19 HAZİRAN 2004 ÇUBUK-SÜNLÜ (ANKARA) HORTUM OLAYI

Yıl 2007, Cilt: 12 Sayı: 17, 203 - 222, 11.09.2011

Mücahit Coşkun Bülent Aksoy

Öz

Dünya da önemli sorunlardan bir tanesi de yer ve
atmosfer kökenli doğa olaylarının meydana getirmiş olduğu doğal
tehlikelerdir. Dünya’nın birçok yerinde teknolojik gelişmelere
rağmen hâlâ can ve mal kayıpları oldukça fazla yaşanmaktadır.
Bu da doğal afetler ile ilgili bilimsel çalışmalara daha çok gerek
duyulduğunu göstermektedir.
Bu çalışmada; 19 Haziran 2004 tarihinde Ankara’nın
Çubuk İlçesi’nin Sünlü Köyü çevresinde oluşan Tornado (hortum)
incelenmiştir. Çalışmada önce sahanın kısa jeomorfolojik
özellikleri konu edilmiş daha sonra ise 12 GMT yer basınç kartı,
700 hPa sabit seviye haritası, 500 hPa sabit seviye haritası, Temp
diyagramı, düşey nemlilik dağılımı gibi vb. meteorolojik verilerin
ışığı altında aşağıdaki koşulların tornado oluşumu için
gerçekleştiği sonucuna varılmıştır: a-Yer seviyesinde sıcak nemli
bir hava ve troposferin orta seviyelerine kadar uzanan soğuk
nemli bir hava tabakasının varlığı, b-Olayın gerçekleştiği
saatlerde aşırı kararsızlığın meydana geldiği, c-“Rüzgâr Şir’i”
olayının görüldüğü, söylenebilir.
Yukarıda belirtilen sonuçlar ışığında çalışma sahasında
doğal afet olarak etkilerinden de kısaca söz edilmiştir. Çalışma
sahasının Fujita tornado ölçeğine göre F 2 rüzgar hızına sahip
sınıflandırmaya girdiği sonucuna varılmıştır. Doğal afet olarak F
2 sınıfındaki tornadonun etkisi çalışma sahası için; çatılar
evlerden ayrılmış, iri ağaçlar köklerinden sökülmüş, arabalar ters
yüz olmuş olarak bulunmuştur.

Kaynakça

• AHRENS, C.D. (1994) Meteorology Today, An Introduction to Weather, Climate and Environment, West Publishing Company, St Paul, USA.
• CHRISTOPHERSON, R.W. (2003) Geosystems, Pearson Education, Inc. Upper Saddle River, New Jersey, USA.
• DÖNMEZ, Y. (1979) Umumî Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İ.Ü. Coğrafya Enst. Yay., İstanbul.
• DUTCH, S.I.-MONROE, J.S.-MORAN, J.M. (1998) Earth Science, An International Thomson Publishing Company, USA.
• ERİNÇ, S. (1996) Klimatoloji ve Metotları, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul.
• EROL, O. (1999) Genel Klimatoloji, Çantay Kitapevi, İstanbul.
• DMİGM Türkiye’nin 19 Haziran 2004 (12.00 GMT) Tarihli Sinoptik Yer Kartı Haritası.
• DMİGM Türkiye ve Çevresinin 19 Haziran 2004 (12.00 GMT) 700 hPa Sabit Seviye Haritası.
• DMİGM Türkiye ve Çevresinin 19 Haziran 2004 (12.00 GMT) 500 hPa Sabit Seviye Haritası.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (00 GMT) Ankara/Esenboğa MM5 Meteogramı.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (00 GMT) Ankara/Merkez MM5 Meteogramı.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (00 GMT) Ankara/Akyurt MM5 Meteogramı.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (00 GMT) Ankara/Altındağ MM5 Meteogramı.
• DMİGM Türkiye’nin 19 Haziran 2004 tarihli Meteosat-7 Visible10.30 Uydu Foto.
• DMİGM Türkiye’nin 19 Haziran 2004 tarihli Meteosat-7 İnfrared10.30 Uydu Foto.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (12.00 GMT) 17130 kodlu istasyonun Temp Diyagramı.
• DMİGM 19 Haziran 2004 (00 GMT) 17130 kodlu istasyonun Temp Diyagramı.
• HGK 1/ 25.000’lik Topoğrafya Haritası (Ankara Paftası).
• KOÇMAN, A. (1994) Türkiye İklimi, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
• NİŞANCI, A. (1992) Klimatoloji, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Yay., Samsun.
• OLIVER, J.E.-HIDORE, J.J. (2002) Climatology An Atmospheric Science, Prentice Hall, Inc. Upper Saddle River, New Jersey, USA.
• SİPAHİOĞLU, Ş. (1982) Aeroloji-I, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara.
• STRAHLER, A. & STRAHLER, A., Modern Physical Geography, Von Hoffmann Press, Canada.
• ŞAHİN, C. (2005) Türkiye Fizikî Coğrafyası, Gündüz Eğitim -Yayıncılık, Ankara.
• ŞAHİN, C.-SİPAHİOĞLU, Ş. (2004) Türkiye Doğal Afetler Coğrafyası, Gündüz Eğitim Yay., Ankara.
• TARBUCK, E.J.-LUTGENS, F.K. (1997) Earth Science, Prentice Hall, Inc.Simon & Schuster / A Viacom Company, Upper Saddle River, New Jersey, USA.
• WMO (1991) Physical and Dynamic Climatology Symp., Leningrad. www.milliyet.com.tr