Algılanan Hizmetkâr Liderliğin Presentizm (Edimsizlik) Üzerindeki Etkisi: Frigya Bölgesi

Yıl 2019, Cilt: 30 Sayı: 3, 198 - 209, 06.12.2019

Necip Özdemir , Esra Yılmaz

https://doi.org/10.17123/atad.656015

Öz

Presentizm çalışanların sağlık problemleri yaşamalarına rağmen işe gitmelerini ifade etmektedir ve özellikle hizmet işletmelerinde başarısızlığa ve verimliliğin düşmesine neden olmaktadır. Odak noktasında çalışanların ihtiyaçlarının bulunduğu hizmetkâr liderlik anlayışı presentizm kaynaklı verimlilik kayıplarını önleyebilir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı, Frigya bölgesinde faaliyet gösteren beş yıldızlı otel işletmelerindeki hizmetkâr liderlik davranışlarının çalışanların presentizm düzeyleri üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Alan araştırmasında nicel yöntem kullanılmış ve veriler anket tekniği ile toplanmıştır. Veri analizinde sıklık, yüzde, korelasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre; Frigya bölgesinde faaliyet gösteren beş yıldızlı otel işletmelerindeki hizmetkâr liderlik davranışlarının çalışanların presentizm düzeylerini negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Presentizm ile negatif yönde en yüksek düzeyde etkisi olan hizmetkâr liderlik alt boyutu ise güçlendirmedir.

Anahtar Kelimeler

Hizmetkâr liderlik, Presentizm, Otel işletmeleri, Frigya bölgesi

The Effects of Perceived Servant Leadership on Presenteeism: Phrygia Region

Öz

Presenteeism refers to the fact that employes go to work despite their health problems, and it causes failure and decrase in productivity, especially in service businesses. The understanding of servant leadership based on the needs of the employes can prevent the efficiency losses originated from presenteeism. In this context, the purpose of this study is to reveal the effect of servant leadership behaviors on presenteeism levels of employes working in five-star hotels operating in the Phrygian region. In the field research quantitative method was used and data were collected by questionnaire technique. While carrying out the data analysis, frequency, percent, correlation and regression analysis were used. According to the results of the research, it was detected that servant leadership behaviors affected presenteeism levels of employes negatively. The servant leadership strengthens the sub-dimension, and has a negative relationship with presenteeism at the highest level of influence.

Anahtar Kelimeler

Servant leadership, Presenteeism, Hotel enterprises, Phrygian region

Kaynakça

• Aronsson, G., Gustafsson, K. ve Dallner, M. (2000). Sick But Yet at Work: An Empirical Study of Sickness Presenteeism, Journal of Epidemiology and Community Health, 54(7): 502-509.
• Arslaner, E. ve Boylu, Y. (2015). İş Hayatında Presenteeism: Otel İşletmeleri Açısından Bir Değerlendirme, Journal of Business Research-Turk/İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(4): 123-136.
• Aydın Tükeltürk, Ş., Şahin, D. ve Yılmaz, A. İ. (2014). Turizm İşletmelerinde Presenteeism (İşte Var Olamama). İçinde Ş. Aydın Tükeltürk, N. Şahin Perçin ve B. Güzel (Editörler), Turizm İşletmelerinde Çalışan İlişkileri Yönetimi (ss. 281-302). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Baysal, İ. A. (2012). Presenteeism (İşte Varolmama Sorunu) İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Adnan Menderes Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Uygulama. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalı.
• Biron, C., Brun, J., Ivers, H. ve Cooper, C. L. (2006). At Work but Ill: Psychosocial Work Environment and Well-Being Determinants of Presenteeism Propensity, Journal of Public Mental Health, 5(4): 26-37.
• Cooper, C. L. (1998). The Changing Nature of Work [1], Community Work and Family, 1(3): 313-317.
• Çevik, S. ve Akoğlan Kozak, M. (2010). Değişim Yönetiminde Dönüşümcü Liderlik ve Hizmetkâr Liderlik. 11. Ulusal Turizm Kongresi (ss 80-87). Kuşadası.
• Çiftçi, B. (2010). İşte Var Ol(ama)ma Sorunu ve İşletmelerin Uygulayabileceği Çözüm Önerileri, Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(24): 153-174.
• Çoban, Ö. ve Harman, S. (2012). Presenteeism: Nedenleri, Yarattığı Örgütsel Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerine Bir Alanyazın Taraması, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23): 157-178.
• Chung, J. Y., Jung, C. S., Kyle, G. T. ve Petrick, J. F. (2010). Servant Leadership and Procedural Justice in the U.S. National Park Service: The Antecedents of Job Satisfaction, Journal of Park and Recreational Administration, 28(3), 1-15.
• D’Abate, C. P. ve Eddy, E. R. (2007). Engaging in Personal Business on the Job: Extending the Presenteeism Construct, Human Resource Development Quarterly, 18(3): 361-383.
• Dal, L. (2014). Hizmetkâr Liderlik ile Lider-Üye Etkileşimi Arasındaki İlişki: Bir Devlet Üniversitesinde Araştırma. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalı.
• Dennis, S. R. ve Bocernea, M. (2005). Development of the Servant Leadership Assessment Instrument, Leadership & Organization Development Journal, 26(8): 600-615.
• Dinçer, K. M. ve Bitirim, S. (2007). Kurum Kültürü Çalışmalarında Hizmetkâr Liderlik Anlayışı ile Değer Yaratmak, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi, 28: 61-72.
• Ekpenyong, I. E. (2013). Effect of Employees' Perceptions of Their Managers' Leadership Styles on the Level of Sickness Presenteeism in the Workplace: A Cross Sectional, Quantitative Study. (Basılmamış Doktora Tezi). Amerika: Capella Üniversitesi Yönetim ve Liderlik Ana Bilim Dalı.
• Ergen, F. D. (2013). Hizmetkâr Liderliğin Örgütsel Vatandaşlık Davranışına Etkisi: İstanbul ve Afyonkarahisar'daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı.
• Eurofound. (2012). Fifth European Working Conditions Survey-Overview Report, Publications Office of the European Union, Luxembourg, https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2012/working-conditions/fifth-european-working-conditions-survey-overview-report, Erişim tarihi: 6 Mart 2017.
• Ferreira, A. I., Martinez, L. F., Cooper, C. ve Gui, D. M. (2015). LMX as a Negative Predictor of Presenteeism Climate: A Cross-Cultural Study in the Financial and Health Sectors, Journal of Organizational Effectiveness: People and Performance, 2(3): 282-302.
• Firns, I., Travaglione, A. ve O'Neill, G. (2006). Absenteeism in Times of Rapid Organizational Change, Strategic Change, 15(3): 113-128.
• Gilbreath, B. ve Karimi, L. (2012). Supervisor Behavior and Employee Presenteeism, International Journal of Leadership Studies, 7(1): 114-131.
• Greenleaf, R. K. (1977). Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness. New York: Paulist Yayınları.
• Günbeyi, M. ve Gündoğdu, T. (2010). Polis Teşkilatının İşkolik Çalışanları, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1): 56-63.
• Johns, G. (2010). Presenteeism in the Workplace: A Review and Research Agenda, Journal of Organizational Behavior, 31(4): 519-542.
• Koçoğlu, M. (2007). İşletmelerde Presenteeism Sorunu ve İnsan Kaynakları Yönetimi Çerçevesinde Mücadele Yöntemleri. (Basılmamış Doktora Tezi). İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalı.
• Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., et al. (2002). Stanford Presenteeism Scale: Health Status and Employee Productivity, Journal of Occupational and Environmental Medicine, 44(1): 14-20.
• Liden, C. R., Wayne, J. S., Zhao, H. ve Henderson, D. (2008). Servant Leadership: Development of a Multidimensional Measure and Multi-Level Assessment, The Leadership Quarterly, 19(2): 161-177.
• Nielsen, K. ve Daniels, K. (2016). The Relationship Between Transformational Leadership and Follower Sickness Absence: The Role of Presenteeism, Work & Stress, 30(2): 193-208.
• Oruç, Ş. (2015). Presenteizm İle Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Aksaray: Aksaray Üniversitesi İşletme Ana Bilim Dalı.
• Page, D. ve Wong, T. P. (2000). A Conceptual Framework for Measuring Servant- Leadership. İçinde S. Adjibolosoo (Editör), The Human Factor in Shaping the Course of History and Development (ss. 69-109). Lanham: Amerika Üniversitesi.
• Patterson, A. K. (2003). Servant Leadership: A Theoretical Model. (Basılmamış Doktora Tezi). Amerika: Regent Üniversitesi Yönetim ve Liderlik Ana Bilim Dalı.
• Pelit, E. (2008). İşletmelerde İşgören Güçlendirmenin İşgörenlerin İş Doyumuna Etkisi: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. (Basılmamış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Eğitimi Ana Bilim Dalı.
• Samuel, R. J. ve Wilson, L. M. (2007). Is Presenteeism Hurting Your Workforce?, Employee Benefit Plan Review, 61(11): 5-7.
• Schmid, J. A., Jarczok, M. N., Sonntag, D., Herr, R. M., Fischer, J. E. ve Schmidt, B. (2017). Associations Between Supportive Leadership Behavior and the Costs of Absenteeism and Presenteeism: An Epidemiological and Economic Approach, Journal of Occupational and Environmental Medicine, 59(2): 141-147.
• Smith, D. J. (1970). Absenteeism and Presenteeism in Industry, Archives of Environmental Health, 21(5): 670-677.
• Spears, C. L. (2010). Character and Servant Leadership: Ten Characteristics of Effective, Caring Leaders, The Journal of Virtues & Leadership, 1(1): 25-30.
• Sü, S. (1999). Konaklama İşletmelerinde Çalışan Personelin Sorunları ve Çözüm Önerileri. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı.
• Ulu, S., Özdevecioğlu, M. ve Ardıç, K. (2016). Kişilik Özelliklerinin Hasta İken İşe Gelme (Presenteeizm) Davranışı Üzerindeki Etkileri: İmalat Sanayiinde Bir Araştırma, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47: 167-181.
• Vinod, S. ve Sudhakar, B. (2011). Servant Leadership: A Unique Art of Leadership, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2 (11): 456-467.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2007). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yıldız, H. ve Yıldız, B. (2013), İş Yaşamında Presenteeism―Sözde Var Olma― Olgusu: Sağlık ve Verimlilik Açısından Önemi, 7. Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi Bildiriler Kitabı (ss. 819-830). Konya.