2), 161-173.Atabey Ertürk, S. (2012). Türkiye’de 1980 Sonrası Sağlıkta Dönüşüm Politikaları, Sağlık Sistemindeki Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Sağlık Sistemleri ve Sağlık Politikası, 1. Basım, Ankara: Gazi Kitabevi.CİMER (2019), T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)’ ne 03.03.2019 tarihinde yapmış olduğum 1900578585 sayılı başvuruya 08.03.2019 tarihinde Hasta, Çalışan Hakları ve Güvenliği Dairesi Başkanlığı cevabı.Coşkun Us, N.-Erdem, R. (2016). “Şiddet ve Sağlık”, 10. Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, 1-3 Aralık, Ankara. Curbow, B. (2002). “Origins of Violence at Work”. Workplace Violence in the Health Sector. (Ed.) Carry L Cooper and Naomi Swanson. State of the Art, WHO.Devebakan, N.–Paşalı, N. (2015). “Sağlık İşletmelerinde Hizmet Kalitesi Standartlarının Çalışan Güvenliği Açısından Çalışanlar Tarafından Değerlendirilmesi: İzmir İlinde Bir Araştırma”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 18(2): 123-142.Elbek, O.–Adaş, E. B. (2012). “Şiddetin Gölgesinde Hekimlik” http://www.saglikcalisanisagligi.org/dosyalar/siddetingolgesindehekimlik.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2019.Gürer, A. (2018). “Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Güvenliği”, Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi 2(1), 9-14.ILO (2003), “ILO Fact Sheet Workplace Violence in Health Services” http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_dialogue/---sector/documents/publication/wcms_161953.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2019)Işıkçı Mamur, Y. (2016). “Bir Kamu Politikası Analizi: Sağlık Politikasında Dönüşüm”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46): 731-748.İlhan, M. N.-Çakır, M.-Tunca, M. Z.-Avcı, E.-Çetin, E.-Aydemir, Ö.-Tezel, A.-Bumin, M. A. (2013). “Toplum Gözüyle Sağlık Çalışanlarına Şiddet: Nedenler, Tutumlar, Davranışlar”, Gazi Medical Journal, 24, 5-10. İlhan, M. N.–Yılmaz, D. – Barkan, O. B.–Toksoy, N.–Uysaler, Y. Z. (2015). “Sağlıkta Şiddet Nasıl Biter”, Sağlık-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi Enstitüsü Analiz Dergisi, 1-38. Kapani, M. (2014). Politika Bilimine Giriş, 34. Basım, Ankara: Bilgi Yayınevi.Kaya Çabuk, N. (2006). “Şiddetin Sosyal Dinamikleri: Yoksulluk, İşsizlik ve Göç”, Toplumsal Bir Sorun Olarak “ŞİDDET” Sempozyumu, 20-21 Mayıs, Ankara.Keser Özcan, N.–Bilgin, H. (2011). “Türkiye’de Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet: Sistematik Derleme”, Türkiye Klinikleri Journal Medical Sciences, 31(6): 1442-1456. “Koca: Sağlıkta şiddete yönelik kanun düzenlemesi geliyor” başlıklı haber, https://www.ensonhaber.com/koca-saglikta-siddete-yonelik-kanun-duzenlemesi-geliyor.html, (Erişim Tarihi: 18.02.2019)Kocacık, Faruk (2001), “Şiddet Olgusu Üzerine”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(1): 1-7Kuruüzüm, Z.–Elmalı, Z.– Günay, S.– Gündüz, Ş.– Yapan, Z. (2008), “Sağlık Çalışanlarında Kan ve Beden Sıvılarıyla Oluşan Mesleksel Yaralanmalar: Bir Anket Çalışması”, Mikrobiyoloji Bülteni, 42(1): 61-69.Meydanlıoğlu, A. (2013). “Sağlık Çalışanlarının Sağlığı ve Güvenliği”, Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3): 192-199.NIOSH and Health Division of Standards Development and Technology Transfer (September 1988), “Guidelines for Protecting the Safety and Health of Health Care Workers”, U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, Centers for Disease Control, Publication No. 88-119. https://www.cdc.gov/niosh/docs/88-119/default.html, (Erişim Tarihi: 10.02.2019)NIOSH (April 2002), “Violence, Occupational Hazards in Hospitals”, Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, DHHS (NIOSH) Publication No. 2002-101. https://www.cdc.gov/niosh/docs/2002-101/default.html, (Erişim Tarihi: 09.02.2019)Özcan, F.–Yavuz, E. (2017). “Türkiye’de Sağlık Çalışanları Şiddet Tehdidi Altında”, The Journal of Turkish Family Physician, 8(3): 66-74.Öztekin, A. (2003). Siyaset Bilimine Giriş, 4. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.Parlar, S. (2008). “Sağlık Çalışanlarında Göz Ardı Edilen Bir Durum: Sağlıklı Çalışma Ortamı”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6): 547-554.“Sağlık Bakanı Koca: Performansa göre ödeme amacından uzaklaştı” başlıklı haber, https://www.memurlar.net/haber/815727/saglik-bakani-koca-performansa-gore-odeme-amacindan-uzaklasti.html, (Erişim Tarihi: 15.03.2019)Sağlık Bakanlığı, (2003), “Sağlıkta Dönüşüm Programı” https://www.saglik.gov.tr/TR,11415/saglikta-donusum-programi.html, (Erişim Tarihi: 12.03.2019)Sağlık Bakanlığı, (2018), “Çalışan Hakları ve Güvenliği Uygulamaları Rehberi” https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/28684,calisan-haklari-ve-guvenligi-uygulamalari-rehberipdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 12.03.2019)Saygun, M. (2012). “Sağlık Çalışanlarında İş Sağlığı ve Güvenliği Sorunları”, TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(4): 373-382.Serin, H.–Serin, S.– Bakacak, M.–Ölmez, S. (2015). “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Şiddet”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 24(3): 109-113.Seyran, F.–Gözlü, M.–Ready, N. F. (2018). “İş Yerinde Fiziksel Şiddete Maruz Kalmış Sağlık Personelinin Şiddet Algısı ve Boyutu Üzerine Nitel Bir Araştırma”, Sağlık-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi Enstitüsü Sağlık ve Sosyal Politikalara Bakış Dergisi, 2(1): 8-29Solmaz, B.–Duğan, Ö. (2018). “Sağlık Çalışanı ile Hasta ve Yakınları Arasında Yaşanan Şiddetin Nedenlerinden “İletişim” Üzerine Bir İnceleme”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2): 185-206.Türk Dil Kurumu (2019), “Güncel Türkçe Sözlüğü”, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c5c7458334279.68272608 , (Erişim Tarihi: 07.02.2019).T.B.M.M. (2013), “Sağlık Çalışanlarına Yönelik Artan Şiddet Olaylarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu”,https://www.tbmm.gov.tr/arastirma_komisyonlari/saglik_calisanlari/docs/ss454.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2019)Uludağ, A.–Zengin, N. (2016). “Sağlıkta Şiddete Hasta Şikâyetlerinde Yer Alan Olumsuz İfadeler Açısından Bir Bakış: Konya Örneği”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(3): 71-86.WHO (1948), “Constitution of the World Health Organization” http://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd47/EN/constitution-en.pdf?ua=1, (Erişim Tarihi: 07.02.2019)WHO (1998), World Health Organization: Violence and Health: Task Force on Violence and Health, Cenevre.