Çeviri Dili ve Türk Kültürünün Moğolistan’da Yayılımı

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 121 - 130, 01.06.2019

Azzaya Badam

Öz

Tarihî birlikteliği çok eskilere dayanan iki milletin günümüzdeki varisleri olarak varlığını sürdüren Türkiye ile Moğolistan arasında 1969 yılında diplomatik ilişkiler kurulmaya başlanmış ve bununla birlikte iki ülkenin kültürel, ekonomik ve siyasal ilişkiler sınırlı bir biçimde sürdürülmeye devam etmiştir. Fakat 1990 yılının başlarında Moğolistan’da Demokratik Devrim gerçekleşmesiyle Moğolistan ve Türkiye diplomatik ilişkileri her alanda yeniden canlanmaya başlamıştır. Bununla birlikte sosyal ilişkilere bakıldığında Türk kültürünün de Türkiye Türkçesi desteğiyle yayılmaya devam etmiş olduğu görülmektedir. Ancak buna karşın özellikle dil ilişkilerinde Türkçe ile Moğolca arasında doğrudan iletişim sekteye uğramış, ancak ikinci diller, özellikle de Rusça üzerinden bağlantı kurulmaya çalışılmıştır. Özellikle diller arası tercüme faaliyetlerinde de Türkiye Türkçesiyle yazılmış eserlerin Rusçaya aktarılmış olan örnekleri ikinci bir tercüme vasıtasıyla Rusçadan Çağdaş Moğolcaya çevrilebilmiştir.

Bu çalışmada Türkiye Türkçesinden Çağdaş Moğolcaya aktarılan çeviri eserler incelenmiştir. Türkiye Türkçesi ile vücuda getirilmiş edebiyat eserleri ve filmlerin çevirileri, 1990’lı yıllardan öncekiler ve sonrakiler olmak üzere iki ana başlık altında değerlendirilmiştir. Bu iki ana başlıktan özellikle 1990’lı yıllardan sonraki çeviriler, alt başlıklarıyla birlikte ayrıntılı bir şekilde açıklanmıştır. Bu çalışmanın aynı zamanda bir kültür araştırması niteliği taşıması dolayısıyla, çeviri dil özelliklerinin yanı sıra kültür öğeleri de incelenmeye çalışılmıştır. İncelemeler sonunda çevirisi yapılacak olan eser ve metinlerin seçimine daha çok önem verilmesi dikkatle çeviri faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi gerektiği kanıtlanmıştır.

  

Anahtar Kelimeler

Türk Kültürü, Moğolistan, Türkçe edebiyat eserleri, Çeviri eserleri

Kaynakça

• Ази, Африкийн орны яруу найраг. (1958). Улаанбаатар.
• Азиз Несин. (1991). Буян заяаны нууц. (Доржготов Ц. & Сүхбаатар Ц., Trans.). Улаанбаатар.
• Базылхан Б. (1964). Эртний тюрк бичээстэй мутрын тэмдэг. Шинжлэх ухааны академийн мэдээ, №1, 74–75.
• Болд Л. (1987). Орюк хадны түрэг бичээс(урьдчилсан тайлан). Дорно дахины судлалын асуудал, №2 (17), 87–91.
• Мөнхтөр Д. (2012). Түркийн яруу найргийн дээжис-1. Улаанбаатар.
• Назым Хикмэт. (1951). Шүлгүүд. (Ринчен Б., Trans.).
• Орхан Памук. (2015a). Хар судар. (Гомбосүрэн Ц., Trans.). Улаанбаатар.
• Орхан Памук. (2015b). Цас. (Баясгалан Б., Trans.). Улаанбаатар.
• Ринчен Б. (1991). Марк Твений минь махы нь идэж дээ(Орчуулгын тухай) (Аким Г.). Улаанбаатар.
• Rintchen B. (1968). Les dessigns pictographiques et les inscriptions sur les rocher et sur les steles en Mongolie (Vol. fasc.1). Oulanbaator.
• Харжаубай С. (1987). Монгол нутгаас олдсон түрэг бичээсүүд. Хэл зохиол судлал, Tom.XVI(fasc.8), 83–84.
• Эрдэнэ С. (Ed.). (1962). Ази, Африкийн яруу найраг II. Улаанбаатар.