Evaluation Of Wool-Hair Potential On The Basis Of Level 2: Example Of TRB2

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 48, 19 - 36, 29.12.2022

Numan Ertaş

Öz

Throughout history, humans have benefited from animals in different ways. In the pre-agricultural period, in hunting and gathering societies, people benefited from animals to meet their feeding and dressing needs. Apart from meat and milk, which are essential nutrients, one of the most common forms of utilization is fiber. The domestication of sheep and the exploitation of wool coincide with the same time. Depending on the development of societies, usage rate and form of fleece has changed. While it was used mainly for dressing and protection from cold in primitive societies, it is also used in medical clothing and vehicles, natural fertilizer production, insulation works and various flooring Works in modern societies. Since 1961, more than 2 million tons of animal fiber is produced every year in the world and has an important place in the economy of many countries. China, Australia, New Zealand, United Kingdom and Turkey is the pioneer countries in the World wool production. TRB2, TRC2 and TRC3 regions constitute the most important wool producing areas about wool production in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Fleece, Wool, Hair, Sheep, Goat, TRB2

Yapağı-Kıl Potansiyelinin TRB2 Bölgesinde İncelenmesi

Öz

İnsanlar tarih boyunca hayvanlardan farklı şekillerde faydalanmıştır. Tarım öncesi dönemde avcılık ve toplayıcılık toplumlarında insanlar beslenme ve giyinme ihtiyaçlarını karşılamak için hayvanlardan faydalanmıştır. Temel besin maddesi olan et ve sütün dışında en yaygın faydalanama biçimlerinden birini de lif oluşturmaktadır. Koyunun evcilleştirilmesiyle yününün sömürülmesi aynı zamana denk gelmektedir. Toplumların gelişmesine bağlı olarak yapağının kullanım oranı ve şekli değişiklik göstermiştir. İlkel toplumlarda temelde giyinme ve soğuktan korunma amaçlı kullanılmışken modern toplumlarda bunlara ek olarak tıbbi giyimlerde ve araçlarda, doğal gübre üretiminde, yalıtım işlerinde ve çeşitli döşeme işlerinde kullanılmaktadır. 1961’den günümüze dünyada her yıl 2 milyon tondan fazla hayvansal lif üretilmektedir ve birçok ülkenin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Dünya yapağı üretiminde Çin, Avustralya, Yeni Zelanda, Birleşik Krallık ve Türkiye öncü ülkeleri oluşturmaktadır. Türkiye’de ise yapağı üretiminde TRB2, TRC2 ve TRC3 bölgeleri en önemli yapağı üretim alanlarını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yapağı, Yün, Kılı, Koyun, Keçi, TRB2

Kaynakça

• Aygün, T. (2020). Yapağı ile ilgili görüşme. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Zootekni Bölümü Anabilim Dalı.
• American Wool, The Hıstory Of Wool Fact Sheet. Division American Sheep Industry Association, Inc., p:1-2 https://www.wool.ca/images/uploads/files/care/wool-fact-sheets.pdf
• Bahtiyari, M. İ., Akça, C., Duran, K. (2008). Yün lifinin yeni kullanım olanakları. Tekstil ve Konfeksiyon, 18 (1), 4-7. https://app.trdizin.gov.tr/makale/T0RFMU9USXk/yun-lifinin-yeni-kullanim-olanaklari
• Breniquet, C. (2014). The Archaeology of Wool in Early Mesopotamia: Sources, Methods, Perspectives. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 52-78). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.8
• Çolakoğlu, N . (1999). Comparison of Some Production Traits in Malya and Akkaraman Sheep . Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 23 (4), 351-360. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tbtkveterinary/issue/12581/152351
• Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. (2012). Küçükbaş hayvancılık çalıştay raporu. https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/kucukbas-hayvancilik-raporu.pdf
• Düzgüneş, O. (1973). Hayvancılık. Türkiye Zirai Donatım Kurumu Kültür Yayınları, 3.Baskı, Yenigün Matbaası.
• Ertaş, N. (2019). Kırsal kalkınanın aracı olarak Van’da hayvancılık faaliyetleri, [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ertaş, N. (2019). Düzey 2 sınıflandırmasına göre mevcut hayvancılık durum analizi, mekânsal ve zamansal dağılış: TRB2 örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 11-39. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyusbed/issue/46635/584753
• Ertürk, M. (1995). Yapağı ve Tiftik Üretiminde Beslenmenin Yeri. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 8 (1), 315-327. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizfderg/issue/36451/417016
• Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2020). http://www.fao.org/faostat/en/. Erişim Tarihi:15.12.2020
• Gürbüz, A. (1992). Akkaraman koyunlarının ıslahı. Gelişme ve Yapağı Verimi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2 (1).https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarbitderg/issue/11527/137318
• İnan, İ. Ve Aygün, T. (2019). The Body Weight after Shearing and the Greasy Wool Yield of Red Karaman Ewes at Different Raising Conditions in Turkey. Journal of Advanced Agricultural Technologies. (6) 2. https://doi.org/10.18178/joaat.6.2.139-143
• Johnson, N. A. G., Wood, E. J., Ingham, P. E., Mcneil, S. J., McFarlane, I. D. (2003). Wool as a technical fiber. Journal of Textile Institute, 003/94- 3/26-40. https://doi.org/10.1080/00405000308630626
• Kaymakçı, M, Taşkın, T. (2008). Türkiye koyunculuğunda melezleme çalışmaları. Hayvansal Üretim, 49 (2). https://dergipark.org.tr/tr/pub/hayuretim/issue/7616/99808
• Kayalık, M.Ş. ve Bingöl, M. (2015). Tüm yönleriyle morkaraman koyunları, Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2): 89-97. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/85069
• Koday, S. (2005). Doğu Anadolu Bölgesinde Hayvancılık. Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Yayınları.
• Koyuncu, M. (2019). Koyun Yetiştiriciliği. Dora Yayıncılık.
• Michel, C. (2014). Wool trade in upper mesopotamia and syria according to old babylonian and old assyrian texts. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 232-254). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.17
• Michel C., Breniquet C. (2014). Foreword: Wool Economy In The Ancıent Near East And The Aegean. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. v-viii). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.3
• Öz, E. (2014). Kültepe Metinleri Işığında Eski Anadolu’da Tarım ve Hayvancılık. Türk Tarih Kurumu Yayınları. Öztürk, Y, Odabaşıoğlu, F. (2011). Van ve Yöresinde Hamdani Koyunlarının Verimleri ve Morfolojik Özelliklerinin Araştırılması; I. Koyunların Çeşitli Verim Özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 22 (2), 75-80. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyuvfd/issue/13732/166181
• Rast E.A. (2014). Bronze and Iron Age Wools in Europe. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 12-21). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.5
• Russel, A.J.F., Bishop, S.C. (1990). Breeding for Cashmere in Feral and Imported Goats in Scotland. 205-208. http://wcgalp.org/system/files/proceedings/1990/breeding-cashmere-feral-and-imported-goats-scotland.pdf
• Sağlamtımur, H . (2017). Urartu Krallığı’nda Hayvancılığın Sosyo Ekonomik Acıdan Önemi. Anadolu Araştırmaları , (20) , 1-16 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuanadolu/issue/35432/374396
• Sallaberger, W. (2014). The Value of Wool in Early Bronze Age Mesopotamia. On the Control of Sheep and the Handling of Wool in the Presargonic to the Ur III Periods (c. 2400–2000 BC). “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 94-114). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.10
• Strand, E.A. (2014). Sheep, Wool and Textile Production. An Interdisciplinary Approach to the Complexity of Wool Working. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 41-51). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.7
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (1965). Hayvancılık Bilgileri. Tarım Bakanlığı Yayınları, Mesleki Kitaplar Serisi. Akın Matbaası.
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (1973). Tarım ve Orman Bakanlığı, Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü, Zootekni Araştırma Enstitüsü, Lalahan, Ankara
• Tarım ve Orman Bakanlığı. (1975). Teknik Hayvancılık Bilgileri, Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü.
• Tüfekçi, H. Ve Oflaz, M. (2014). Yapağının Alternatif Kullanım Alanları. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi,(1-2):18 28. https://www.researchgate.net/publication/338126665_Yapaginin_Alternatif_Kullanim_Alanlari
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Medas, Hayvancılık İstatistikleri, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr Erişim Tarihi:15.12.2020
• Türkiye İstatistik Kurumu. (1991). Hayvanlar ve Hayvansal Ürünler İstatistiği, 1934 – 1991 yılları arası Basılı Yayınlar.
• Vila, E., Helmer D. (2014). The Expansion of Sheep Herding and the Development of Wool Production in the Ancient Near East: An Archaeozoological and Iconographical Approach. “Wool economy in the ancient near east and the aegean. From the beginnings of sheep husbandry to ınstitutional textile ındustry”. Michel C., Breniquet C. (Eds.). (ss. 22-40). Ancient Textiles Series. Oxbow Books. https://doi.org/10.2307/j.ctvh1djjn.6
• Wolf, E.R. (2000). The Peasents. Prentice-Hall,Inc., Englewood. https://monoskop.org/images/9/9b/Wolf_R_Eric_Peasants_1966.pdf