Kazak Millî Edebiyatından Bir Tarihî Roman: Efsanenin Sonu

Yıl 2025, Sayı: 27, 104 - 115, 12.11.2025

Çağdaş Keçeci

https://doi.org/10.58724/assam.1814600

Öz

Abiş Kekilbayev, Efsanenin Sonu adlı romanında, Kazak Millî edebiyatının tarihî roman türündeki bir örneğini kimlik-geçmiş ve aşk olguları üzerinden aktarır. Sovyet dönemi Türk dünyası için millî temaların yasaklandığı ve hor görüldüğü bir dönemdir. Birçok yazar tarihsel ve toplumsal değerlerini metaforik bağdaştırmalar aracılığıyla eserlerinde kullanır. Bu bakımdan dönemin içinde bulunduğu baskı ortamı, yazarları anlatı düzleminde sembolik göndermelere yöneltmiştir. Kekilbayev Efsanenin Sonu romanında millî ve tarihî değerleri bir aşk hikâyesi üzerinden kurgular. Eser, bütüncül bağlamda büyük bir saltanata sahip olan ve emrinde binlerce insan bulunan bir Han’ın güç ve iktidar algısının zamanla nasıl değiştiği üzerine kurulur. Başka ülkelerin bayraklarının ayakları altına düşmesinden zevk alan Han’ın şöhretin getirmiş olduğu yaklaşılamamazlık ve korkunun sonucu tinsel anlamda kalabalıklar içindeki yalnızlığını anlatır. Fiziksel anlamda etrafında eşleri, çocukları, torunları, vezirleri ve muhafızları olsa da içinde yaşamış olduğu korku ve şüphenin onu sarması sonucu yalnızlık ve sıkıştırılmışlık itkisine kapılması eserin ana izleğidir. Gelişen olaylar neticesinde, karşı tarafa olan güven yoksunluğu, ölüm ve kader karşısındaki basiretsizlik ve çaresizlik eserde işlenen ana konulardır. Bu çalışmada Efsanenin Sonu adlı roman, roman tekniği açısından incelenecek, tematik yapısı bireysel ve toplumsal bağlamda değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

EFSANENİN SONU , MİNARE , KIZIL ELMA

Historical Novel from Kazakh National Literature: Efsanenin Sonu

Öz

In The End of the Legend (Efsanenin Sonu), Abish Kekilbayev articulates one of the most refined examples of the historical novel within Kazakh national literature, intertwining the notions of identity, collective memory, and love. The Soviet period constituted an era during which national themes were censored or ideologically suppressed across the Turkic world. Consequently, numerous writers employed metaphorical and allegorical devices to encode historical consciousness and socio-cultural values within their narratives. This atmosphere of political constraint inevitably directed authors toward symbolic discourse and multi-layered narrative strategies as a means of intellectual resistance. Within this framework, Kekilbayev’s novel reconfigures national and historical values through the lens of a love story. The narrative centers on the psychological and moral transformation of a Khan—once the sovereign of a vast dominion and commander of thousands—whose perception of power and authority gradually deteriorates. The novel traces the Khan’s existential isolation, depicting how his delight in subjugating other nations and witnessing their flags trampled beneath his feet transforms into a profound spiritual desolation. The inaccessibility and fear that accompany fame and absolute sovereignty culminate in a state of inner confinement and solitude. Although the Khan is physically surrounded by wives, children, viziers, and guards, the pervasive anxiety and suspicion enveloping his consciousness render him emotionally detached and spiritually estranged. The ensuing distrust toward others, the sense of futility in confronting death, and the fatalistic submission to destiny constitute the novel’s principal thematic axes. This study undertakes a critical examination of The End of the Legend from the perspective of narrative technique and thematic construction, situating its aesthetic and philosophical dimensions within both individual and collective contexts.

Anahtar Kelimeler

RED APPLE , MİNARET , EFSANENİN SONU

Kaynakça

• Adler, A. (2013). İnsanı Tanıma Sanatı (K. Şipal, Çev.). Say Yayınları.
• Aktaş, Ş. (2013). Anlatma Esasına Bağlı Edebi Metinlerin Tahlili. Kurgan Yayınları.
• İbragim, D. (2010). “Modern Kazak Edebiyatının Temsilcisi Abiş Kekilbayev’in Hayatı ve Eserleri Üzerine”, Turkish Studies, 5: 1122-1145.
• Kekilbayev, A. (1997). Efsanenin Sonu (A. Daniyarova, Çev.). Da Yayıncılık.
• Korkmaz, R. (1997). Sabahattin Ali İnsan ve Eser. Yapı Kredi Yayınları.
• Korkmaz, R. (2015). Yazınsal Okumalar. Kesit Yayınları.
• Korkmaz, R. (2007). “Romanda Mekânın Poetiği” Edebiyat ve Dil Yazıları Mustafa İsen’e Armağan, Grafiker Yayınları, s. 399-415.
• Şahin, V. (2011). “Kimliksel Değerlerin Çatıştığı Mekân: ‘Sinekli Bakkal’ Romanında yapı ve izlek”, Turkish Studies, 6:1550-1580.
• Moran, B. (2013). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İletişim Yayınları.
• Şayhan, F. (2022). Altay Destanlarında Mitik Evren Bilinci. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Weber, M. (2005). Bürokrasi ve Otorite (B. Akın, Çev.). Adres yayınları.
• Weber, M. (2006). Sosyoloji Yazıları (T. Parla, Çev.). İletişim Yayınları.
• Zengin, E. (2013). “Mekân Kuramı Çerçevesinden Yade Kara’nın Eseri Selam Berlin” Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30: 289-298.
• http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.58d7cfcef0ce14.96288022