ABD DIŞ POLİTİKASINDA İNSAN HAKLARI: TERİMİNİN TARİHİ GELİŞİMİ VE DIŞ POLİTİKA ARGÜMANI OLARAK KULLANIMI

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 18, 45 - 65, 10.04.2021

Mehmet Erkan Kıllıoğlu

Öz

İnsan Hakları konusu hemen her fırsatta gündeme gelen, gündelik hayatımıza da girmiş olan, bu yüzden de ismi çokça duyulan üzerinde konuşulan ancak kapsamı hakkında tam bir fikir birliğine varılmamış olan konulardan birdir. Kendilerini özgürlükçü ve demokratik olarak tanımlayan devletlerin bu iddialarını desteklemek için kullandıkları, iç ve dış siyasetlerinde sıklıkla atıfta bulundukları konuların başında gelmektedir, insan hakları söylemi ve konusu. Bu noktada kendisini dünyanın geri kalan kısmından farklı, özel ve seçilmiş olarak gören pek çok devlet gibi Amerika Birleşik Devletleri (ABD) de insan hakları konusuna dış politika söyleminde yer vermektedir. Kendisini özgürlüklerin beşiği olarak tarif eden ABD bu kapsamda insan hakları konusunun koruyucusu ve şampiyonu olarak da kendisini lanse etmeye çalışmaktadır. Bu iddiasına sebep olan şey ise kendisini dünyanın geri kalan kısmından farklı görmesidir. Bu farklılık söyleminin kökeni ise seçilmiş iddiasına ve hissiyatına dayanmaktadır. Bu iddiayı Kıta Avrupası’nda düşünceleri ve inançları sebebiyle baskı gören ve dışlanan gruplar Amerika’ya beraberlerinde getirmiştir. Yeni Dünya’yı yeni bir başlangıç yapmak ve Yeryüzü Cenneti’ni kurmak için kendilerine verilmiş bir fırsat olarak görmüşlerdir. Tüm bunları teori ve söylemde dışa vurumu ise “City Upon a Hill” benzetmesi, Apokaliptik yaklaşım ve söylemle Amerikan Ayrıcalıklığı teorisi ile olmuştur. Hemen hepsinde ABD özel ve kurtarıcı bir rol biçilmektedir. Bu söyleme Amerikan Kültürü de destek verince düşüncenin siyasi alana yansıması de peşi sıra gelmiş İzolasyonculuk ve İdealizm yaklaşımları ortaya çıkmıştır. Özellikle İdealizm ve Wilson’un 14 maddesi daha sonra İnsan Hakları Evrensel Bildirisi’nin de ortaya çıkması ile dış politika yapımı ve söylemine İnsan Hakları konusunu dâhil etmeyi bir zorunluluk haline getirmiştir. Bu noktadan sonra ise İnsan Hakları konusu tüm benzer söylemler gibi dış politika argümanı haline gelmiş ve ülkenin çıkarlarının maksimizasyonu ve karşı tarafın zaafa ve zarara uğratılmasında kullanılabilecek bir araç olmuştur.

Anahtar Kelimeler

City Upon a Hill, John Winthrop, Manifest Destiny, İnsan Hakları

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Ataç, C. A. ve Gürsel, B. (2005, Mayıs-Haziran-Temmuz). Amerikan Apokaliptiğinin Dünü Bugünü. Doğu Batı (Bir Zamanlar Amerika), Düşünce Dergisi, 8, (32): 73-89.
• Baym, N. (Ed.) (1989). The Norton Anthology of American Literature. New York: Norton.
• Brown, C. (Ed.). (1985). With Friends Like These: The America’s Watch Report on Human Rights and U.S. Policy in Latin America. New York: Pantheon Books.
• Brown, D. (1973). Kalbimi Vatanıma Gömün. Celal Üstüner (Çev.), İstanbul: E Yayınları.
• Combs, J. A. (1986). The History of American Policy 1786 to 1917. New York: Alfred A. Knopf.
• De Crevecouer, J. H. S. (1990). Letters From An American Farmer. Paul Lauter (Ed.) The Heath Anthology of American Literature, Cilt I: İçinde 890-908. Massachusetts: Heath and Co.
• Donnelly, J. (1993). International Human Rights. Oxford: Westview Press.
• Evans, T. (1996). US Hegemony and Project of Universal Human Rights, New York: St. Martin’s Press.
• Forsythe, D. P. (1998). Human Rights and U.S. Foreign Policy: Congress Reconsidered. Gainesville: University of Florida Press.
• Fowler, M. R. (1987). Thinking About Human Rights: Contending Approaches to Human Rights in U.S. Foreign Policy. Lanham: University Press of America.
• Kapani, M. (1991). İnsan Haklarının Uluslararası Boyutları. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Kırtunç, A. L. (2005, Mayıs-Haziran-Temmuz). Kim Bu Amerikalı, Bu Yeni Adam. Doğu Batı (Bir Zamanlar Amerika), Düşünce Dergisi, 8 (32): 97-111.
• Kissinger, H. (1998). Diplomasi. İbrahim H. Kurt (Çev.), Ankara: İş Bankası Yayınları.
• Lefebvre, M. (2005). Amerikan Dış Politikası. İsmal Yerguz (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları No : 1102, Başvuru Dizisi : 43.
• Lerner, M. (1957). America As a Civilization, Life and Thought in the United States Today. New York: Simon and Schuster. Mayall, J. (1986). The United States. R. J. Vincent (Ed.) Foreign Policy and Human Rights : Issues and Responses: İçinde 165-188. Cambridge: Cambridge University Press.
• Tuveson, E. (1949). Millennium and Utopia: A Study in the Background of the Idea of Progress. Berkeley: University of California Press. Türkmen, F. (2005, Mayıs-Haziran-Temmuz). ABD’nin Dış Politikası: Devamlılık ve Değişim. Doğu Batı (Bir Zamanlar Amerika), Düşünce Dergisi, 8 (32), 157-180.
• Schoultz, L. (1981). Human Rights and the United States Policy Towards Latin America. New Jersey: Princeton University Press. Stannnard, D. E. (2004). Amerika’nın Soykırım Tarihi. Şaban Bıyıklı (Çev.), İstanbul: Gelenek Yayınları.
• Tanrısal, M. (2005, Mayıs-Haziran-Temmuz). Kolomb’tan Wovoka’ya Kızılderililer. Doğu Batı (Bir Zamanlar Amerika), Düşünce Dergisi, 8 (32), 11-34.
• Winthrop, J. (1989). A Model Christian Charity (1630), Nina Baym (Ed.) The Norton Anthology of American Literature: New York: Norton.