POLİKLİNİK HİZMETİ ALANLARIN BAKIŞ AÇISIYLA HASTA MAHREMİYETİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 18, 103 - 120, 10.04.2021

Kubilay Özer Musa Özata

Öz

Yaşadığımız bilgi çağı, toplumun her konuda olduğu gibi sağlık hizmetleri konusunda da bilgi, beklenti ve talep düzeyini yükseltmiştir. Bu beklenti ve taleplerden biri de sunulan sağlık hizmetinin hasta mahremiyetine özen gösterilerek sunulmasıdır.
Çalışmanın Problemi: Hasta mahremiyeti konusu tanımlanması ve ölçülmesi en zor olan konulardan biri olup, hekim-hasta ilişkilerinde güvenin sağlanması açısından anahtar role sahiptir. Hastaların hekim ve kurum seçimini doğrudan etkileyerek sağlık hizmetlerinin kalitesi açısından büyük önem taşıyan hasta mahremiyetinin hasta perspektifinden araştırılması problemini oluşturmaktadır.
Çalışmanın Amacı: Bu çalışma ile Konya il merkezinde sağlık kuruluşlarından hizmet alan hastaların hasta mahremiyeti mevzuatı hakkındaki bilgileri, mahremiyet tutumları ve poliklinik deneyimlerinin belirlenmesidir.
Araştırmanın Metodu: Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalışma, Konya il merkezinde faaliyet gösteren sağlık kuruluşlarına 2016 Ekim içerisinde başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 1013 kişi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler araştırmacılar tarafından oluşturulan anket formuyla toplanmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler SPSS programında ki-kare analiz yöntemiyle test edilmiştir.
Bulgular: Araştırma sonucunda katılımcıların %88,7’sinin hasta hakları yönetmeliğini hiç okumadıkları saptanmıştır. Katılımcıların hasta mahremiyet konusunda hassas oldukları ve mahremiyete dikkat edilen sağlık kuruluşlarını daha fazla tercih ettikleri görülmüştür. Sağlık kurumlarında mahremiyet beklentilerinin % 89,7 oranında karşıladığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hasta, Deneyim, Mahremiyet, Poliklinik, Tutum

Kaynakça

• Akten, R. (2017). Hastanelerde Hasta Mahremiyetine Gösterilen Özenin Hasta Bakış Açısıyla Değerlendirilmesi (Antalya Örneği). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Konya.
• Arslan, E.T., Demir, H. (2017). Sağlık Çalışanlarının Hasta Mahremiyetine İlişkin Tutumu: Nitel bir araştırma. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:17, Yıl:17, Sayı: 4, 17: 191-220.
• Artuç, M. (2015). Mahremiyet Açısından Birey ve Devlet İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı. Aydın.
• Avaner, E. (2018). “Mahremiyet Nedir? Mahremiyetin Sağlık Hizmetleri Penceresinden Görünürlüğü Nasıldır?” Türkiye Biyoetik Dergisi, 2018 Vol. 5, No. 3, 110-116
• Aydemir İ, Özhan, A. (2011). Hasta Hakları Uygulamalarının Hasta ve Yakınları Tarafından Değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet. Cilt. 22, Sayı.1. Erişim tarihi: 14 Şubat 2020. Erişim adresi: http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423931250.pdf
• Birinci, G. (2017). İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin Kısa Tarihi: Milletler Cemiyeti’nden Birleşmiş Milletler’e. Erişim tarihi:17 Şubat 2020. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/394390
• Bostan, S. (2007). Sağlık Çalışanlarının Hasta Haklarına Yönelik Tutumlarının Araştırılması: Farabi Hastanesi Örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt:10, Sayı:1.
• Bostan, S., Ünal, C. (2019). Hastaların Hasta Mahremiyeti Hakkında Farkındalık ve Tutumları. Türkiye Klinikleri J Med Ethics. 27(3):239-49. DOI: 10.5336/mdethic.2019-66210.
• Bulduklu, Y. (2015). Sağlık hizmetlerinin sunumunda beklenmeyen durumlar ve halkla ilişkiler. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu Dergisi, s. 53. Erişim tarihi: 17 Şubat 2020. Erişim adresi: http://www.sdplatform.com/Dergi/873/Saglik-hizmetlerinin-sunumunda-beklenmeyen-durumlar-ve-halkla-iliskiler.aspx.
• Caswell G, Pollock K, Harwood R, Porock D. (2015). Communication between family carers and health professionals about end-of-life care for older people in the acute hospital setting: a qualitative study. DOI 10.1186/s12904-015-0032-0
• Chalmers, J., Muir, R. (2003). Patient privacy and confidentiality. BMJ. Apr 5; 326(7392): 725–726.doi: 10.1136/bmj.326.7392.725. doi: 10.1186/s12904-015-0032-0
• Çatak A, (2015). Mahremiyet Kavramının Farklı Anlam Alanları veya “Fıkh-I Bâtın” da Mahremiyet Algısı. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2015/4, c. 4, sayı: 8. s.93-11.
• Çiğdem, A. (2019). Kişilerin Hekim Seçiminde Hekimin Cinsiyetine Yönelik Tercihlerinin İncelenmesi: Niteliksel Bir Araştırma. Pamukkale Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Denizli.
• Değirmen, N. (2014). Jinekoloji Ve Obstetride Beden Mahremiyeti: Kütahya Örneği. Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora tezi. Eskişehir.
• Duru, Z. (2017). Kavram Çalışma Grubu, Kavram Raporu Mahremiyet. Hayat Sağlık Ve Sosyal Hizmetler Vakfı Ankara şubesi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2019. Erişim adresi: http://hayatvakfi.org.tr/wp-content/uploads/2017/05/Mahremiyet-Kavram-Raporu.pdf.
• Güvercin, C. H, (2007). Türkiye’deki Gelişimi Açısından Hasta Hakları Kavramı. Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi. Doktora Tezi. Ankara
• Göçmen TL, (2018). Toplumsal Yaşamda Bireylerin Mahremiyet Yönelimleri: Sosyal Ağ Kullanıcıları Üzerine Bir Saha Araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gazetecilik Ana Bilim Dalı. Doktora tezi. Konya.
• Medimagazin, (2004). Erkek jinekolog istenmiyor. Erişim tarihi:23 Şubat 2020. Erişim adresi: https://www.medimagazin.com.tr/medimagazin/tr-erkek-jinekolog-istenmiyor-1-171-615.html
• Özata M; Özer K. (2017). Hastanelerde Hasta Mahremiyetine Yönelik Uygulamalarının Sağlıkta Kalite Standartları Bağlamında Değerlendirilmesi: Konya Örneği. International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3307 Number: 45 , p. 11-33, Spring III.
• Özer, K. (2015). Sağlık Kuruluşlarında Hasta Mahremiyeti Uygulamalarının Ve Sağlık Çalışanlarının Hasta Mahremiyetine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Konya Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya. Öztürk, H., Özçelik, S.K., Bahçecik, N. (2014). Hemşirelerin Hasta Mahremiyetine Özen Gösterme Durumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 30(3):19-31. Erişim tarihi:24 Ocak 2020. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/825193
• Resmi Gazete, 04.04.1928, Sayı:863. 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’ atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun.
• Resmi Gazete, 6.5.1949, Sayı:7217. 9119 Sayılı Bakanlar Kurulu kararı İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi. S.3
• Resmi Gazete, 9.11.1982. Sayı:17863.Türkiye Cumhuriyeti Anayasası.
• Resmi Gazete, 01.08.1998, Sayı:23420. Hasta Hakları Yönetmeliği.
• Resmi Gazete, 26.09.2004, Sayı:25611. Türk Ceza Kanunu.
• Sass, H.M. (2003). Ambiguities In Judging Cruel Human Experimentation: Arbitrary American Responses to German and Japanese Experiments. Erişim tarihi:17 Şubat 2020 Erişim adresi: https://www.eubios.info/EJ133/ej133g.htm
• SKS, (2016). Sağlıkta Kalite Standartları Hastane, 1. Revizyon, 2. Baskı. ISBN: 978-975-590-558-7. Erişim tarihi:25 Aralık 2019. Erişim adresi: https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/ 3460, skshastanesetiv5r1pdf.pdf?0
• Soysal, A. Aksan, B.K. (2019). Hasta Mahremiyeti: Adıyaman'da Bir Özel Hastanede Çalışan Hemşireler Üzerinde Bir Araştırma. 4. Uluslararası Sağlık Bilimleri ve Yönetimi Kongresi e-Bildiri Kitabı. ISBN: 978-605-87853-5-9. Erişim tarihi: 10 Şubat 2020. Erişim adresi: http://ihmc2019.ussam.co/tr/kongre-hakkinda/bildiri-kitabi/
• Şen, Y. (2015). İslâm Hukûkuna Göre Sağlık Hizmetlerinde mahremiyet hakkı. Ekev akademi dergisi Yıl: 19 Sayı: 61. Erişim tarihi:30 Aralık 2019. Erişim adresi: http://www.ekevaka demi org/Makaleler/1786539126_19%20Yusuf%20SEN.pdf
• Taitsman, J.K., Grimm, C.M., Agrawal, S. (2013). Protecting Patient Privacy and Data Security. New England Journal of Medicine, 368(11), 977–979. Doi:10.1056/nejmp1215258
• Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi (1960). Erişim tarihi: 24 Aralık 2019. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/2.3.412578.pdf
• Türk Dil Kurumu (2019). Güncel Türkçe Sözlük. Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/Mahremiyet/Mahrem.
• TBB (2019). Hekimlik Meslek Etiği Kuralları. Son Güncelleme: Çarşamba, 26 Ağustos 2015. Erişim tarihi:24 Aralık 2019. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/mevzuat/index.php?option=com_ content&task=view&id=65&Itemid=31
• Yüksel, M. (2009). “Mahremiyet Hakkına ve Bireysel Özgürlüklere Felsefi Yaklaşımlar.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi z 64-1 275-298. doi:10.1501/SBFder_0000002130
• Vincent, D. (2016). Mahremiyet kısa bir tarih. Sözkesen matbaası. Yenimahalle Ankara. ISBN:978-605-4822-24-9
• Wikbland, K., Back, E. (1998). Privacy in hospital. Journal of Advanced, 27(5), 940-945. https://doi.org/10.1046/j. 1365-2648.1998.t01-1-00576.x
• WMA (2018). Declaratıon Of Lısbon On The Rıghts Of The Patıent. Erişim tarihi: 17 Şubat 2020. Erişim adresi: https://www.wma.net/policies-post/wma-declaration-of-lisbon-on-the-rights-of-the-patient/