2-3 MART 2005 TURHAL SEL AFETİ VE SONUÇLARI

Yıl 2009, Cilt: 14 Sayı: 21, 233 - 248, 13.09.2011

H.ibrahim Zeybek

Öz

Orta Karadeniz Bölümü’nde, hidrografik anlamda Yeşilırmak Havzası
sınırları içerisinde yer alan Turhal ilçe merkezi zaman zaman sel afetine maruz
kalmaktadır. Yörede, genel olarak kısa sürede bol su bırakan konvektif yağışlar
ve bunlara eşlik eden hızlı kar erimeleri, uygun jeomorfolojik özellikler ve zayıf
bitki örtüsü gibi faktörlerle bağlantılı olarak gelişen seller etkili olmaktadır.
Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde de yörede bir sel afeti yaşanmıştır.
Sel afeti sonucu bir kişi hayatını kaybetmiş, ulaşımda aksamalar
yaşanmış, konutlar ve eklentileri ile Turhal Belediyesi’ne ait çeşitli yapılar
(mezbaha, beton santrali, içme suyu tesisleri…) hasar görmüş, büyük ve küçükbaş
hayvanlar telef olmuş, tarım alanları sular altında kalmış, otomobil ve diğer
araçlar zarar görmüştür. Sel olayı sonucu, yüz binlerce YTL’lik maddi hasar
ortaya çıkmıştır. Nitekim, 2-3 Mart 2005 tarihinde gerçekleşen afetin yol açtığı
kayıt altına alınabilmiş maddi zarar 125.819,80 YTL’dir.
Bu çalışmada 2-3 Mart 2005 tarihli selin nedenleri, oluşumu ve
sonuçlarının coğrafi bakış içerisinde değerlendirilmesi amaç edinilmiş, sele karşı
hassas olan yörede gelecekte yaşanabilecek afetlere karşı alınabilecek önlemlerin
tartışmaya açılması hedeflenmiştir.
Çalışma hazırlanırken, 2-3 Mart 2005 tarihinde meydana gelen selin
oluşumunu kolaylaştıran sahanın topoğrafik, hidrografik ve bitki örtüsü
özellikleri ile ilgili arazi araştırmaları yapılmıştır. Ayrıca, Turhal Meteoroloji
İstasyonu’na ait iklim verilerinden, akarsularla ilgili mevcut akım değerlerinden,
ilgili kamu kurumlarınca hazırlanan sel zararlarına ait raporlardan
yararlanılmıştır.
İnceleme alanında sellerin yol açtığı zararları azaltmak için afetler
öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılacak çalışmaların akılcı bir şekilde
plânlanması ve uygulanması gerekir. Tespit edilebildiği kadarıyla, bugüne kadar
yaşanan seller, etkileri ve yapılan çalışmaları kapsayan bir veri tabanı
oluşturulmalıdır. Böyle bir veri tabanı hem yörenin sele hassasiyeti konusunda
bir perspektif ortaya koyacak, hem de planlamaya katkıda bulunacaktır.
Taşkınlara yol açabilen akarsu havzalarının orta ve yukarı bölümlerinde görülen
ve aşağı çığırda sele neden olabilecek hava olaylarından ilçede anında haberdar
olunabilecek bir iletişim ağı oluşturulmalıdır. Sellerin, akarsu havzalarının
yukarı bölümlerinde kontrolü daha kolaydır.

Anahtar Kelimeler

2-3 Mart 2005, Turhal, Sel, Doğal Afet, Akarsu Havzası

Kaynakça

• Atalay, İ., 1986, Uygulamalı Hidrografya. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 38, İzmir.
• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü, 2005. 2-3 Mart 2005 Turhal Seli Afet Değerlendirme Raporu (30.05.2005). Sayı: 1750, Dosya:60-35, Ankara.
• DSİ, 2000, Turhal-Gülüt Projesi Turhal Barajı ve Sulaması Planlama Raporu. DSİ 7. Bölge Müdürlüğü, Samsun.
• Karayolları 7. Bölge Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Şehir İçi Yollarının Asfalt Onarım ve Yenilenmesi İşi Keşif Özeti (23.03.2005). Samsun.
• Şahin, C.-Sipahioğlu, Ş., 2002, Doğal Afetler ve Türkiye. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi Yayını, Ankara.
• Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Su Deposu Binası ve Pompa Tesisleri Onarımı Keşif Özeti (15.03.2005). Tokat.
• Tokat İli Bayındırlık ve İskan Müdürlüğü, 2005, Turhal Belediyesi Mezbaha Binası Makine Tesisat Onarımı Keşif Özeti (15.03.2005). Tokat.
• Zeybek, H. İ., 1998, 22 Mayıs 1998 Havza Sel-Taşkın Felaketi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 11 (157-164), Samsun.
• Zeybek, H. İ., 2003, Turhal Ovası ve Yakın Çevresi Toprakları. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 41 (41-60), İstanbul.