GÜRPINAR’DAKİ KENTLEŞME SÜRECİNİN HEYELAN RİSKİ TAŞIYAN BÖLGELERDEKİ YAPILAŞMA AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2009, Cilt: 14 Sayı: 21, 95 - 108, 13.09.2011

Ali Demirci Mehmet Karakuyu Süleyman İncekara Ahmet Karaburun

Öz

Sanayileşmenin artması, teknolojinin hızla gelişmesi ve tarım
toplumundan sanayi toplumuna geçilmesiyle birlikte kırsal kesimden şehirlere
doğru yoğun bir nüfus hareketi başlamıştır. Türkiye gibi gelişmekte olan
ülkelerde bu hareket, gelişmiş ülkelere göre daha hızlı ve daha az kontrollü
olarak gerçekleşmektedir. Şehirlerin nüfuslarında meydana gelen bu yoğun artış
konut ihtiyacını da artırmakta ve dolayısıyla şehir alanlarının hızla büyümesine
neden olmaktadır. 1950’li yıllarda başlayan ve son 25 yılda inanılmaz bir hızla
büyüyen İstanbul metropolünün alansal gelişimi, bir yandan doğal ortamı ve su
kaynaklarını tehdit ederken diğer taraftan yerleşime elverişli olmayan alanlara
doğru devam etmektedir. Nitekim 1923 yılında 37 km²’lik bir alanda yerleşmiş
olan İstanbul şehri 2007 yılında 1017 km²’ye ulaşmıştır. İstanbul’un kontrolsüz,
düzensiz ve sorunlu olarak büyüyen alanlarından biri de metropolün batısında
Büyükçekmece ilçesi sınırları içerisinde bulunan ve bir alt kademe belediyesi
olan Gürpınar’dır. 15–20 yıl öncesine kadar buğday ve ayçiçeği yetiştirilen tarım
arazileriyle kaplı olan Gürpınar’da bugün villalar ve hatta 10–15 katlı siteler ve
toplu konut alanları bulunmaktadır. Heyelan ve deprem bakımından İstanbul’un
en riskli alanlarından biri olan Gürpınar’ın bu gelişimi oldukça endişe vericidir.
Bu nedenle kontrolsüz ve düzensiz gelişimi önlemek amacıyla bölgede heyelan
risk analizinin yapılması gerekmektedir. Bu çalışmada Gürpınar’ın zemini
incelenmiş, bölge heyelan risk derecesine göre sınıflandırılmış ve bu risk
bölgelerindeki yapılar tespit edilmiştir. Çalışmada Gürpınar’daki kentleşme
sürecinin heyelan riskini etkilemesi açısından günümüzdeki değerlendirilmesi
yapılmış ve heyelan riskinin azaltılması için geleceğe yönelik bazı önerilerde
bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Gürpınar, Heyelan, Şehirleşme, Risk Zonları, İstanbul.

Kaynakça

• Arıç, C., (1955), Haliç-Küçükçekmece Gölü Bölgesinin Jeolojisi (Doktora Tezi, İ.T.Ü Maden Fak., 1955) İ.T.Ü Maden Fak Yay.
• Atakan, M., E., (1996), Küçükçekmece ve Dolayının Çevre Jeolojisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İst. Ünv. Fen Bil. Enst. Jeoloji Müh. A. D. Genel Jeoloji Programı.
• Dalgıç, S., (1988), İstanbul Batısının Yapı Malzemesi Ocaklarının Jeoteknik İncelemesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İ.Ü. Fen Bil. Enstitüsü.
• Ercan, A., (1990), “Gürpınar Beldesi Yermühendislik Projesi”, Yeraltı Aramacılık Billimsel Araştırma Kuruluşu, cilt 1, 2, Istanbul.
• Erol, O., Altın, B. N., (1991), “Binkılıç-Karacaköy Dolayının Jeomorfolojisi, Istranca Dağları Güneydoğusu, Trakya”, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Coğrafya Araştırmaları, sayı 3.
• İstanbul Büyük Şehir Belediyesi, Harita Müdürlüğü; Sahanın 1996 yılına ait 1/5.000 ölçekli topografya haritaları ve hava fotoğrafları.
• Şen, Ş., (1994), Çekmece Gölleri Arasındaki Bölgenin Jeoloji ve Sedimanter Özellikleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İst. Ünv. Fen Bil. Enst. Jeoloji Müh. A. D. Genel Jeoloji Programı.
• Yakuplu Belediyesi, (2000),”İstanbul-Büyükçekmece Yakuplu Belediye Alanının Yerleşim (kent) Jeoljisi Açısından Yerleşime Uygunluk Amaçlı Mühendislik Jeolojisi ve Jeoteknik Araştırma Projesi”, Çağıl Mühendislik Müşavirlik San. ve Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
• Zarif, İ. H., (1996), Küçükçekmece-Büyükçekmece Gölleri Arasındaki Alanın Yamaç Stabilitesi, Basılmamış Doktora Tezi, İst. Ünv. Fen Bil. Enst. Jeoloji Müh. A. D. Uygulamalı Jeoloji Programı.