SAĞLIK ÇALIŞANLARININ PSİKOLOJİK SÖZLEŞME DÜZEYİNİN ÖRGÜTSEL MUHALEFET İLE İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 19, 9 - 22, 01.11.2021

Tutku Ekiz , Elif Dönmez

Öz

Sağlık çalışanlarının örgütlerde muhalefet edebilmeleri çeşitli faktörlerden etkilenmektedir. Farklı uzmanlık alanlarından meslek gruplarının bir arada çalıştığı, ekip çalışması, iletişim ve genel işletmelerden farklı yönetsel beceriler gerektiren hastanelerde çalışanların yapıcı önerilerini paylaşabilmeleri örgütlerin başarısı için önem arz etmektedir. Beklentilerine değer verilmeyen sağlık çalışanlarının zamanla sessizlik duygusuna kapılmaları ve muhalefet davranışında bulunmamaları olasıdır. Bu çalışmanın amacı, iş gören ile kurum arasındaki beklentilerin karşılanmasına dayanan ve örtülü anlaşmayı ifade eden psikolojik sözleşme düzeyi ile örgütsel muhalefetin dikey, yatay ve dışsal muhalefet türleri arasındaki ilişkiyi değerlendirmektir. Araştırmanın örneklemini Bursa, Ankara, İzmir, Zonguldak, Kastamonu, Erzurum Konya, Mardin, Kocaeli ve İstanbul’da faaliyet gösteren kamu hastanelerinde görev yapan sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Veriler 19-30 Nisan 2021 tarihleri arasında online anket yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Yapılan araştırma neticesinde psikolojik sözleşmenin ilişkisel sözleşme boyutu ile örgütsel muhalefetin dikey muhalefet boyutu arasında pozitif yönde anlamlı ilişki saptanırken; yatay ve dışsal muhalefet boyutları arasında negatif yönde anlamlı ilişki saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Muhalefet, Psikolojik Sözleşme, Sağlık Çalışanları, Konuşma, Sessizlik

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir kurum ya da kuruluştan maddi destek alınmamıştır.

THE RELATIONSHIP BETWEEN THE PSYCHOLOGICAL CONTRACT LEVEL OF HEALTH WORKERS AND THEIR ORGANIZATIONAL DISSENT

Öz

Health workers' ability to dissent in organizations is affected by various factors. It is extremely important for those working in hospitals where professional groups from different specialties work together and require teamwork, communication and managerial skills different from general businesses to share their constructive suggestions for the success of their institutions. It is possible that healthcare workers whose expectations are not valued will gradually become silent and not behave in dissent. The purpose of this study is to evaluate the relationship between the level of psychological contract, which expresses implicit agreement, based on meeting the expectations between the employee and the institution, and the articulated, latent and displaced dissent types of organizational opposition. The sample of the study consists of healthcare professionals working in public hospitals operating in Bursa, Ankara, İzmir, Zonguldak, Kastamonu, Erzurum Konya, Mardin, Kocaeli and Istanbul. The data were collected between 19-30 April 2021 using the online survey method. As a result of the research, a positive significant relationship was found between the relational contract dimension of the psychological contract and the articulated dissent dimension of the organizational dissent; however a negative significant relationship was found between the relational contract both latent and displaced dissent.

Anahtar Kelimeler

Organizational Dissent,, Psychological Contract,, Healthcare Professionals,, Voice,, Silence

Kaynakça

• Acaray, A. (2018). Örgütsel Muhalefet Üzerine Pozitif Psikolojik Sermayenin Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Çalışma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 83-91.
• Akyürek, B. (2017). Öğretim Elemanlarında Psikolojik Sözleşmenin Örgütsel Güven Üzerine Etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Chrobot-Mason, DL. (2003). Keeping The Promise: Psychological Contract Violations for Minority Employees. Journal of Managerial Psychology, 18(1), 22–45.
• Çankır, B. (2016). Çalışanlarda Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Nasıl Oluşur? Örgütsel Güven, Psikolojik Sözleşme İhlali, Lider-Üye Etkileşimi ile Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 1-12.
• Döğücü, Ş. (2013). Yeni Dönemde Hastane Yöneticiliği. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 28, 24-27.
• Ergün, H., Çelik, K. (2018). Örgütsel Muhalefet Ölçeği Türkçe Uyarlaması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 398-414.
• Ergün, H., Çelik, K. (2019). Örgütsel Muhalefete Etki Eden Başlatıcı ve Aracı Değişkenler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 1-21.
• Goldman, ZW., Myers, SA. (2015). The Relationship Between Organizational Assimilation And Employees’ Upward, Lateral, and Displaced Dissent. Communication Reports, 28(1), 24-35.
• Hatipoğlu, Z., Akduman G. (2019). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisinde Kişilik Özelliklerinin Aracı Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 2112-2234.
• Hirschman, AO. (1970). Exit Voice, and Loyalty: Responses Tto Decline in Firms, Organizations, and States. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Iyayi, O., Obeki, SO. (2018). Experience and Reactions to Psychological Contract Breach Among Nigerian University Academic Employees. Journal of Economics, Management and Social Sciences, 4(2), 213-226.
• İzgüden, D., Erdem, R. (2018). Hastane Çalışanlarında İletişim Doyumunun Örgütsel Muhalefet Davranışları Üzerine Etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(2), 243-272.
• Kadı, A., Beytekin, OF. (2015). Okul Kültürü ve Örgütsel Muhalefet Davranışları Arasındaki İlişkinin Meslekî Değerler Aracılığıyla Araştırılması. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 71-97.
• Kassing, JW. (1997). Articulating, Antagonizing, and Displacing: A model of Employee Dissent. Communication Studies, 48, 311-332.
• Kassing, JW. (1998). Development and Validation of The Organizational Dissent Scale. Management Communication Quarterly, 12(2), 183-229.
• Kassing, JW., Avtgis, TA. (1999). Examining The Relationship Between Organizational Dissent and Aggressive Communication. Management Communication Quarterly, 13(1), 76-91.
• Kassing, JW. (2000). Investigating The Relationship Between Superior‐Subordinate Relationship Quality and Employee Dissent. Communication Research Reports, 17(1), 58-69.
• Kassing, JW. (2001). From The Looks of Things Assessing Perceptions of Organizational Dissenters. Management Communication Quarterly, 14(3), 442-470.
• Kassing, JW. (2002). Speaking Up: Identifying Employees’ Upward Dissent Strategies. Management Communication Quarterly, 16(2), 187-209.
• Kassing, JW. Armstrong, TA. (2002) Someone’s Going To Hear About This: Examining The Association Between Dissent-Triggering Events and Employees’ Dissent Expression. Management Communication Quarterly, 16(1), 39-65.
• Kassing, JW. (2008). Consider this: A Comparison of Factors Contributing to Employees' Expressions of Dissent. Communication Quarterly, 56(3), 342-355.
• Kassing, JW. (2011). Stressing Out About Dissent: Examining The Relationship Between Coping Strategies and Dissent Expression. Communication Research Reports, 28(3), 225-234.
• Kavak, O., Kaygın, E. (2018). Örgütsel Adalet Algısının Örgütsel Muhalefet Davranışı Üzerindeki Etkisi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 4(1), 33-51.
• Kılınç, S., Yayla, E. N., Demirtaş, Ö. (2020). Örgütsel Mahkumlaşmanın Örgütsel Muhalefet Üzerindeki Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Alan Çalışması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(4), 1497-1510.
• Morrison, EW., Robinson, S. (1997). When Employees Feel Betrayed: A Model of How Psychological Contract Violation Develops. Academy of Management Review, 22(1), 226-256.
• Millward, LJ., Hopkins, LJ. (1998). Psychological Contracts, Organizational and Job Commitment. Journal of Applied Social Psychology, 28(16), 1530-1556.
• Mimaroğlu, H. (2008). Psikolojik Sözleşmenin Personelin Tutum ve Davranışlarına Etkileri: Tıbbi Satış Temsilcileri Üzerinde Bir Araştırma. Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Örücü, E., Korkmaz, E. (2018). Psikolojik Sözleşme İhlali ve Duygusal Emek İlişkisi: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 338-350.
• Örücü, E., Uzun, İ. (2018). Psikolojik Sözleşme İhlal Algısının Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 19(41), 141-160.
• Ötken, AB., Cenkci, T. (2013). Beş Faktör Kişilik Modeli ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. Öneri Dergisi. 10(39), 41-51.
• Pate, J., Martin, G., McGoldrick, J. (2003). The Impact of Psychological Contract Violation on Employee Attitudes and Behaviour. Employee Relations, 25(6), 557-573.
• Rai, A., Agarwal, UA. (2019). Linking Workplace Bullying and EVLN Outcomes: Role of Psychological Contract Violation and Workplace Friendship. International Journal of Manpower, 40(2), 211-227.
• Shahinpoor, N., Matt, BF. (2007). The Power of One: Dissent and Organizational Life. Journal of Business Ethics, 74(1), 37-48.
• Si, SX., Wei, F., Li, Y. (2018). The Effect of Organizational Psychological Contract Violation on Managers' Exit, Voice, Loyalty and Neglect in The Chinese Context. The International Journal of Human Resource Management, 19(5), 932-944.
• Tokmak, M. (2019). İşlemsel ve İlişkisel Psikolojik Sözleşmenin İş görenlerin Pozitif Ses Davranışı Üzerindeki Etkisine Yönelik Ampirik Bir Araştırma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 587-604.
• Tutar, H., Sadykova, G. (2014). Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme. İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), 1-16.
• Üçok, D., Torun, A. (2014). Tükenmişliği Etkileyen Olumsuz Tutum ve Beklentiler: Sinik Tutum ve Psikolojik Sözleşme İhlali Algısı Üzerine Bir Araştırma. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 28(1), 231-250.
• Ülbeği, İD., İplik, E. (2018). Adaletsizlik Algısı, Psikolojik Sözleşme İhlali, Sinizm ve Çalışan Sessizliği Arasındaki İlişkiler Üzerine Görgül Bir Araştırma. Journal of Social Sciences of Mus Alparslan University, 6(18), 229-239.
• Vantilborgh, T. (2015). Volunteers’ Reactions to Psychological Contract Fulfillment in Terms of Exit, Voice, Loyalty, and Neglect Behavior. International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 26(2), 604-628.