Hayvan Odaklı Turizm Faaliyetlerine Meta Eleştirel Bakış: Türkiye Örneği

Yıl 2018, Cilt: 29 Sayı: 1, 0 - 0, 01.06.2018

Emre Dilek , Ebru Günlü Küçükaltan

https://doi.org/10.17123/atad.435709

Cited By: 1

Öz

Çalışmanın konusu, turizm sektöründe hayvanların metalaştırıldığı alanları ortaya koyarak, eleştirel bir tahlil yapmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, turizmin hayvanlara yönelik ahlaki sorumluluğunu tartışmaya açarak, öneriler geliştirmektir. Bu tür bir çalışma, Türkiye’de turizm yazınında bulunmamakta olup, bu yönüyle ilk olma özelliğini taşımaktadır. Çalışmada, turizmin hem arz hem de talep boyutunda hayvanlara yönelik nasıl bir ahlaki sorumluluğa sahip olması gerektiği üzerinde bir tartışma yürütülmektedir. Türkiye’de yer alan toplam 23 hayvan odaklı turizm işletmesinin tamamına ulaşılmış ancak 17’sinin yöneticileri ile yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Söz konusu işletmelere gelen ziyaretçiler ise kolayda örneklem yöntemi ile seçilmiş olup katılımcılara uygulanan anketlerden toplam 406 adet geri dönüş sağlanmış ve 388’i analize dâhil edilmiştir. Yüz yüze görüşmeler yoluyla elde edilen veriler betimsel analiz ile anket yoluyla elde edilen veriler ise betimleyici istatistik ve yapısal eşitlik modeli (YEM) ile analiz edilmiş ve sonuçları değerlendirilmiştir. Analizler neticesinde hayvan odaklı turizm işletmelerini ziyaret edenlerin demografik özellikleri, verdikleri yanıtların YEM aracılığıyla oluşturulan modellemesi ile işletme yöneticilerinin hayvanların metalaştırılmasına ilişkin verdikleri yanıtlar karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Ziyaretçiler kendilerini daha çok ekosentrik olarak ifade etseler de hayvan odaklı çekiciliklere katılım amaçlarını “doğa turizmine bir alternatif”, “eğitim aracı” ve “aile odaklı deneyim” şeklinde belirterek antroposentrik bir duruş ortaya koymaktadırlar. İşletme yöneticilerinin verdikleri yanıtlar ise (1) mevcut durum, (2) etik durum, (3) dış çevre ana temaları altında toplanmış olup, genel olarak hayvanlara yönelik ahlaki ve yasal sorumluluktan uzak oldukları sonucuna varılmıştır. Bu yönüyle hem arz hem de talep boyutunda, hayvanların turizm sektörü içinde ahlaki statüden uzak birer meta olarak var oldukları çıkarımı yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Metalaştırılmış hayvanlar, Turizm ve hayvan etiği, Turist-hayvan ilişkisi

Kaynakça

• Ballantyne, R., Packer, J., Hughes, K. ve Dierking, L. (2007). Conservation Learning in Wildlife Tourism Settings: Lessons From Research in Zoos And Aquariums, Environmental Education Research, 13 (3): 367-383.
• Beardsworth, A. ve Bryman, A. (2001). The Wild Animal in Late Modernity: The Case of The Disneyization of Zoos, Tourist Studies, 1 (1): 83-104.
• Bulbeck, C. (1999). The Nature Dispositions of Visitors to Animal Encounter Sites in Australia and New Zealand, The Journal of Sociology, 35 (2): 129-148.
• Cloke, P. ve Perkins, H. C. (2005). Cetacean Performance and Tourism in Kaikoura, New Zealand, Environment and Planning D: Society and Space, 23 (6): 903-924.
• Cohen, E. (2009). The Wild and The Humanized: Animals in Thai Tourism. Anatolia: An International Journal of Tourism and Hospitality Research, 20 (1): 100-118.
• Fennell, D. A. (2011). Tourism and Animal Ethics. New York: Routledge.
• Fennell, D. A. (2012). Tourism and Animal Right, Tourism Recreation Research, 37 (2): 157-166.
• Fennell, D. A. (2013). Tourism and Animal Welfare, Tourism Recreation Research, 38 (3): 325-340.
• Fennell, D. A. (2015). The Status of Animal Ethics Research in Tourism: A Review of Theory. İçinde; Kevin Markwell (Editör) Animals and Tourism: Understanding Diverse Relationship (ss. 27-43), Londra: Channel View Yayınları.
• Francione, G. L. (2008). Hayvan Haklarına Giriş: Çocuğunuz mu Köpeğiniz mi? (Çev. Renan Akman ve Elçin Gen). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Hall, D. R. ve Brown, F. (2006). Tourism And Welfare: Ethics, Responsibility And Sustained Well-Being. Londra: CABI. Hall, D., Roberts, L., Wemelsfelder, F. ve Farish, M. (2003).
• Animal Attractions, Welfare and The Rural Experience Economy. İçinde; Derek Hall ve Morag Mitchell (Editörler) New Directions in Rural Tourism (ss. 90-101). Londra: Ashgate.
• Holden, A. (2004). Tourism Studies and The Social Sciences. Londra: Routledge.
• Hughes, P. (2001). Animals, Values and Tourism-Structural Shifts in UK Dolphin Tourism Provision, Tourism Management, 22 (4): 321-329.
• Kline, R. B. (2015). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (4. Baskı). New York: Guildford Yayınları.
• Krejcie, R. V. ve Morgan, D. W. (1970). Determining Sample Size For Research Activities, Educational and Psychological Measurement, 30 (3): 607-610.
• Linke, S. ve Winter, C. (2011). Conservation, Education or Entertainment: What Really Matters to Zoo Visitors?, İçinde; Warwick Frost (Editör) Zoos and Tourism (ss. 69-81). New York, Channel View Yayınları.
• Markwell, K. (Ed.) (2015). Animals and Tourism: Understanding Diverse Relationships. Londra: Channel View Yayınları.
• Regan, T. (2007). Kafesler Boşalsın: Hayvan Haklarıyla Yüzleşmek (Çev. Serpil Çağlayan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sekaran, U. ve Bougie, R. J. (2016). Research Methods For Business: A Skill Building Approach. New York: John Wiley & Sons.
• Shani, A. (2009). Tourists’ Attitudes Toward The Use of Animals in Tourist Attractions: And Empirical Investigation (Basılmamış Doktora Tezi). Department of Educational Research, Technology, and Leadership in the College of Education, Orlando: University of Central Florida.
• Singer, P. (2002). Hayvan Özgürleşmesi (Çev. Hayrullah Doğan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Thompson, S. C. G. ve Barton, M. A. (1994). Ecocentric and Anthropocentric Attitudes Toward The Environment, Journal of Environmental Psychology, 14 (2): 149-157.