MEKÂNSAL GÜÇ ASYA’NIN SİYASİ GÜCÜ: ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ Polıtıcal power of spatıal power asıan:Shanghaı cooperatıon organızatıon

Yıl 2013, Cilt: 18 Sayı: 30, 0 - , 04.02.2014

Taşkın Deniz

Öz

ÖZET

Bu çalışmada, parçası bulunduğumuz Avrasya’da yaşanan stratejik gelişmelere ve yeni güç merkezlerine dikkat çekilerek, Şanghay İşbirliği Örgütü’nün özelliklerine, önemine, ABD ve Türkiye açısından konumuna değinilmiştir.

Şanghay İşbirliği Örgütü bundan yirmi yılı aşkın bir süre önce, Sovyetler Birliği ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında başlayan sınır ihtilaflarının çözümü sürecinde (Hessbruegge, 2004:2) doğal bir gereksinim olarak ortaya çıkan bir girişim olmuştur. Şanghay İşbirliği Örgütü’nün varlığı ile 1990’lı yılların ABD merkezli tek kutuplu dünyasından, 2000’li yılların ilk çeyreğine Rusya ve Çin’in eklenmesi ile üç kutuplu dünyaya doğru bir gidiş gerçekleşmektedir. Merkezi Asya’nın geleceği açısından ABD - Rusya - Çin arasındaki ilişkilerin nasıl şekilleneceği önem taşımaktadır. Çünkü ABD’nin ortak düşmanmış gibi yansıtılmasına karşın unutulmaması gereken asıl nokta ABD sonrası bir Merkezi Asya’da, Rusya ve Çin’in coğrafi açıdan birbirlerinin iki doğal rakibi olmasıdır (Çolakoğlu, 2004:190). Şanghay İşbirliği Örgütü’ne üyelik, ticari yelpazesini genişletmek isteyen Türkiye için hem ekonomik hem de İran nedeniyle stratejik açıdan önem taşımaktadır.

Şanghay İşbirliği Örgütü’nün varlığının devam etmesi, Rusya ve Çin’in sergileyeceği tutuma bağlıdır. Rusya ve Çin arasında ortak çıkarlara dayalı işbirliği sürdükçe, işbirliği örgütü de varlığını korumaya ve sürdürmeye devam edecektir.

 

Anahtar Kelimeler: Avrasya, Şanghay İşbirliği Örgütü, Rusya, Çin, Türkiye

ABSTRACT

In this study, strategic developments and new power groups in Euroasia have been paid presented and not only the characteristics and importance, but also the status of Shanghai Cooperation Organization in terms of USA and Turkey have been studied.

Shanghai Cooperation Organization was established as a natural need in the process of settling the boundry conflicts between the Soviet Union and People’s Rebublic of China more than twenty years ago (Hessbruegge, 2004:2). With the existence of Shanghai Cooperation Organization , as well as Russia and China’s inclusion in the game in the first quarter of 2000’s, there has been a shift from a USA-centered single polar world to a three-pole world. For the future of Central Asia, it is of great importance how the relationship among USA, Russia, China will take shape because of the fact that not only USA is believed to be a common enemy for Russia and China, but also Russia and China are geographically natural enemies of each other in Central Asia (Çolakoğlu, 2004:190). Membership in Shanghai Cooperation Organization is economically (as Turkey would like to enhance its commercial spectrum)  and strategically (being a neighbour with Iran) important for Turkey.

The continuation of Shanghai Cooperation Organization’s existence depend on Russia and China’s attitude. As the cooperation that relies on common interest between Russia and China progresses, this organization will continue its exist.

Key Words: Shanghai Cooperation Organization, Asia, Russia, China, Turkey

Anahtar Kelimeler

Avrasya, Şanghay İşbirliği Örgütü, Rusya, Çin, Türkiye

Kaynakça

• ADIBELLİ, B., (2008), Asya - Pasifik’te 11 Eylül Sonrası Dönemde Çin - ABD İlişkileri, Stratejik Analiz Dergisi, 93.
• ALKAN, M., DOĞRUYOL, A. ve BİLİŞLİ, K., (2001), Şanghay İşbirliği Örgütü ve Türkiye - İran Savunma Harcamaları Nedenselliği Testi, Kırgızistan: Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 23, s: 1-15, ÇOLAKOĞLU, S. (2004), 11 Eylül Sonrası Değişen Avrasya Dengeleri ve Çin - Orta Asya İlişkileri, OAKA, Cilt: 1, Sayı: 2, s: 32-55.
• ÇOLAKOĞLU, S. (2004), Şanghay İşbirliği Örgütü’nün Geleceği ve Çin, Uluslararası İlişkiler, Cilt: 1, Sayı: 1 (Bahar 2004), s: 173-197.
• DANNREUTHER, Roland, (1994), Creating New States in Central Asia, Adelphi Paper 288, Oxford University Press for the IIS, London, s:63-64.
• DÜĞEN, T., (2012), ABD / NATO Afganistan’dan çekilirken Şanghay İşbirliği Örgütü, Türkiye Enstitüsü, http://www.21.yyte.org.tr, 06/08/2012
• HESSBRUEGGE, Jan Arno, (2004), The Shanghai Cooperation Organization: A Holy Alliance for Central Asia?, The Fletcher School Online Journal for Issues Related to Southwest Asia and Islamic Civilization, Article 2, s: 2.
• HUASHENG, Zhao, (2006), The Shanghai Cooperation Organization at 5: Achievements and Challenges Ahead, China and Eurasia Forum Quarterly, 4(3), s: 105-123. LEE, Suna, (2008), Çin - İran İlişkileri Derinleşiyor, Stratejik Analiz Dergisi, 93.
• MENON, Rajan, (1998), After Empire: Russia and Southern Near Abroad, in. Michael Mandelbaum, s:144.
• OGAN, G., (2011), Üye Devletlerin Perspektifinden Şanghay İşbirliği Örgütü, Stratejik Analiz Dergisi, 91.
• TOLIPOV, Farkhod, (2004), On the Role of the Central Asian Cooperation Organization Within the SCO, Central Asia and Caucasus, 3: s:1-7.
• YILMAZ, S., (2008), Yükselen Güç Çin’in Güvenlik Politika ve Stratejileri, Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1 (2), s: 77-98.