27 Mayıs 1960 Darbesi Sözlü Tarih Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 1 - 16, 26.06.2025

Yavuz Özdemir , Esra Karakuş Umar , Gülşah Özdemir Baki

https://doi.org/10.5281/zenodo.15374747

Öz

Türk tarihsel sürecine bakıldığında zaman zaman darbe ve benzeri olgularla karşılaşılmaktadır. Ancak konumuz bu darbelerin tümünü irdelemek değildir. Bunlardan sadece Cumhuriyet Döneminde ilk darbe olarak ortaya çıkan 27 Mayıs 1960 darbesini incelemektir. Bu darbe süreci incelenirken 1923-1960 süreci dikkate alınmalı ve bilhassa 1946-1960 arası dönem üzerinde durulmalıdır. 27 Mayıs Darbesi birçok yönden toplum ve devlet bağlamında ciddi kırılmalar yarattığı için toplumdaki etkilerini görmek anlamında bizzat bu darbeyi deneyimleyen kişilerle görüşmeler yapılacaktır. Yorumlayıcı yaklaşımdan hareketle nitel araştırma desenlerinden sözlü tarih tekniği kullanılacaktır. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılarak derinlemesine görüşmeler yapılacaktır. Dolayısıyla bu çalışmada 1960 darbesini yaşayan kişilerin hafızalarının derinliklerinde bulunan kişisel tanıklıklarını ve yaşantılarını ortaya çıkarmak ve elde edilen verilerle tarihinin inşasına katkı sağlamak için sözlü tarih araştırma tekniğinin kullanılması uygun olacaktır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de 27 Mayıs Darbesi’ni yaşayan kişiler oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminin seçiminde olasılığa dayalı olmayan (olasılıksız) örnekleme yöntemlerinden kartopu örneklemesi tercih edilecektir. Elde edilen verilerin analizinde yorumlama tekniği kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Darbeler , 27 Mayıs 1960 Darbesi , Sözlü Tarih

27 May 1960 Coup d'état Oral History Study

Öz

When we look at the Turkish historical process, coups and similar phenomena are encountered from time to time. However, our subject is not to analyse all of these coups. It is only to examine the coup d'état of 27 May 1960, which emerged as the first coup d'état in the Republican Period. While analysing this coup process, the period between 1923-1960 should be taken into consideration and the period between 1946-1960 should be particularly emphasised. Since the 27 May Coup created serious ruptures in the context of society and the state in many ways, interviews will be conducted with people who personally experienced this coup in order to see its effects on society. Based on the interpretive approach, oral history technique, one of the qualitative research designs, will be used. In-depth interviews will be conducted using semi-structured interview forms for data collection. Therefore, in this study, it will be appropriate to use the oral history research technique to reveal the personal witnesses and experiences of the people who experienced the 1960 coup in the depths of their memories and to contribute to the construction of history with the data obtained. The population of the research consists of the people who lived through the 27 May Coup in Turkey. Snowball sampling, one of the non-probability sampling methods, will be preferred in the selection of the sample of the research. Interpretation technique will be used to analyse the data obtained.



Keywords: Coups, 27 May 1960 Coup, Oral history

Anahtar Kelimeler

Coups , 27 May 1960 Coup , Oral history

Kaynakça

• Abrams, L. (2010). Oral history theory. Routledge.
• Acun, F. (2008). Yakın dönem tarihi metodolojisi. Hacettepe Üniversitesi.
• Afyoncu, E., Demir, U. & Önal, A. (2018). Osmanlı İmparatorluğunda darbeler ve isyanlar. Yeditepe.
• Ayers, W. & Ayers, R. (2013). Every person is a philosopher/ every day is another story. Mayotte, C. ve Eggers, D. (Eds.), The power of the story: The voice of witness teacher’s guide to oral history, voice of witness. San Francisco.
• Bal, H. (2001), Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Burke, P. (2014), Tarih ve Toplumsal Kuram, (Çev. Tunçay, M. Tarih Vakfı Yurt.
• Caunce, S. (2001). Sözlü tarih ve yerel tarihçi (Çev. Yalçınkaya, B. C.). Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih.
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Bütün, M., Demir, S. B.)6. Baskı. Siyasal.
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage.
• Danacıoğlu, E. (2001). Geçmişin izleri: Yanı başımızdaki tarih için bir kılavuz. Tarih Vakfı Yurt.
• Duverger, M. (2006). Sosyal Bilimlere Giriş, (Çev. Ü. Oskay, Kırmızı.
• Esin, N. (2005). Devrim ve Demokrasi; Bir 27 Mayısçının Anıları. Doğan.
• Gardner, P. (2003). Oral history in education: teacher's memory and teachers' history. History of Education, 32(2), 175-188.
• Girgin, K. (1982). Politika sözlüğü. Hürriyet.
• Gulbenkian Komisyonu (1996), Sosyal bilimleri açın! Sosyal bilimlerin yeniden yapılanması üzerine rapor. (Çev. Tekeli, Ş.). Metis.
• Karal Akgün, S. (2009). 27 Mayıs-Bir İhtilal bir Devrim Bir Anayasa. ODTÜ.
• Karasar, N. (1984), Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Hacettepe-Taş.
• Karpat, K. H. (2010). Türk demokrasi tarihi, sosyal, kültürel, ekonomik temeller. Timaş.
• Kaya, E. (2019). 27 Mayıs 1960 darbesinde basın. (Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Koçak, C. (2019). Darbeler tarihi. Timaş.
• Kümbetoğlu, B. (2008), Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. Bağlam.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji sözlüğü. (Çev. Akınhay, O., Kömürcü, D.). Bilim ve Sanat.
• Metin, C. (2002). Sözlü tarih ve Türkiye’deki gelişimi. Türk Kültür Dergisi, 40(469), 288-299.
• Özdemir, Y. (2010). Türk inkılap tarihi. Kültür Eğitim Vakfı.
• Portelli, A. (1998). Oral history and genre. Narrative and genre. Chamberlain, M. Ve Thompson, P. R. (Eds.), Routledge, s. 23-45.
• Punch, K. F. (2011), Sosyal Araştırmalara Giriş, (Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan, Z. Akyüz, Siyasal.
• von Ranke, L. (1885). Sämmtliche Werke: Geschichten der romanischen und germanischen Völker von 1494 bis 1514 (33). Duncker und Humblot.
• Ritchie, D. A. (2015). Doing oral history. Oxford University.
• Safran, M. & Ata, B. (1998). Okul dışı tarih öğretimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 87-94.
• Sami, Ş. (2012). Kamus-i Türki (Haz. Gündoğdu, R., Adıgüzel, N., Önal, E. F.). İdeal Kültür.
• Somersan, S. (1998). Sözlü tarih, araştırmacılık ve tarih yazımına katılım. Özbaran, S. (Ed.), Tarih öğretimi ve ders kitapları. Tarih Vakfı Yurt, s. 368-379.
• Thompson, P. (1999). Geçmişin sesi (çev. Layıkel, Ş.). Tarih Vakfı Yurt.
• Thompson, P. ve Bornat, J. (2017). The voice of the past: Oral history. Oxford University.
• Tokmak, M. (2016). Sözlü tarih ve derinlemesine görüşme. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (3), 83-98.
• Tosh, J. (1997). Tarihin peşinde, (Çev. Arıkan, Ö.). Tarih Vakfı Yurt.
• Toven, M. B. (2015). Yeni Türkçe lügat, (Haz. Hayber, A.). Türk Dil Kurumu.
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji sözlüğü. Milli Eğitim.
• Yıkmış, M. S. (2016). Sözlü tarihin radikal potansiyeli. ViraVerita E-Dergi, 3, 28-40.