TÜRKİYE VE İRAN’DA OKUTULAN 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDAKİ GÖRSELLERDE KADIN İMAJI

Yıl 2024, , 159 - 181, 26.12.2024

Büşra Elçiçeği

https://doi.org/10.58640/asyar.1563960

Öz

Eğitim alanının temel öğretim materyallerinden biri de ders kitaplarıdır. Bu araştırmada Türkiye’de ve İran’da okutulan 5. Sınıf Sosyal Bilgiler ders kitaplarında yer alan görsellerdeki kadın imajı ele alınmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenine bağlı olarak veri toplama aracı olarak doküman incelemesi tercih edilmiştir. Ulaşılan bulgular betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Sosyal Bilgiler ders kitaplarında Türkiye’de 109 görselde; İran’da 44 görselde kadınlara yer verilmiştir. Türkiye örneğindeki kadın görsellerinden hareketle kadının toplumsal yaşamın her alanında daha fazla temsil edildiği sonucuna ulaşılmıştır. İran’da kadınlar aile içi görsellerde daha fazla yer almıştır. Ayrıca bu çalışma bağlamında seçilen kitaplarda İran örneğinde, İran’da yönetim alanında, toplu ulaşım araçlarında, iş hayatında, bilimsel ve gündelik kişisel ihtiyaçların karşılanması gibi durumlarda alanlarında kadın görsellerine yer verilmemiştir. Ders kitaplarında yer alan tüm görsellerde kapalı kız çocukları veya kadınlar bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İran, Sosyal Bilgiler ders kitapları, Kadın, Görsel.

Kaynakça

• Atmaca, E. A. (2006). İlköğretim ders kitaplarında görsel tasarım ve resimleme. Milli Eğitim Dergisi, 171, ss. 318-328.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (2. Edition). USA: SAGE Publications.
• Çelik, H., Çelik B. M. (2015). Devrim sonrası İran ortaokul tarih ders kitaplarında Türklere ilişkin söylemlerin analizi, Turkish History Education Journal, 4(2), ss. 202- 224.
• Çengelci, T. (2012). Sosyal bilgiler öğretim programında somut olmayan kültürel mirasın yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), ss. 219–236.
• Deveci, H. (2009). Sosyal bilgiler dersinde kültürden yararlanma: Öğretmen adaylarının kültür portfolyolarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilgiler Dergisi, 28(8), ss. 1–19.
• Ekiz, D. (2013). Introduction to research methods and methods in education. Ankara: Anı.
• Foster, S. J., Crawford, K. (2006). What shall we tell the children?: International perspectives on school history textbooks. UK: Information Age.
• Gerring, J. (2007). Case study research: Principles and practices. New York: Cambridge University Press.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education. 2(1), ss. 8-26.
• Gürel, D. & Çetin, T. (2019). A qualitative study on the opinions of 7th grade students on ıntangible cultural heritage. Review of International Geographical Education Online, 9(1), ss. 36-62.
• Gürel, D. & Çetin, T. (2018). Sosyal bilgiler dersi ve kültür aktarımında edindiği rol üzerine bir inceleme. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 6(2), ss. 22-40.
• Gürel, D. (2016). Sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin ilkokul 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersine yönelik görüşlerinin karşılıklı olarak incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), ss. 641- 660.
• Higgins, P. J. (1994). “Women’s Education in the Islamic Republic of Iran”. In M. Afkhami and E. Friedl (Ed.). In the Eyes of the Storm: Women in PostRevolutionary Iran. New York: Syracuse Universite.
• Kahraman, L. (2014). İranlı kadınların toplumsal ve siyasal profili, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 17(2), ss. 72-120.
• Kızılçaoğlu, A. (2003). Orta öğretim coğrafya ders kitapları değerlendirme ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, ss. 19-33.
• Kolaç, E. (2009). Somut olmayan kültürel mirası koruma, bilinç ve duyarlılık oluşturmada Türkçe eğitiminin önemi. Milli Folklor, 82(21), ss.19–31.
• Küçükdağ, Y., Arabacı, C. (1994). Selçuklular ve Konya. Konya: Selçuklu Belediyesi Yayınları.
• Mehran, G., (2006). A study of the achievements and remaining challanges in female education in Iran. Women’s Studies, vol. III/3. pp.11-31.
• Merriam, S. B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3. Baskıdan Çeviri Editörü: S. Turan). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Muhsinpur, B. (1988). Philosophy of education in post-revolutionary İran. Comparative Education Review. University of Chicago Press. vol. 32/I, pp. 76- 86.
• Muhsinpur, B. (2015).İran’da eğitimin dünü ve bugünü, Çev.: M. Hilmi Baş, http://www. islamdusuncesi.net/iranda-egitimin-dunu-ve-bugunu-86h.htm (Retrieved: 01.09.2015).
• Polat, M., Özkaral, T. C. (2020). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarına göre yayınlanmış 5.sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel kaynaklar açısından karşılaştırılması, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 7(8), ss. 99 - 115.
• Radmard, S. (2013). Kadınlar, Yükseköğretim ve İş Gücü Piyasası: İran Örneği, Mehmet Akif Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9), ss.82-92.
• Semin, A, (2014).İran eğitim sistemi ve Türkiye-İran eğitim işbirliğine etkileri. http://www. bilgesam.org/incele/1138/-iran-egitim-sistemi-ve-turkiye-iran-egitimisbirligineetkileri/#. Vf2B0t_tmko (Retrieved: 06.01.2015).
• Subaşı, Y. (2019). Comparison of social studies textbooks in Türkiye and Iran in terms of their designs, International Journal of Social Science Research, 8(2), ss.141- 159.
• Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), ss. 31-46.
• Osmanoğlu, A. E. ve Yıldırım, G. (2013). Mısır ve Türkiye 6. sınıf sosyal bilgiler öğretim programları karşılaştırması. Turkish Studies, 8(6), ss.511-535.
• Özlük, D. (2017). İran ve Türkiye Eğitim Sistemlerinin Amaçlarının Karşılaştırmalı Analizi, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (3), ss. 729-757.
• Tertemiz, N., Ercan, I. & Kayabaşı,Y. (2001). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yeşilyurt, Y. (2020). Sosyal bilgiler programındaki beceri ve değerlerin Yeni Zelanda sosyal bilgiler programındaki beceri ve değerler ile karşılaştırılması, Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3 (2), ss. 450 -464.
• Yıldırım, A. & Şimşek H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.