Acentayı Takip Etmek: 19. Yüzyıl Sonlarında İstanbul’da Paket Turlar

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 3 - Cumhuriyetin 100. Yılında Türk Turizmi Özel Sayısı, 71 - 79, 29.10.2023

Emre Çelik

https://doi.org/10.17123/atad.1316882

Öz

19. yüzyılda buhar enerjisiyle birlikte seyahat tarihinde büyük bir dönüşüm meydana gelmiş ve modern turizm biçimlenmiştir. Bu gelişmenin sonucunda dünya genelinde milyonlarca insan seyahat etmeye başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu da sahip olduğu tarihsel ve kültürel zenginliğin yanı sıra güncel politik varlığı nedeniyle
dünyanın çeşitli yerlerinden binlerce turisti kendine çekmiştir. Osmanlı toprakları dönemin gezi programlarında en çok yer verilen ülkelerden biri olmuştur. Aynı dönemde İstanbul da başkent olması nedeniyle modern turizm endüstrisi için özel bir konuma sahipti. Alt yapısı dünya çapında giderek genişleyen turizm endüstrisinde turistler gezinin başlangıcında ödedikleri ücretle İstanbul gezilerini her şey dâhil olarak rahatlıkla gerçekleştirebilmekteydiler. Turistlerin yapması gereken tek şey acenta ve rehberi takip etmekti. Bu çalışmanın da ana
hedefi olan İstanbul merkezli paket turlar genellikle kısa süreli gerçekleşmekteydi. Şehri, standart plan kapsamında grup halinde ziyaret eden turistler seyahatlerini, İstanbul’u aynı sistem içerisinde yeni müşterilerine sunan acentanın standart bir programının bir parçası olarak deneyimlemekteydiler. Acenta, müşterilerine aynı ürünü satmaktaydı. 19. yüzyılda İstanbul’a düzenlenen paket tur gezileri kapsamında ilan edilen seyahat programları ve seyahatnameler çalışmanın ana kaynak yığınını oluşturmaktadır. Bu kaynakların yanı sıra dönemin
turizm endüstrisinin bileşenleri paket tur gezilerinin müşteri kitlesi, içeriği ve hedeflerini anlamak için dikkate alınmakta ve dönemin genel resmi içerisinde sahip oldukları yer incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Seyahat, Paket tur, Turizm, İstanbul, Osmanlıİmparatorluğu

Following Agency: Package Tours in Istanbul in the Late 19th Century

Öz

In the 19th century, a great transformation occurred in the history of travel with steam energy and modern tourism took shape. As a result of this development, millions of people around the world started to travel. The Ottoman Empire attracted thousands of tourists from various parts of the world due to its historical and cultural wealth as well as its current political presence. The Ottoman lands were one of the countries that were mostly included in the travel programs of the period. Being the capital city, Istanbul had a special position for
the modern tourism industry. In the tourism industry, the infrastructure of which is gradually expanding around the world, tourists could easily make all-inclusive trips to Istanbul for the price they paid at the beginning of the trip. All the tourists had to do was to follow the agency and the guide. Package tours to Istanbul in the 19th century, which is the main goal of this study, were generally short-term. Tourists who visited the city as a group within the scope of the standard plan were experiencing their trips within the system of the agency that showed the city to other tourists within the same system. The agency was selling the same product to its customers. Travel programs and travelogues announced within the scope of package tour trips to Istanbul in the 19th century were the main axis of the study. In addition to these resources, the components of the tourism industry of the period will be taken into account in order to understand customer base, content and objectives of the package tour trips and its place in the general picture of the period will be examined.

Anahtar Kelimeler

Package Tour, Travel, Tourism, Istanbul, Ottoman Empire

Kaynakça

• Ahmed İhsan. (16 Şubat 1893). Bâd-i Hevâ Seyahat, Servet-i Fünûn: 368.
• Amicis, E. d. (2013). İstanbul (1874). (çev. B. Akyavaş). Ankara: TTK Yayınları.
• Arslan, A. ve Polat, H. A. (2016).Guidance Services and Legal Regulations Aimed at Interpreters and Guides in the 19th century Ottoman Empire, Tourism Management Perspectives, 19 (Part A): 40-47.
• Baedeker’s Palestine and Syria (1906). Leipzig: Karl Baedeker.
• Behdad, A. (2007). Kolonyal Çözülme Çağında Oryantalizm. (çev. S. Erduman ve B. Ersöz). İstanbul: Chiviyazıları.
• Belorgey, J. M. (2015), Trenle İstanbul. İçinde; E. Işın ve C. Pinguet (Hazırlayanlar) Doğu’nun Merkezine Seyahat 1850-1950 Pierre de Gigord Koleksiyonu’ndan İstanbul’da Gezginlerin 100 Yılı (ss. 41-52). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Black, J. (2010). The British and the Grand Tour. Londra: Routledge.
• Boyar, E. ve Fleet, K. (2017). Osmanlı İstanbul’unun Toplumsal Tarihi. (çev. S. Çağlayan). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ,
• Buzard, J. (1993). The Beaten Track European Tourism, Literature, and the Ways to Culture. 1800-1918. Oxford: Clarendon Press.
• Clark, F. C. (t.y.). Clark’s Tours in Palestine and Syria. New York: Frank C. Clark.
• Coufopoulos, D. (1910). A Guide to Constantinople. Londra: Adam and Charles Black.
• Engin, V. (1993). Rumeli Demiryolları. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Hamburg-American Line (1894). To the Azores, Maderia, the Mediterranean and the Orient. New York: Hamburg-American Line.
• Handbook for Travellers in Constantinople, Brûsa, and the Troad. (1899). Londra: John Murray.
• Ibanez, V. B. (2006). Fırtınadan Önce Şark İstanbul 1907. (çev. N. Gül Işık). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Işın, E. (2015). Grand Tour”dan “Levant”a Seyahat Kültürünün Dönüşümü. İçinde: E. Işın ve C. Pinguet (Hazırlayanlar) Doğu’nun Merkezine Seyahat 1850-1950 Pierre de Gigord Koleksiyonu’ndan İstanbul’da Gezginlerin 100 Yılı (ss. 9-16). İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü.
• Jacob, R. U. (1907). Trip to the Orient the Story of a Mediterranean Cruise. Philadelphia: The John C. Winston.
• Leland, L. (1890). Traveling Alone A Woman’s Journey Around the World. New York: The American News Company.
• Löschburg, W. (1998). Seyahatin Kültür Tarihi. (çev. J. Traub). Ankara: Dost Kitapevi.
• McCready, R.H. ve Tyndall, H.M. (1902), The Cruise of the Celtic Around the Mediterranean 1902 Souvenir Volume. New York: The Winthrop Press.
• Mustafa Sait Bey (2004). Avrupa Seyâhatnamesi (1898). (haz. B. Günaysu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Müller, G. A. (2010). On Dokuzuncu Asır Biterken İstanbul’un Saltanatlı Günleri. (çev. H. Betül Kaya). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Müller, G. A. (2010). On Dokuzuncu Asır Biterken İstanbul’un Saltanatlı Günleri. (çev. H. Betül Kaya). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Müller, G. A. (2010). On Dokuzuncu Asır Biterken İstanbul’un Saltanatlı Günleri. (çev. H. Betül Kaya). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Önsoy, R. (1983), Osmanlı İmparatorluğu’nun Katıldığı İlk Uluslararası Sergiler ve Sergi-i Umumi-i Osmani (1863 İstanbul Sergisi), Belleten, XLVII (185):195-235.
• Schiffer, R. (1999), Oriental Panorama British Travellers in 19th Century Turkey. Amsterdam: Rodopi.
• Shaw, W. M. K. (2015). Osmanlı Müzeciliği Müzeler, Arkeoloji ve Tarihin Görselleştirilmesi. (çev. E. Soğancılar). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Thackeray, W. M. (2022). Cornhill'den Kahire'ye Seyahat Notları. (çev. Z. Begüm Güney). İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları.
• Thomas Cook. (t.y.).Programmes and Itineraries of Cook's Arrangements for Palestine Tours for the Season of 1888-1889. Londra: Thomas Cook and Son.
• Thomas Cook. (20 Kasım 1894). Cook’s Tours. Fifty-Third Year. Egypt, the Nile and Palestine, New York Daily Tribune: 8.
• Thomas Cook. (20 Kasım 1894). Cook’s Tours. Fifty-Third Year. Egypt, the Nile and Palestine, New York Daily Tribune: 8.
• Thomas Cook. (1902). Cook’s Cruise to the Mediterranean and the Orient and Bible Lands. New York: Thos. Cook and Son.
• Thomas Cook. (1902). Cook’s Cruise to the Mediterranean and the Orient and Bible Lands. New York: Thos. Cook and Son.
• Thomas Cook. (1902). Cook’s Cruise to the Mediterranean and the Orient and Bible Lands. New York: Thos. Cook and Son.